• Өнөөдөр 2025-06-26

ӨМӨЗО-НЫ ТУНЛЯОГООС ЭХЭЛЖ, УЛААНХАД ХОТООР ӨРТӨӨЛЖ, УХАНЬД СААТСАН АЯЛЛЫН ТЭМДЭГЛЭЛ-II

2025-06-26,   181

               Үндэснийхээ дээл хувцсыг иж бүрэн сайхан өмсөн товолзсон сайхан алхаатай, жавхаалаг нэгэн ах Баарин баруун хошууны гар урлал, уран дархны газраар биднийг хөтөчлөв. Түүний тайлбар бүрдээ сонгон хэрэглэж байгаа үг сонголт, үндэсний үйлдвэрлэгчдийнхээ тухай танилцуулж байгаа байдал нь эрхгүй анхаарал татна. Энэ хошууны гар урлаач, дархдуудын гол онцлог нь удам дамжсан өв тээгч нар байсан бөгөөд аав, ээжийнхээ хийж, бүтээсэн бүхнийг тэр хэвээр нь хадгалан, түгээн дэлгэрүүлж байгаа нь бүтээл бүрийг нь үзэхэд бахдах сэтгэл төрүүлж байлаа. Уг нь уншигч таныг Улаан хад хоттой танилцуулахаар өмнөх тэмдэглэлдээ дурдсан ч Баарин баруун хошуунд үзэж харсан зарим зүйлс орхигдон үлдэх гэж буй учир цухас ч болов тэмдэглээд цаашлая гэж зориод байгаа юм.


      Үүний учир энэ нутгийн хамгийн гол танилцуулах зүйл нь баарин чулуу байв. Чулуугаар хүссэнээ урлаж, түүнийгээ үнэ цэнжүүлсний нэг нь тэндэх байна лээ. Чулуугаар сийлэгдсэн дүрс, эд зүйл бүхнийг сонирхон, хаашаа л харна чулуун бүтээлтэй музейд нь биднийг зочлон явахад тэрхүү онцгой баарин чулууг уурхайгаас олборлон гарган авдаг, үнэтэй байгаагийн учир нь улаан өнгөндөө байдгийг хөтөч онцлон дурдаж, ер бусын чулуун ертөнцөд биднийг тийн саатуулсан сан. Одоо надад ӨМӨЗО-ны Улаан хад хотын Баарин баруун хошуу гэх газрыг эргэн дурсахад сэтгэлд жаахан хөндүүр ч эрчимтэй  хөгжиж буй мал аж ахуй, сэтгэлээ шингээн хатгаж, оёж, мэтгэн шагласан гар урлал, энгийн даруу мөртлөө эрдэнэ мэт орших чулуун музей гурав л санаа сэтгэлд ээлжлэн эргэлдэж байх нь ээ. Одоо жинхнээсээ Улаан хад хотод хамтдаа “бууцгаая”.

      Энд бид  “Тяньчи” уламжлалт эмийн үйлдвэртэй танилцсан. Биднийг үйлдвэрийн захирал Хан Фүн Юүй гэх эрхэм угтан авч, үйлдвэрийнхээ үүх түүх, онцлог, эм тангийн сайныг өгүүлж байв. Энэ байгууллага Хятадын уламжлалт анагаах ухааны эмийн үйлдвэрүүдээс 84 дүгээрт, Монголын уламжлалт эмийн үйлдвэрүүдээс нэгдүгээр эрэмблэгддэг бөгөөд Улаан хад болон бидний өмнө орсон Тунляо хотод зургаан салбартайгаар үйл ажиллагаа явуулдаг байна. Үүгээр зогсохгүй энэхүү үйлдвэр нь бүхэл бүтэн улсынхаа 100 эмнэлэг, 25000 эмийн санд бүтээгдэхүүнээ нийлүүлдэг гэнэ. Мөн 500 гаруй байгууллагын эмийн ургамал, түүхий эдээр хангаж, 251 нэр төрлийн уламжлалт эм үйлдвэрлэдэг гэдгээ онцлон ярьж байлаа.
   Улаан хад хотод бид хашлуу элсэн нуур, онниуд хошуу, Дүн рү ноолуурын үйлдвэр гээд хотынх нь тэргүүлэгч, онцгой содон гэсэн бүх л газраар нь орж, танилцаж, хөдөлмөр зүтгэл, олон жилийн тууштай хичээл зүтгэл, хийж буй бүхнээ бусдад хүргэж чаддаг сэргэлэн чанараас нь суралцсаар л буцсан. Биднийг халуун дулаан угтсан Өвөр Монголын гурван хот болох Тунляо, Баарин баруун хошуу, Улаан хад гурав бидний хэнд ч хэзээ ч мартагдахгүйгээс гадна зочлуулж, цайлан дайлсан аж ахуй нэгж, байгууллага, хот айл, цаашлаад өнгөрөн зөрөх модод, нүдээр үзэхэд дотно дулаахан үзэмж талбай, харц нь зөөлөн, эелдэг үгстэй хүмүүсийнх нь харилцаа гээд цөм сэтгэл зүрхэнд арилашгүйгээр цээжлэн тогтоогдсон. Тунляо хот аяллын эхлэл байсан бол Улаан хад, Баарин баруун хошуу бол яах аргагүй дайран өнгөрч, дүүрэн саатсан тав тух дүүрэн өртөө байсан юм.  Нээрээ, уншигч та доорх зургийг үзээд, энэ юун тухай өгүүлчихэв гэж бодож магадгүй. Энэ бол бидний Улаан хад хотод үзсэн эртний музей. Хүнтөрөлхтөн хэрхэн үүсэн хөгжиж, аж төрөн амьдарч, дараа нь ямархнаар нийгэмшин оршсоныг түүхийн он цаг тооллоор өрөн үзүүлсэн чулуун музей байв. Тохижилт, үзэж, сонирхох зүйлээр баялаг, шинэлэг сайхан байдал нь танилцаж явахад аргагүй мэдэгдэж, дахиад л нэг өөр ертөнцөд, тэр дундаа он цагаар аялж буй мэт мэдрэмж төрсөөр энэ хэсэг өндөрлөсөн. Баарин чулууны ид шид ерөөс Улаан хад хотод саатахад тэр чигтээ үргэлжилсээр байх бөгөөд урьд хожид төдийлөн харж байгаагүй сэтгэл татам, өвөрмөц зүйл байна лээ.

