"Шахмал биш зүгээр шигшсэн нүүрс яаралтай нийлүүл. Хэрвээ бас чадахгүй бол түүхий нүүрсээ чөлөөтэй хот руу оруулж заруул аа. Хөлдөж үхэлтэй биш"

ХҮН-Б.Найдалаа

           Манайхан “Цол дагаж бяр” гэж ярьцгаадаг. Гэтэл УИХ-д суудалтай, улс төрийн гуравдагч хүчин болж “цол” нэмсэн ХҮН бяр орсонгүй. Харин ч эсрэгээрээ тус намаас популист үнэр нэвт ханхлах болж, үг, үйлдэл нь “гудамж” руу чиглэх болов. Ялангуяа УИХ-ын нөхөн сонгуулийн сурталчилгаа эхэлснээс хойш ХҮН-д оролцохгүй асуудал, мэдэхгүй сэдэв, шүүмжлэхгүй нийгмийн үзэгдэл гэж үгүй боллоо. Парламентад нэг суудалтай намд дахиад нэг суудал хэрэгтэй юу, гэвэл хэрэгтэй, нөхөн сонгууль боломж мөн үү, мөн, сөрөг хүчин байх ёстой юу, ёстой. Гэхдээ ийм байлаа гээд хэт попорч, улайрах нь түмэнд тоогдож эхэлж байсан үнэлэмжийг нь унагаж ч мэдэх юм. 

Тэгвэл ХҮН-ын Б.Найдалаа, Т.Доржханд нар сүүлийн үед хэрхэн “попрох” болсныг шинжиж үзье. 

         ХҮН-ын Б.Найдалаа УИХ-ын нөхөн сонгуулийн 28 дугаар тойрог буюу Сонгинохайрхан дүүрэгт  нэр дэвшиж буй. Дөрвөн жил хэлгүй суусаар бүрэн эрхийн хугацаагаа дуусгасан хэдэн арван гишүүдийн дэргэд бол нэр нь нийтэд эчнээ танил болсон нэгэн. Энэ ч утгаараа Б.Найдалаа энэ удаагийн нөхөн сонгуульд ихээхэн ач холбогдол өгч, улайрч байгаа нь хэлж буй үг, гаргаж буй үйлдлээс нь илт. 

Сонгуулийн сурталчилгаа эхлэхийн өмнөөс л ард түмэнд таалагдах сэдвээр цахим орчинд идэвхтэй дуугарч эхэлсэн. Тухайлбал, “Машин ачдагийг зүгээр л зогсоо, болиул. Мөнгө олж болохоор л юм байвал төсвөөс санхүүждэг, нэг хурган дарга зөвшөөрөл өгдөг гоё нэртэй хууль журмын халхавчтай хаалттай бизнес болгочих юм” хэмээн популист үг цухалзуулж эхэлсэн. 

Дараахан нь орон нутгийн ногоочид Улаанбаатарт ирж, “Намрын ногоон өдрүүд” үзэсгэлэн худалдаанууд эхлэх үеэр “Ногоочдоос ямар нэг татвар хураамж авч яах нь вэ дээ!. Заавал нэг зөвшөөрөл нэг хурган дарга өгөөд, араас нь очиж шалгаж дээрэлхэж торгож дүвчигнэх ёстой мэт загнах юм. Ер нь ногоо гэлтгүй ЖДҮ-г дэмжихийн тулд шал хэрэггүй зөвшөөрөл, хяналт шалгалтыг юуны өмнө устгах хэрэгтэй” хэмээн бичиж байв. 

Мөн өнгөрсөн сарын дундуур МУГТ Д.Цэндбаатар, Монголын Боксын холбоо хоёрын маргаан ид шуугиан тарьж байх үед Б.Найдалаа чимээгүй өнгөрөөгүй. “Цэндбаатар бол эгэл жирийн авьяастан, хөдөлмөрлөж өөрийгөө бүтээсэн энгийн залуу хүн. Гэхдээ сөгдсөн Монгол. Ажиллах, бүтээх хүнийг хурган даргад сөгдүүлдэг нийгэм болжээ...харамсалтай. ЖДҮ, гудамжны худалдаа эрхлэгчид бүгд яг ингэж тойрч, мөргөж зөвшөөрлөө авдаг даа. Мөн байгаа биз” хэмээн пост бичиж, Д.Цэндбаатарын Боксын холбоонд мөргөж буй зургийн хамт нийтэлж байв. 

Анзаарвал, “Хөөрхий ард түмэн минь, хурган дарга нар, хүнээ хөсөр хаядаг төр л бүх зүйлд буруутай” гэсэн популист хандлага л нэвт ханхлаад байгаа юм  л даа. 

          Түүнчлэн, өнгөрсөн сарын сүүлийн 10 хоногт улс даяар шатахуун хомсдож, шар гэрэл нь анивчсан автомашинууд авто зам дээр зогсоход хүрсэн. Энэ асуудлыг хамгийн түрүүнд өлгөж авч, улс төржүүлсэн нь ХҮН-ынхан. Б.Найдалаа гэхэд л “Бензин хомсдох, цахилгаанаа таслуулах нь ойлгомжтой зүйл шүү дээ. Ойр зуурын хэрүүлхэн “тэмцэгч” улс төр, амиа бодож өөртөө мөнгө хийхээс өөр зүйл боддоггүй хүмүүс олноороо төр түшээд эхэлбэл үр дүн нь энэ. Энэ зөвхөн эхлэл” хэмээн мэдэгдэж байв. Улмаар нөхөн сонгуулийн 28 дугаар тойрог буюу Сонгинохайрхан дүүргийн захын хороодоор морьтой шогшуулж, сонгуулийн сурталчилгаагаа хийсэн. Ингэхдээ “Бензин тасарсан ч морьтойгоо” хэмээн их л додигор явж харагдсан. 

