АН-ын дарга Лу.Гантөмөрийн зөвлөх Г.Ганбаатар, АН-ын экс дарга С.Эрдэнийн “ТВ2” телевизийн захирал Д.Энхтуяа, УИХ дахь АН-ын бүлгийн зөвлөх Р.Даваадорж гурав хэлхэлдчихээд, хавраас хойш улс даяар өрнөж буй малчдын “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөнийг шүлс үсчүүлэн шүүмжилж явах болов. Жишээ нь, АН-ыг засаг барьсан дөрвөн жил Дорноговь аймгийн ИТХ-ын даргаар хэл ам, хэрүүл уруултай ажиллаж, өдгөө АН-ын дарга Лу.Гантөмөрийн зөвлөх сэтэртэйгээр говийн бүсийн VII тойрогт нэр дэвшиж байгаа Г.Ганбаатар өөрийгөө “Дорноговь аймгийн Хөдөө аж ахуйн хоршоодын холбооны зөвлөх” гээд өргөмжилчихсөн “МАН-ынхан “Шинэ хоршоо” гэх хөдөлгөөнөөр дамжуулан малчдын нэр барьж, мөнгө идэх гэж байна. Хэрвээ хоршоо байгуулж, зээл авбал эцэст нь малчин та л хохирно” гэж ярилцлага өгөөд сууж байх юм. Хөөрхий, хаврын ноолуур, өвлийн идэшнээс өөр үед тогтмол орлогогүй малчид нэгдэн нийлж, хоршон хамтарч нэмэлт орлоготой болъё, ядаж л оюутныхаа төлбөрт толгой гашлахаа больё гэсэн нь АН-ынханд таалагдсангүй. 

      Уг нь өнгөрөгч дөрөвдүгээр сараас Засгийн газраас орон даяар өрнүүлж эхэлсэн, АН-ынхны улайран, бүр улайм цайм эсэргүүцээд байгаа “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөний агуулга, зорилго асар энгийн. "Алийн болгон “банкны мал” маллаж, алийн болгон мах, ноолуураа ченжүүдэд миалуулж сууцгаах вэ, хоршиж хамтар, малын түүхий эдүүдээ хамтарч боловсруул, түүнийгээ худалд, нэмэлт орлоготой бол, болж өгвөл бүр баян бол, харин эргэлтийн эхний хөрөнгийг нь төр хөнгөлөлттэй зээлээр шийдэж өгье" л гэж байгаа юм. Гол нь үүнийг дагаад асар олон асуудал шийдэгдэнэ. 

Нэгдүгээрт, бэлчээрийн даац хэд дахин хэтэрч, бэлчээрээ булаацалдсан малчид хоорондоо хэрэлдэж, зодолдох, бүр цаашлаад буудалцах нь хэвийн үзэгдэл мэт боллоо. Шалтгаан нь өнөөх мянган мал. Гэхдээ энэ малчдын буруу биш. Наад зах нь, малчдад оюутан хүүхдийнхээ сургалтын төлбөрийг төлөх “толгойны өвчин” бий. За тэгээд, хотод айлын хоол царайчлуулахгүйн тулд байр түрээслүүлэх, бүр боломжтой бол хашаа байшин ч юм уу, байр авч өгөх хэрэгтэй болно. Нүүдэл суудлаа хийх, хадлан тэжээлээ татахад хуучин ч бай портер хэрэг болно. Энэ бүхнийг шийдэхийн тулд малчид малаа барьцаалж малчны зээл авах хэрэгтэй болно. Гол нь малчны зээлээ ахиу гаргуулахын тулд мал нь олон байх хэрэгтэй болно. Ингээд л малынхаа чанарыг нь үл хамааран тоог нь өсгөхөд анхаарна. Мянган малд том бэлчээр хэрэгтэй. Хэн хэн нь том бэлчээр эзэмшихийн тулд саахалтын хоёр малчин муудалцаж таарна. Ердөө л энэ. Харин жалгын мухарт тус тусдаа ашиггүй мянган мал маллаад, идэшний цаг, ноолуурын сезоныг хүлээж сууцгааж байснаас, хэд гурваараа нийлж, хоршиж хамтраад эхэлбэл нэмэлт орлого олдог болно. Өөрөөр хэлбэл, сүү цагаан идээгээ хамтарч боловсруулаад хот хүрээнд авчирч борлуулдаг, жалгын хонхор, бутны ёроолоор хөглөрч  байдаг ноосоо хамтарч угаагаад урагш нь гаргачихдаг, малаа бордох ногоон тэжээлээ хамтраад тарьчихдаг, өөрсдийн хэрэглээнээсээ илүүчлээд зарчихдаг болбол түрийвч нь түнтийгээд л явчихна. Үүнийг дагаад өнөөх мянган малны төлөөх уралдаан үгүй болно. Өөрөөр хэлбэл, хоршиж хамтраад, нэмэлт орлоготой болоод эхлэхээр малчин бүр мянган малтай байх ямар ч хэрэггүй, харин ашиг шим сайтай цөм сүрэгтэй л байхад хангалттай. Ингэснээр бэлчээр булаацалдаж буудалцдаг, мянган малаар бэлчээр талхлуулж цөлжүүлдэг асар цэгцэрч эхэлнэ. 