      Одоо аяллаа нэлээд товчилж, шуудхан л БНХАУ-ын Хүбэй мужид хүрч, тэнд үзсэнээ, цаашлаад Ухань хотын хөгжил, цэцэглэлттэй танилцсанаа хүргээд явья. Тэгэхгүй бол үзсэн бүхнээ тоочвол овоо хэр зүйл, ахиухан дурсамж бий учир голлох сэтгэлд ойр буусан, тод товчлуур дарагдан үлдсэн газруудаа хуваалцъя. Хүбэй мужид бид 1000 жилийн түүхтэй эртний цайны гудамжид очсон. Чулуун зам нь хүртэл он цагийн уртад элэгдэн мөлийж, үнэд орсон тэр газрыг хэдийгээр хэдхэн оны өмнө сэргээн зассан ч эртний гэх үнэ цэнийг нь алдагдуулалгүйгээр үргэлжлүүлж, тэр хэвээр нь түүхчлэн үргэлжлүүлж байгаа нь сайхан байв. Хэдий бид техник технлогийн гайхамшиг, маркетинг, бизнесийн ололт, амжилт, үлгэрлэлийг үзэж яваа ч эртний гэх бүхнээ эртнийхээр нь, үүх түүх зузаан бүрэлдсэн тэр хэвээр нь хадгалж, хамгаалах нь хэн бүхний үүрэг. Шинэчилж байна гээд устгаж болохгүй. Энэ санаа бодолд минь эртний цайны гудамж ихэд нийцэж, сэтгэл тэнийлгэж байв. Жижигхэн модон сандал хүртэл түүхийн ямар том өвийг тээж, хэчнээн юмыг өгүүлж чаддаг билээ дээ. Үргэлжлүүлээд үзсэн цамхаг байна. Хүбэй мужид зочилсон хэн бүхэн ер бусын атлаа энгийн тэр цамхаг гарч үзэж л байсан байх. Цамхагийн таван давхраас муж хот нь бүхэлдээ цэлийж харагдаад, цээж цэлмээм санагдсан. Мөнхүү доторх хананд нь сийлэгдсэн зургууд үзэхээр очигчдын сонирхох чухал зүйлсийн нэг байсан бөгөөд тус цамхагийн үүх түүх, үүсэл гарвал, утга учрыг тээн оршдогоороо онцлог байв.
     
       За тэгээд Ухань гэж өнөөх ковид гэгчийн анхлан гарсан газар гэдгээрээ тодотгогдож, "цоллуулаад" байгаа ч аливаа тулгамдаж буй асуудлынхаа ард дорвитойхон сэргэж чаддаг улс байна лээ. Агаарын метронд сууж, роботыг хүний үйл ажиллагаанд бэлдэж буй компанитай танилцаж, машины өндөр бизнесийг цэцэглүүлж буйг нүдээр үзэн, ачаа тээврийн өндөр чадамж, агууламж, хүчин чадалтай онгоцны буудлынх нь тухай сонсож, усан боомттой нь хүртэл танилцсны дараа ямархан хөгжил, манлайлал тэдэнд бийг ханатал мэдэрсэн. Тийм хөдөлмөрч, техник, технологи, чадвар чадамж өндөр, цаг, хором бүрд хөгжихийн төлөө бүх үйлээ зориулж байдаг хүн зонтой улсад очоод ирсэндээ үнэхээр бахархан догдолсон. 

ӨМӨЗО-НЫ ТУНЛЯОГООС ЭХЭЛЖ, УЛААНХАД ХОТООР ӨРТӨӨЛЖ, УХАНЬД СААТСАН АЯЛЛЫН ТЭМДЭГЛЭЛ-II
АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 0
Шинэ мэдээ
Нийтлэлчид
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, VIII хороо, "Ардын эрх"-ийн байр, Гуравдугаар давхарт Эргэлт.мн редакц
7509-1188