Өчигдрөөс шахмал түлшний дарааллын асуудалд ХҮН-ынхан идэвхийлэн оролцож эхэллээ. 

Б.Найдалаа “Иргэд түлшгүй гал алдаж, хүнд байна шүү. Том жижиг дарга нар очиж үз. Монгол төр иргэдээ хөсөр хаяхаа зогсоо!!!” хэмээн төрийн ордноос мэдэгдэл хийсэн. Мөн Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэд шахмал түлшний хомсдол, олголт, оочер дарааллын асуудлаар асуулга тавихаа мэдэгдсэн. 

        Түүгээр зогсохгүй сайжруулсан шахмал түлшний дараалалд зогсож буй иргэд дээр очиж, шууд дамжуулахын зэрэгцээ “Монголын иргэд шуудай нүүрсэн дээр шөнөжин оочерлодог, бас нүүрсний талон авдаг, тэрийг нь хороон дарга зөвшөөрч олгодог, бас болоогүй настай, хөл муутай хүнийг заавал өөрийн биеэр ирж ав гээд даналзаж суух! Ингэж засагладаггүй байх аа. Шахмал биш зүгээр шигшсэн нүүрс яаралтай нийлүүл. Хэрвээ бас чадахгүй бол түүхий нүүрсээ чөлөөтэй хот руу оруулж заруул аа. Хөлдөж үхэлтэй биш, даарч хөрснөөс корона нь ч гаарчихна” хэмээн мэдэгдсэн. 

        Буруу санаагүй бол ХҮН өнгөрсөн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Д.Энхбатыг нэр дэвшүүлэхдээ “Нийгэмдээ гэрэл асаацгаая” гэх уриатай оролцож байсан. Гэтэл одоо үг, үйлдэл нь харанхуй руу л тэмүүлээд байх шиг харагдах болов. Жишээ нь, "Түүхий нүүрсээ оруулж ир, хөлдлөө" гэдэг өгүүлбэр бол УИХ-д нэр дэвшиж байгаа хүний амнаас яаран унах зохимжгүй өгүүлбэр л дээ. Улаанбаатар хот хэдэн мянган хүний амь нас, эрүүл мэндийг утаагаар хохироосныхоо дараа арай л гэж нэг шийдэл гаргаж, утаанаасаа бага боловч салаад буй. Хэрвээ одоо эргээд түүхий нүүрсээ хэрэглээд эхэлбэл бид хөгжих биш эсрэгээрээ ухарч буй үйлдэл болно. 

          Харин УИХ-ын гишүүн Т.Доржхандын хувьд, “Цахим үндэстэн” шоуны дараа “Сонгуулийн өмнө сүржигнэж, иргэдээ гэрт нь хорьж, бизнесээ хаан, залуусын жагсаалыг тараадаг, сонгууль дуусахаар өөрсдөө шоуддаг байж болохгүй. Дэлхий даяар дельтагаас болгоомжилж дэглэмээ тууштай мөрдөж байхад ажилгүй, орлогогүй, хадгаламжгүй, халамжийн улсын Засгийн газрын хариуцлага үйлдэл энэ. Эрх баригчид цамаан, аархуу байна даа” хэмээн жиргэж байв. 

          Шатахууны хомсдолын асуудал дээр “Бензиний хязгаарлалтаас шалтгаалж бүх барааны үнэ өсөх болно. Ердөө гурван сарын дараа цахилгаан, дулаан гээд төрийн халамж зогсохоор ажилгүй, орлогогүй иргэд үнийн өсөлтийн хэрхэн давах билээ. Засгийн газар төсвийн мөнгөөр элдэв шоу хийхээ зогсоож, бодит эдийн засгийн хүндрэлтэйгээ нүүр тул. Хөршүүд руугаа яаралтай айлчил, ярилц, шийд!!!” хэмээн уурсангуй мэдэгдсэн. 

Өчигдөр л гэхэд шахмал түлшний асуудлаар "Засгийн газар ажлаа хий. Хийж чадахгүй байгаа сайд нартаа хариуцлага тооц. Ажлаа хийж чадахгүй байгаа албан тушаалтнуудад хариуцлага тооцох ажлыг эхлүүлж байна. Авлига, албан тушаал авчихсан томоохон акулуудтай нь тулна гэдгээ хэлье” гэж мэдэгдсэн. 

Ингээд харвал, ХҮН-ынхан, ялангуяа Б.Найдалаа, УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд нар цахим орчинд ч, гудамжинд ч зөвхөн өөрсдийгөө ард түмний төлөөлөл мэт ойлгуулж, асуудал бүхнийг шүүмжилж, Улаанбаатар хотын тэн хагасаас илүүд нь борог амьдрал байдаг гэдгийг сая нэг ухаарсан аятай явах болж. Болохгүй, бүтэхгүйг шүүмжлэх, сөрөг хүчний хувиар дуугарах нь зөв ч гэлээ энэ мэтээр тунг нь хэтрүүлчихвэл "попролт" болчихож байгаа юм. Уг нь УИХ-д суудалтай болж, Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хүртэл оролцоод амжсан ХҮН-д зөв явбал ирээдүй бий. Өнгөрсөн 10 жилийн түүхэндээ Т.Ганболд, С.Ганбаатар гээд хэд хэдэн удаа бутрах шахаж, эргэж нэгдэж, сая нэг хөл дээрээ цэх зогсож эхэлж байна. Харин энэ мэтээр гарц гаргалгаагүй шүүмжилж, гудамжинд жагсаж, жирийн иргэдээр бамбай хийж, үүгээрээ нэр хүндээ өсгөөд эхэлбэл буцаад л уруудна гэсэн үг.