Сөгдөхөөсөө өмнө сөрөг хүчин байлаа тэд. Ай хөөрхий, яана даа Ардчилсан намынхан минь. Ахмадууд нь нүүргүй болж, залуучууд нь зориг, зүрхгүй байсаар “амь тасрах” нь.  Өөрийн эрх ашиг, элбэг баян амьдрал, эрх мэдлийн төлөө намынхаа нэр хүнд, үзэл санаа, чиг шугамыг тэр чигт нь “зарж”, ашиг болгон залгисаар ирсэн хэсэг бүлэг хүн залуучуудынхаа итгэлээр “гутлаа арчиж” сууна. Аман дээрээ “Ардчилал минь, амьдралаа зориулсан нам минь” хэмээн хоосон шогширч суугаа арилсан дотортой зарим нэгэнд Ардчилсан намын хэрэгцээ байсаар байна. Тэр их шунал, энэ их мунхаглалыг таслан зогсоож, нам дотроо “их цэвэрлэгээ” хийчих ирмүүн, баатарлаг залуус даанч алга даа.

ШОРОНД ОРОХООС АЙСАН “ШОУ-ЧИД”

            Нэгэн цагт төрийн эрхийг атгаж, ардын магнайд хүндлэгдэж явсан Ардчилсан нам амь тэмцсэн хэвээр байна. “Улс төрийн нам шиг нам болон шинэчлэгдэж, сөрөг хүчний үүргээ нэр төртэйгөөр биелүүлэх болов уу” хэмээн чих тавин сонсож, сэтгэл дэвсэн хүлээж суугаа гишүүд, дэмжигчид, ард түмнийхээ итгэл дээр хоёр талцан “зодолдсоор” буй нөхөд хойшид яана даа, яана. Биднийг хүүхэд байхаас л үлгэрийн баатар шиг яригдаж, хүндлэгдэж ирсэн ардчиллын алтан хараацай “ахмад партизанууд” гэсэн тодотголтой ардчилсан намын хэдэн хөгшин, зарим дарга сэтэртнүүд хүүхэд, нохойн доог болж явна.   

            Тодруулбал, С.Эрдэнэ өөрийн гэж тодотголтой Ардчилсан намынхаа XIV их хурлаа сүр дуулиантай зарлаж, тайзны голд зассан хүндэтгэлийн ширээнд “хаан шиг” заларсан боловч тус хурал эв, эеэр биш зодооноор дуусав. УИХ-ын чуулганы үеэр гишүүдээ загнаж гөлөг, нохойгоор нь дууддаг их омог, уур хилэн, бардам зангаа үргэтэл түмний өмнө тайзан дээр чирүүлснийг нь монгол түмэн нүдээрээ харцгаалаа. Тэсгэл алдаж, уур нь хүрсэн нэг нөхөр тайз руу хар гүйхээрээ гарч С.Эрдэнийг түлхэн унагааж, хонь мал чирж яваа мэт угзран татаж, толгойн тус газар нь дэлсээд авсан уг үйл явдал ардчилсан намын “томчуудад” тохиолдсон ганц факт биш юм. Уншигч та санаж байгаа бол өнгөрсөн тавдугаар сарын 8-нд Сүхбаатарын талбай дээр Э.Бат-Үүл үсдүүлж, М.Тулгат, Ч.Өнөрбаяр нар талбайгаас хөөгдсөн хөгтэй явдал болж өнгөрсөн. Өлсгөлөн зарлаж дөрөв хоног суусан ардчилсан намын хэсэг бүлэг нөхдийг ятгаж, өлсгөлөнгөө даруй зогсоохыг аргадан гуйхаар очсон биш баатар маань байдгаараа доромжлуулаад буцсан.

Хууль, шүүх, цагдаа цэргийн байгууллага гээд тэднийг нарсанд оруулж болох бүх л төрийн байгууллагууд МАН-ын атганд багширч байгаа учир тэд ийнхүү хоригдол болохоос айж, амь тэмцэхдээ болсон болоогүй жагсаал цуглаан, хурал зөвлөгөөн зохион байгуулсаар байна.

      Мөн өнгөрсөн тавдугаар сард Нийслэлийн ардчилсан намаас "Монголоо Беларус шиг болгохгүй" хэмээх сүр дуулиантай нэртэй цуглааныг Хэлмэгдэгсдийн хөшөөний дэргэд зохион байгуулсан. Энэ үеэр “Солиот” хэмээх хочит Д.Сосорбарам улаан нүүр рүүгээ гурил цацуулж, уйлах шах уу юм болов. Монголчууд мартамхай дээрээ өрөвчхөн, даанч цайлган болохоороо өөрөө гэмтсэн мэт л тэднийг өрөвдөцгөөж байв. Гэвч үсдүүлж, чирүүлж, зодуулсан нь тэдэнд ашигтай байлаа. Учир нь эдгээр нөхөд үнэнхүү намаа эвлэлдэн нийлүүлж, бүтэц бүрэлдэхүүнийг нь шинэчилж, хуучин байсан шиг нь хүчтэй, чадалтай нам болгох санааг өвөрлөж жагссан гэвэл худалчийн үлгэр болох биз ээ.