Хоёрдугаарт, ган зуд жил алгасахаа болилоо. Зөвхөн өнгөрсөн өвлийн зуднаар 509 өрх хотоо хоосруулж, ядуусын эгнээнд шилжсэн судалгаа байна. Гол төлөв туршлага нимгэн залуу малчин гэр бүлүүд. Хотоо харлуулсан малчид нэг бол нутагтаа туслах малчин болно, нэг бол хот бараадаж барилгын туслах ч болтугай ажил олж хийж амьжиргаагаа залгуулахыг бодно. Жил жилийн хавар ийм байдлаар хэдэн арван залуу малчин гэр бүл хөдөөнөөс хот руу нүүдэллэдэг. Тэгээд хотын захад, үеийн далангийн ирмэгт ч болтугай хашаа хатгаад, гэрээ дугуйлаад амьдрахыг бодно. Харин анхнаасаа хоршиж хамтраад, ашиг шим сайтай цөөн малтай, тов хийсэн тохилог өвөлжөө, хаваржаатай, болж өгвөл фермтэй болоод авбал ган, зудаас бэргэж суух шаардлагагүй, эцсийн дүнд хотоо харлуулж, ядуусын эгнээд шилжих айдасгүй болно. 

Товчхондоо, Засгийн газрын “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөний агуулга, ашиг тус нь ийм. Нэр түрүүнд малчдыг орлоготой болгоё, үүнийг дагаад бэлчээрийн даац, цөлжилт, ядуурал гээд бүх асуудал сууриараа шийдэгдэнэ гэсэн тов тодорхой зорилготой хөдөлгөөн. 

     Атал АН-ынхан энэхүү “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөнийг улайран эсэргүүцэж, “Эрх баригч МАН-ынхан малчдын нэр барьж мөнгө идэх гэж байна, малчдыг хооронд нь нэгтэж, хоршоо болгоод баахан зээл өгч, эцэст нь давж дийлэхгүй өрөнд унагах гэж байна” гэх агуулгатай хар “пи-ар”, сонгууль угтсан суртал ухуулга явуулж байна. Яагаад, гурван л гаргалгаа байна. Нэгдүгээрт, хагарал, хуваагдлыг хэзээд “эрхэмлэдэг”, хэзээнээс хөнжил дотроо хөлөө жийлцэхдээ гаргууд АН-ынхан малчдыг ч өөрсөд шигээ байлгахыг хүсэж, тиймдээ ч “Битгий хамтар, хэзээ ч битгий хорш, жалга, жалгандаа байцгаа” гэж увайгүй ухуулга хийж байгаа юм байна. Хоёрдугаарт, энэ сонгуулиар 2012 он шиг үнэмлэхүй ялалт байгуулж, засгийн эрхийг авна гэж "сэрүүн зүүдэлж" яваа АН-ынхан малчид ядуу, боловсролгүй байх нь өөрсдөд нь ашигтай гэж тооцоолж. Тиймдээ ч АН-ынхан малчид баян болохыг улайран эсэргүүцэж байгаа юм байна. Гуравдугаарт, АН-ынхан "Шинэ хоршоо" хөдөлгөөнийг өөрсөд шигээ "хулгайн нүд"-ээр харж байна. Өөрөөр бол, нарийн ярьвал Хөгжлийн банкны дээрэм Н.Алтанхуягаас, Боловсролын зээлийн сангийн тонуул Лу.Гантөмөрөөс эхтэй. Тиймдээ ч АН-ынхан “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөний санхүүжилтийг төрийнхөн цөлмөнө гэж өөрсдийнхөөрөө төсөөлж, бас хардаж буй бололтой юм. Жишээ нь, Н.Алтанхуяг Ерөнхий сайд байхдаа бонд нэрээр баахан зээл гаднаас авч, намынхаа бизнесийн бүлэглэлүүдэд Хөгжлийн банкнаар дамжуулан тараасан. Үр дүнд нь АН-ын угшилтай толгой баячууд төрцгөөсөн. Гэвч тэд нь зээлээ эргэн төлөөгүй, Хөгжлийн банк дампуурлын ирмэгт ирж, Н.Алтанхуяг Хөгжлийн банкны дээрмийн хэргийн нээлттэй сонсголд дуудагдаж байсныг санаж буй байх. Лу.Гантөмөр Боловсролын сайд байхдаа Боловсролын зээлийн сангаас намынхаа албан тушаалтнуудын хүүхдүүдэд зээл олгож, тэр зээлүүдээ эрх мэдлээ тэглэчихсэн асуудлыг ч санаж буй байх. Товчхондоо, төрийн, төсвийн хулгайд гаршсан АН-ынхан “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөнийг ч хулгайн нүдээр л харцгааж байгаа юм байна. 

Эцэст нь, дахиад асууя, Малчид яагаад баян байж болохгүй гэж, АН-ынхаан.