Хожим төрийн түүхэнд “хамгийн олон хулгайч илчлэгдсэн жил” гэж дурсагдах байх, 2023 он. Энэ жил Хөгжлийн банкны болон нүүрсний хулгайн хэрэгтнүүдийг нийтээрээ шүүж, улстөрчдөө ус, тосоор нь ялгаж авцгаалаа. Хавар Хөгжлийн банкны хулгайд 300 гаруй хүнийг Төрийн ордонд гэрчээр дуудаж, хэн хэн хуруу, хошуу дүрсэн хөдөлшгүй баримтуудыг иргэдэд ил болгосон. Төрийн томчуудаас УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг, Г.Амартүвшин, С.Бямбацогт, Г.Дамдинням, Н.Алтанхуяг, Ё.Баатарбилэг нар дуудагдаж, уурлаж нэг, улайж нэг тайлбар өгсгөөснийг санаж буй байх. Улмаар Улаанбаатар чуулгын тайзнаа шүүх хурал явуулж, төрийнхнөөс Ё.Баатарбилэг ял авсан. Бондын зээлийн “хулгайч”-аар боловсролын салбараа удирдуулж байснаа мэдэх халагламаар байсан, бидэнд.
Харин сая нүүрсний хулгайч нараа шүүж, хэн хэн нь халтар гартай нүүрсчин, хэн нь хэнтэй халаас нэгтэй хамтрагчид байсныг нийгмээрээ нэгд нэггүй мэддэг болцгоов. Эхний шатанд 175, хоёрдахь шатанд 268 хүнийг Төрийн ордон гэрчээр дуудаж, хичнээн тонн нүүрс хэрхэн хулгайлсныг нь өөрсдөөр нь яриуллаа. Харамсалтай нь, Х.Баттулга, Ж.Мөнхбат, Т.Аюурсайхан тэргүүтэй “акул”-ууд сонсголд оролцсонгүй, “шувуу” болоод нисцгээсэн байв. Мөн нүүрсний хулгайч нарыг А, Б-гүй цээжээрээ нэрлэх Б.Ганхуягийг сонсголд суулгасангүй. Уг нь тэд биечлэн оролцсон бол Төрийн ордон илүү бужигнах, түмэн олон илүү бухимдах байсан биз. Гэхдээ ганцхан жилийн дотор 750 гаруй хүнийг Төрийн ордонд дуудаж, бонд болон нүүрсний хулгайг нь яриулж, түмний өмнө ичээсэн нь чамлахааргүй амжилт байв.
Нүүрсний хулгайч нарт одоо хууль ямар хариуцлага тооцохыг харах л үлдсэн. Хөгжлийн банкны хэрэг шиг ганцхан хүн ял авч, бусад нь торгуулах мултрах байдлаар сүржин эхлээд даржин дуусаж болохгүй. Хууль хяналтынхан шударга ажиллаж л байгаа бол сая Төрийн ордонд гэрчээр дуудагдсан АН, МАН-ын нүүрсчид бүгд АТГ-ын хаалгыг сахих ёстой. Хэрвээ хууль хариуцлага тооцохгүй бол саяны сонсгол “шилдэг хулгайч”-аа тодруулсан, хэн нь илүү их идсэнээ гайхуулсан шоу төдий л болж хувирна.
АН, МАН-ын авлигачид, хулгайч нарын хэргүүд Хөгжлийн банк, нүүрсний хулгайгаар дуусчихаж байгаа юм биш. Он гармагц буюу ирэх оны эхэнд газрын хулгайч нарын хэргүүд олны анхааралд орж ирнэ. Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Хотын дарга Х.Нямбаатар хоёр эртний “өстөн” буюу М.Энхболд, түүний толгойлдог “Хотын” фракцынхны газрын наймааны хэргүүдийг ирэх онд, ингэхдээ сонгуулиас урьтаж нэг тийш нь болгохоор энэ онд бүх бэлтгэл ажлаа хангачихсан. Нэгдүгээрт, өнгөрсөн хавар Х.Нямбаатар АТГ-ынхантай хамтарч “шувуу” Т.Бадамжунайг улс дамнуулан Филлипинээс “шүүрч” авчирсан. Тэр бол газрын наймааны “эцэг”, басхүү Хотын бүх дарга нарын халаасыг холбосон авлигын олсны гол зангилаа. Хоёрдугаарт, өнгөрсөн хавар “шилэн” ажиллагаагаар 2000 оноос хойших буюу М.Энхболдоос Д.Сумъяабазар хүртэлх бүх Хотын дарга нарын гарын үсэг зурсан газар олголтуудын тоон мэдээллийг нийтэд ил болгосон. Зүгээр ч нэг танилцуулах гэж, “гайхуулах” гэж ил болгоогүй нь ойлгомжтой. Гуравдугаарт, сая намар Х.Нямбаатар Хотын дарга болмогцоо өөрөөсөө өмнөх бүх Хотын дарга нарын газар олголтын гэрээнүүдийг эх хувиар нь АТГ-т хүргүүлсэн. Хэн нь хэдий хэмжээний газар хулгайлж, хууль бусаар хөлжиж хөрөнгөжсөнийг батлах бүх нотолгоо АТГ-ынхны гарт орчихсон байгаа гэсэн үг. Дөрөвдүгээрт, Хотын дарга асан Ц.Батбаяр, Ерөнхий архитектор Ц.Тулга, Улсын комиссын дарга асан С.Төмөрдулам, Т.Эрдэнэтуяа нарын гэр, оффист АТГ-аас нэгжлэг хийж, нотлох баримтуудыг хурааж авсан.
Тэгэхээр М.Энхболдоос Д.Сумъяабазар хүртэлх бүх Хотын дарга нарын хэргийг нийгмийн дуулиан болгох бүх бэлтгэл ажил энэ онд хангагдчихсан гэсэн үг. Гагцхүү он гармагц АТГ-ынхныг хөдөлгөх, олон нийтийн анхаарлыг чиглүүлэх л ажил үлдсэн. Харин газрын хулгайн хэрэгтнүүдийг олон нийтэд ямар байдлаар “шүүлгэх” нь одоогоор тодорхойгүй байна. Уг нь 1.5 сая хүн амьдарч буй Улаанбаатар хотыг бетонон ширэнгэ, “0” зогсолтын голомт болгосон асар том хэрэг учраас нийтэд нээлттэй хэлэлцүүлэхээр төлөвлөж буй юм билээ.
Хэрвээ Хөгжлийн банк, нүүрсний хулгайн сонсгол шиг М.Энхболд, Ц.Батбаяр, Т.Билэгт, Г.Мөнхбаяр, Э.Бат-Үүл, Су.Батболд, Ж.Батбаясгалан, С.Амарсайхан, Ж.Батбаясгалан, Д.Сумъяабазар нарыг үе үеийн Газрын албаны дарга нар, Ерөнхий архитектор, Барилга, байгууламж ашиглалтад хүлээж авах улсын комиссын дарга нартай нь хамт гэрчээр дуудаж, хаана, хаанаас хэдий хэмжээний газар хулгайлж, хэнд хэдэн төгрөгөөр худалдсаныг нь “байцаавал” Хөгжлийн банк, нүүрсний хулгайгаас нэг их дутахааргүй л хохирол гарч ирэх болов уу.
ОН ГАРМАГЦ “ГАЗРЫН ХУЛГАЙЧ” НАР ОЛНЫ ӨМНӨ ДУУДАГДАНА |
|