       Хэд, хэдэн хэрэгт шалгагдаж буй С.Эрдэнэ, хэрэг нь буцаагдаж, хоригдож буй ангиасаа суллагдсан Э.Бат-Үүл нар шоронд орохгүйн тулд л энэ мэт шоуг зохион байгуулж, өөрсдөө хохирогч болж жүжиглэв бололтой. Хууль, шүүх, цагдаа цэргийн байгууллага гээд тэднийг нарсанд оруулж болох бүх л төрийн байгууллагууд МАН-ын атганд багширч байгаа учир тэд ийнхүү хоригдол болохоос айж, амь тэмцэхдээ болсон болоогүй жагсаал цуглаан, хурал зөвлөгөөн зохион байгуулсаар байна.

ЗАЛУУС НЬ СЭРЭХГҮЙ, ТЭМЦЭХГҮЙ БОЛ АРДЧИЛСАН НАМ “НҮД АНИХ” НЬ

                  Улс төрийн нам, эвсэлд тохиолддог л хувь заяагаар унаж, бүдэрч, ханцуйн дотроо нудралцаж явсан МАН-ынхан нэгэнт учраа олжээ. Магадгүй тэд залуусаа хүлээн зөвшөөрч, хамгийн чухал шинэчлэлийг зөв цагтаа хийсэн байх. МАН-ын залуучууд ч тэмцсэн шиг тэмцэж, дуугарсан шиг дугардаг байж. Үг хэлээрээ ойлголцохгүй бол хаглаж хэмхлээд, галдаж шатаагаад ч болсон эсэргүүцлээ илэрхийлж, үзэл бодлоо сонсгож чаддаг гэдгийг өнгөрсөн он жилүүд, түүхэнд тэмдэглэгдсэн хар бараан өдрүүд гэрчилнэ. Харин Ардчилсан намын залуус арай дэндүү унхиагүй байна даа. 

Цаазын тавцанд очиж, “Орших уу, эс орших уу”-гийн заагт сөгдсөн намынхаа төлөө сэрж, сэтгэх аатай, бяртай залуус л арилсан дотортой өнөөгийн удирдагчдаас ч илүү ус, агаар мэт хэрэгтэй байгааг эгэл жирийн намын гишүүд нь энд, тэндгүй хуучилж сууцгаана.

           Угтаа бол омог зүрх нь бадарч, эв сэтгэл нийлсэн залуучууд сумаас аймагтай, аймаг аймгаасаа чуулаад босоод ирвэл болохгүй зүйл байхгүй л байлтай. Гэхдээ энэ үгээр залуусыг буруу замын жагсаал цуглаанд турхирах гэсэнгүй. Одоо л босохгүй бол оройтно гэдгийг нь сануулах гэсэн төдий. Ахмадууд нь нэр төрөө шалтай хутгаж, хууччуудынх нь хулхи нь буусан ийм цаг үед Ардчилсан нам зориг, зүрхтэй залуучуудаасаа  аврал эрж буй хэмээн учир мэдэх хүмүүс ярилцацгааж байна. Цаазын тавцанд очиж, “Орших уу, эс орших уу”-гийн заагт сөгдсөн намынхаа төлөө сэрж, сэтгэх аатай, бяртай залуус л арилсан дотортой өнөөгийн удирдагчдаас ч илүү ус, агаар мэт хэрэгтэй байгааг эгэл жирийн намын гишүүд нь энд, тэндгүй хуучилж сууцгаана.

          Аль нэг даргынхаа халаасанд амьдарч, тарьсан балгийг нь цэвэрлэгч шиг “шүүрдэж” яваа өнөөгийн цүнх баригчдыг хэлээгүй юм шүү. Эсэргүүцэн босож биш даган зусардаж, дараачийн он жилүүдэд ажил, амьдралтай үлдэх гэсэн нам дагаж навсганасан залуу төрхтэй ч “чавганц” санаатай энэ үеийнхэн нэгэнт юу ч хийж чадахаасаа өнгөрсөн. Учир нь тэд хэлж дуугарвал өөрийнхөө толгойг цусдах, илчилж босвол хамтдаа унах “үйлийн үрийн” их сүлжээсэнд чагтлагдчихсан байгаа.

          Гэхдээ л, Ардчилсан намын үзэл суртал, үнэ цэнийг ойлгодог, намаа “сэхээний орноос” татаад босгочих залуус аймаг, сум бүрд байж л байгаа даа. Тэд л өөрсдийгөө таньж, мэдэрч, өөрчлөлт, шинэчлэлтийн төлөө эвлэлдэн нэгдэх хэрэгтэй байх шиг.