Баахан одон медаль, цол тэмдэг тараагаад байдаг, гэтэл улс орон маань хөгждөггүй, өнөөх л бахь байдгаараа. Гэр хороолол, модон жорлон, агаарын бохирдол, автомашины түгжрэлээ өнөө хэр шийдэж чадалгүй, хорт хавдраараа дэлхийд цойлсоор. Өнгөрсөн хугацаанд олгосон Хөдөлмөрийн баатар, генерал, гавьяат, соёлын тэргүүний ажилтныхаа тоогоор бол Монгол Улс хөгжлийн манлайд хүрэхээр боллоо. Гэтэл одон медаль, цол тэмдэг хүртсэн хүний тоо л нэмэгдсэнээс бусдаар бүх зүйл хуучин хэвээрээ, хөгжлийн талаар бүр ч ярилтгүй. 

Энэ жил УИХ, орон нутгийн сонгууль болон олон аймаг, сумын тэгш ой тохиож байгаа тул одон, медаль хур бороо адил асгарч байна. Эрх баригч намд олон жил зүтгэсэн төдийгүй сонгуулийн сурталчилгаагаар нэр дэвшигчийг сайн дэмжиж ажилласны төлөө шагнал олгодог болсон гэнэ. Жаахан л танил талтай, бэл бэнчинтэй, ар өврийн хаалгатай бол хэнбугай ч, хэрэгтэн байсан ч төрийн одон, медалиар шагнуулдагболлоо. Дээр нь монголчууд одон медаль, гавьяа шагналд хэзээнээсээ дуртай хүмүүс. Энэ нь бүр цэцэрлэгийн наснаас эхэлж, хүүхдүүдийг мөлхүүлж медаль, өргөмжлөл олгох бөгөөд цаашлаад авьяаслаг, спортлог, тэргүүний сурагч, шилдэг төгсөгчөөр үргэлжилж, шагналд дурлах залуу хойч үеэ бэлдэж байна. Ямар сайндаа л Эрээнд тэмдэг, медаль үйлдвэрлэдэг эр “Би танай хүн амын тооноос хэд дахин олон одон, тэмдэг, медаль үйлдвэрлэсэн. Гэтэл одоо ч эрэлт буурахгүй байна” гэж ярих вэ дээ. 

Шинэ жил, Цагаан сар, Үндэсний наадам, Улс тунхагласны баяр зэрэг тэмдэглэлт баяруудыг тохиолдуулан Ерөнхийлөгч хийгээд нийслэл, аймаг, дүүрэг, сумын Засаг дарга нар шагнал, тэмдгийгбаруун, солгойгүй “цацдаг”. Сүүлдээ бүр УИХ-ын гишүүд орон нутагт албаны болон албан бус ажлаар явахдаа төрийн дээд одон, медалийг гардуулдаг болсон. Үүнээс улбаатайгаар насан өндөр аав ээжийгээ шагналд тодорхойлж, ямар ч хамаагүй аргаар шагналыг нь авч өгөх гэсэн, өгөхгүй бол гомдоллогсдын бүхэл бүтэн “арми” бий боллоо. 

Энэ жилийн Үндэсний их баяр наадмаар Ерөнхийлөгч зарлиг гарган, 50 орчим хүнд төрийн дээд одон, медаль гардуулсан ч олонх нь олны шүүмжийг дагуулав. Иргэд ч өөрөө болон өөрийнх нь хамаарал бүхий хүмүүс шагнал хүртвэл “Төрдөө үнсүүллээ”, “Шагналын хур буулаа” гэх зэргээр сүржигнэх атлаа өрөөл бусад болон өөртэй нь таагүй харьцаатай нэгэн хүртвэл “Юу хийсэн гэж ийм шагнал хүртэв” хэмээн шүүдэг, хэдэн өдөр цахим орчинд цэц булаалддагжишиг тогтсон. 

Шагналын хэмжүүр нь тухай хүний улс, эх орондоо оруулсан хувь нэмэр, хөдөлмөр, бүтээл болохоосхэдэн төгрөг дагалддаг эсэх нь тодорхойгүй “төмөр”байх учиргүй. Энгэртээ одон медаль гялалзуулаад, тэр нь өөрт нь хийгээд амьдралд нь хоосон нэр алдраас өөр үзүүлэх сүр хүч, ашиг тусгүй, ард түмэнд үзүүлэх ямар нэгэн эерэг нөлөөгүй бол түүгээр ер нь яах вэдээ. Гэтэл манайд өнөөдөр бөх барилддаг, морь уядаг хүмүүст Хөдөлмөрийн баатар цол олгож байна. Энэ хүмүүсийн хөдөлмөр, хичээл зүтгэл, үндэсний өв соёл, уламжлалаа үгүйсгэж байгаа юм биш. Харин яг шагнал нүдээ олсон эсэхэд эргэлзэж байна. Үндэсний өв соёл, уламжлалаа түгээн дэлгэрүүлэгч гэвэл зохистой болохоос Хөдөлмөрийн баатар цол хүртээх нь хэр зохимжтой вэ?

Энгэрээрээ дүүрэн одон медальтай хэрнээ олигтой эмнэлгийн үйлчилгээ ч авч чадахгүй, төрийн хишиг нэртэй “төмөр”-өөс өөр зүйлгүй нэгэн насыг элээж байгаа буурлууд олон байна. Иймээс төр засаг нь ард түмнээ хавтгайруулан одон медалиар шагнаж, хуурч торгоодгоо болих хэрэгтэй. Иргэд ч одон, медалийнтөлөө танил тал хайж, ар өврийн хаалга татдагааболивол таарна. Хэрэв үнэхээр шагнал олгохгүй л бол болохгүй байвал тухайн хүний нийгэм, улс, эх орондоо оруулсан хувь нэмэр, бодит үр дүнг харгалзан үзэж, жилд тоотой хэдэн хүнд л цөөн тооны шагнал олгодог болох хэрэгтэй.   

Өрнөөс өрний хооронд амьдарч, лизингээр байр, машин авч, үр хүүхдээ сайн сургуульд сургаж чадахгүй, эмнэлгийн үйлчилгээ авахын тулд эмчийн гар цайлгадаг бидэнд угтаа гавьяа шагнал нэртэй хоосон “төмөр” бус, нийгмийн асуудлыг шийдсэн бодит дэмжлэг хэрэгтэй байна. Өндөр хөгжилтэй олон орондтөр засаг нь гавьяа шагналд бус, иргэдийнхээ амьдралд хэрэг болох татварын хөнгөлөлт, нийгмийн бодлого, ажиллах таатай орчин, эрүүл, аюулгүй хүнс, сэтгэл зүйн тогтвортой нөхцөл, сэтгэл хангалуун ажиллаж, амьдрах орчинд л анхаардаг. Монголчууд бид нийтээрээ өнгө, хэлбэр төдий өнөө маргаашийншагналд бус, ирээдүйд үр хүүхдэдээ өвлүүлж үлдээх нийгэм, агуулгад анхаарч, хандлагаа өөрчлөх цаг хэдийнэ болжээ.