Нийслэлчүүдийг энэ өвөл явгаруулсан ногоон автобусны хэргийг прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн байна. “Хулхи” ногооны хэргийг хууль хяналтын байгууллага шүүхээс өмнө УИХ дээр “шүүх” гээд бэлтгэл ажлаа хангаад эхэллээ.

        Тодруулбал, нийслэлийн нийтийн тээврийн парк шинэчлэх шаардлагын хүрээнд 2023 онд худалдан авсан автобусны худалдан авах ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх үүрэг бүхий Хянан шалгах түр хороог намрын чуулганы төгсгөлд байгуулсан. Тус түр хороо өчигдөр анхны хурлаа хийж даргаа сонголоо. Түр хорооны даргаар УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнийг томилж, гишүүдээр нь П.Анужин, Д.Батлут, Х.Ганхуяг, Ц.Даваасүрэн, Г.Тэмүүлэн, Ж.Батсуурь, Н.Ганибал, С.Одонтуяа, Т.Доржханд нар ажиллахаар болжээ.

       Нүүрсний, Хөгжлийн банкны сонсголыг хийх гэж хоёр жил шахам тойрч, дөчнөөн ажил болсон хэр нь ногоон автобусны сонсголыг ийн яаруулж, төвөггүйхэн дуусгахаар зэхэж байгаа нь учиртай. Ухаандаа нийслэлийн түгжрэлийг бууруулахаар төсөвлөсөн 318 тэрбум төгрөгийг салхинд хийсгэж, өвлийн хүйтнээр Улаанбаатарчуудыг түгжрэлд гацааж, суух унаагүй болгосон ногоон автобусны дуулианыг хуулийн байгууллагаас урьтаж хийхээр кампанит ажил өрнүүлж байгаа гэх яриа ч Саарал ордноор гарах болж.  

      Угтаа бол эрх баригч намынхан ногоон автобусны хэргийг хар толгойгоороо хариуцахаар болсон. Хөгжлийн банк, нүүрний хулгайн хэрэгт сөрөг хүчин АН-ын гишүүд толгой дараалан дуудагдаж, дуулиан, шуугианыг нь үүрэлцээд гарсан бол энэ удаад МАН-ынхан ногоон автобусны хэргээ дааж гарна. Тиймээс эрх баригчид “цавчаа” ногооны хэргийг чимээгүйхэн шиг даагаад гарахаар шуурхайлж эхэлсэн гэх яриа ч олны дунд гарах болсон.  Хөгжлийн банк, нүүрсний хэргийн сонсголоор МАН, АН гэлтгүй шүүгдэж, сөрөг хүчний ноцтой баримтууд дээр акц өгөөд намынхаа гишүүдийг олны анхаарлаас холдуулж чадсан бол ногоон автобусны дуулианд МАН-ын гишүүд “шүүгдэх” болсон нь тэднийг барьц алдуулж, дуулиан багатайхан сонсголыг явуулах даалгавар өгсөн гэх нь бий.

       Ийн намынхаа малгайн дор ногоон автобусны хэргээс зарим улстөрчид нэр цэвэр мултарч үлдэж болзошгүй нь. Угтаа ногоон автобус нь гол автор нь Түгжрэлийг бууруулах үндэсний хорооны дарга асан Ж.Сүхбаатар. Хотын дарга Х.Нямбаатар “Ногоон нь Ж.Сүхбаатарынх, улаан нь Д.Сумъяабазарынх, саарал нь минийх” хэмээн тодотгож өгсөн удаатай. Тэгвэл ногоон автобусны хэргээр яллагдагчаар татагдсан Ж.Сүхбаатарыг МАН цээжээрээ “хамгаалж”, хэргийг нь сонсголоор хийдүүлэх кампанит ажлыг өрнүүлж эхэлсэн бололтой.

      Түүнийг нь Ж.Сүхбаатар өөрөө баталж хэвлэлд ярилцлага өгөх үеэрээ “Хотын дарга бид хоёр аль аль нь доголдолтой гэж мэдээгүй. Манай ажлын хэсэг хүлээгээд авчихсан. Гэтэл намайг доголтой гэснийг мэдсээр байж хүлээгээд авчихсан гээд байгаа юм. Энэ бол огт үндэслэлгүй. Өнөөдрийн процессын хуульд учир дутагдалтай зүйл байна. 21 дүгээр зуунд хэлмэгдүүлэлт байсаар байна. Би УИХ-ын сонгуульд нэр дэвшихгүй. Надаар “туг” тахих гэж байна” гэх тайлбар өгсөн удаатай. Нэг ёсондоо УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар өөрийгөө хамгаалахаас гадна би ганцаараа “цавчаа” ногооны асуудлаар хариуцлага хүлээхгүй гэдгээ ийн мэдэгдээд амжсан. Тиймдээ ч МАН-ынхан Ж.Сүхбаатарыг дараагийн сонгуулиар өнжөөх тохироотой сонсголоор хэргээс мултлах ажлыг хийж эхэлсэн гэж хардах нэгэн ч байна.

      Гэтэл өнгөрсөн хугацаанд АТГ-аас 141 хүнийг “хулхи ногоон”-ы хэрэгт гэрчээр дуудаж байцаасан. Эцэст нь, “хулхи ногоон”-ы хуйвалдаанд Түгжрэлийн сайд асан Ж.Сүхбаатар тэргүүтэй 27 албан тушаалтан оролцсон нь хөдөлшгүй баримтаар тогтоогдож, улмаар шүүхэд шилжүүлээд байгаа юм. Мөн хулхи ногоон”-ы хэргээс болж 134,5 тэрбум төгрөгийн хохирол учирснаас 11.9 тэрбум төгрөгийн бэлнээр төлүүлсэн, бусдаасаа арай дөнгүүр гэж үзсэн 46.1 тэрбум төгрөгийн автобуснуудыг нийслэлийн өмчид хүлээж авсан гэдгийг ч хууль хяналтын байгууллага тогтоогоод байгаа гэх. “Хулхи ногоон” автобусны нэг бүр нь 400 сая төгрөгийн үнэтэй гэхээр 46 тэрбум төгрөг нь 115 ширхэг автобус гэсэн үг юм. Харин үлдсэн 74.5 тэрбум төгрөгийг төлүүлэхийн тулд “Тэнүүн-Огоо” ХХК-ийн өмчлөлийн барилга, байгууламж, автобус, агуулах баазыг лацадаад байна.

      Ийн Ж.Сүхбаатартай холбоотой хэргийг баримтууд ил байсаар байтал өнөөдрийг хүртэл “Би хэрэг хийгээгүй” хэмээн гүрийж байна. Эргээд харвал, сонгууль угтсан улстөржилт ид эхэлж байгаа яг энэ үед ногоон автобусны дуулианыг сонсгол хийсэн нэрээр мартагнуулах технологи өрнөж байж ч мэдэх юм. Нэг үеэ бодвол цаг дулаарч, сургууль цэцэрлэгийн амралт эхэлж түгжрэл ч буурна. Зуд зурхан, шар усны эрсдэл гээд автобусны дуулианаас илүү хоолойд тулсан асуудлуудыг гаргаж, дараа нь газрын сонсголоор улс төрд хэрүүл алим тарих нь тодорхой. Адаглаад хотын дарга Х.Нямбаатар метро барина гэж ойр ойрхон мэдээлэл хийсээр 1993 онд үйлдвэрлэсэн автобус оруулж ирсэн хэрэг улс төрийн дуулианд дарагдаад өнгөрөх дүр зураг харагдаж байна.          

       Цаашлаад автобусны сонсголын дараа газрын сонсголыг эхлүүлж, сонгуулийн өмнө дайснуудаа “намнахаар” бэлтгэлээ базааж байгаа. Үндэсдээ ногоон автобусны сонсголын дуулианыг газрын сонсголоор дарж, Ж.Сүхбаатар тэргүүтэй ногоон автобусны хэрэгтнүүд мултарч үлдэх тохироотой ажиллаж эхэлсэн бололтой.