ЗЭРЭГ "ЗОГССОН" ЗУРГААН ЗҮРХ... 

    Тэмцлээс тэмцлийн хооронд, хоёр хүүгээ хоосон хонуулахгүйн тулд хичээж, хуруу, гараа мултлах шахам ажиллаж явсан залуухан бүсгүй, тэрсхэн хоёр хүүгийн ээж аймшигт араатны гарт зэрлэг, балмадаар амиа алдлаа. Тэгээд бүүр болоогүй хамгийн хайртай найзтайгаа хамт зэрэмдэглүүлж, хутгалуулж, хүний орчлонгоос харуусал, гуниг тээсээр, хорогдсоор одлоо. Эцсийн хүчээ шавхаад, хоёр хүүгийнхээ зүгт мөлхөж, “Зугт” эсвэл “Хайртай шүү” гэж хэлэх гэснээ гүйцээж чадалгүй алуурчны гарт “Одоо болтол үхээгүй байгаа юм уу” гэж зүхүүлээд, хоолойгоо хэрчүүлэн тэр амьсгал хураасан байдаг.

Талийгаач нарыг нэрийг нууцлах үүднээс хоёр хүүгийн ээжийг Ээгий, найзыг нь Цэцэг гэж нэрлэе.

      Ээгий ядуурлын далайд хоёр үрээ “живүүлчихгүй” гэж “далайн ёроол”-д ямар их “сэлсэн” бол. Тэгээд тээр дээр харагдах “далайн эрэг” дээр гараад, амар тайван, гэдэс цатгалан, идэх хоолтой, орох оронтой болоод үрстэйгээ жаргалтай амьдрахыг яасан их мөрөөдсөн бол. Түүний мөрөөдөл ердөө л өөрийн гэсэн таван ханатай гэр, газар, тогтсон ажлын байртай болох байлаа. Тэр энэ бүгдийн төлөө үүрээс үдшийн бүрий хүртэл хоёр хүүгээ цоожилж, үлдээчихээд хичээсэн, тэмцсэн, зүтгэсэн.

     Харамсалтай нь, авсан хэдэн төгрөг нь ахуйн хэрэглээнийх нь хаана нь ч хүрэхгүй, алдрайхан хоёр үрийнх нь гэдсийг ч цатгах хэмжээний биш. Өдрөөс өдөрт нэмэгдэх үнийн өсөлт түүний мөрөөдлийг үгүй хийсэн ч тэр хичээсээр л байлаа.

           Амьдралыг алдаа, оноотой цуг үүрч явсан 30-хан настай бүсгүй бага хүүгээ дөрвөн настай байхад нэгэн залуутай танилцжээ. Дахиж алдахгүйн тулд тэр хичээхээр хоёулаа тэмцсэн амьдрал ямар болж өөрчлөгдөхийг харахыг хүссэн учраас тэр өөртөө дахиж боломж олгов. Харамсалтай нь, дахиад л архи, хүчирхийлэл дунд очжээ. Тэр жилийн дараа нутаг руугаа, ээж, аавдаа, хоёр үрдээ буцлаа. Аав, ээждээ дараа болохгүй гэхдээ хоёр хүүгээ аваад, айлын байшин түрээсэлж, ажилд оров. “Далайн ёроол”-оос гарах гэж байдгаараа хичээж, тэмцэж байлаа тэр, өнгөрсөн зургаан сарын хугацаанд. Амьдралын нугачаа бүрд хамт алхах гэж хичээж, өөртөө боломж олгож, өөрийнхөө хүлээсийг тайлан байж итгэсэн залуу нь хүчирхийлэгч, архины хамааралтай байсан учраас тэр ганцаараа, хоёр хүүтэйгээ амьдралаа босгохоор сэтгэл шулуудчихсан байсан гэнэ лээ. Гэхдээ түүн рүү өнөөх залуу үе үе зурвас бичиж, утсаар залгаж, “Дахиж архи уухгүй. Хамтдаа сайхан амьдаръя. Одоо би цоо шинэ хүн болсон” гэх гоё үгсийг урсгасаар л байжээ. Түүнд хоёр хүүтэйгээ хамт амьдрах нь, нутагтаа байх нь илүү тайван учраас нөгөө залууд нүүр өгөлгүй зургаан сар болсон байна. Өдөр бүр бичсэн гоё үгтэй зурвас, залгаж хэлсэн уярлын үгс яриа түүний сэтгэлийг хоёрдуулж байсан ч тэр нүүр өгөөгүй юм билээ. Тэр үнэндээ өөртөө амлачихсан байсан юм билээ, дахиж тийм амьдралаар амьдрахгүй гэж. Зөвхөн хоёр хүүгийнхээ төлөө зүтгэнэ гээд сэтгэл шулуудуулчихсан байсан юм билээ.

          Хөвсгөл аймаг Мөрөн сум, 11 дүгээр баг, .. дугаар гудамж.. тоот. Гуравдугаар сарын 27-ны 12:00 цаг. Зургаан сар харилцаж, “Одоо ухаарсан, намайг ганц л удаа уучлаач” гэж бичсэн, ярьсан, өмнө нь итгэж, амьдрал зохиох гэж оролдож байсан залуу гэрт нь гэнэт ороод иржээ. Бүсгүй тэр залууг ирсэн гэдгийг хэнд ч хэлээгүй юм билээ. Магад тэр түүнийг буцаахыг, буцаад явуулахыг хүссэн байх. Амьдралынх нь хар бараан өдрүүд, өнгөрсөн нэг жилийн гунигтай, нулимсанд амьдарсан цаг хугацааны гунигт дурсамж нь түүнийг дийлж байсан болов уу. Тэгээд л тэр тийм зоригтойгоор өнөөх залуутай хоёр хүүгийнхээ дэргэд шөнөжин маргалдсан ч хүчрээгүй байх. Дахиад л гунигтай, сэтгэлдээ хир толботой үргэлжлэх хар өдрүүд түүний нүдний өмнө зурайж байсан учраас тэр өнөөх эрийг гэрээсээ явуулахыг дахиж ирэхгүй байхыг хүсэж байсан биз ээ.

     Мөн хар багаасаа найзалж, өвөр түрийдээ орж өссөн найз Цэцэг нь тэр үеэр Хөвсгөлд ирж таарчээ. Очих очихдоо тэр найзынхаа төлөө амиа өгөх ёстой юм шиг, араатны гараас найзынхаа амийг хэдэн минут ч болтугай хамгаалах үүрэгтэй ч юм шиг нөгөө залуутай зэрэгцэж очсон байна.

         Гуравдугаар сарын 28-ны 20:30 цаг. Улаанбаатар руугаа явахаар гарсан залуу архи ууж, согтоод, Ээгий бүсгүйн гэрт буцаад иржээ. Айж, сандарсан бүсгүй хэрүүл болохыг мэдсэн учраас хоёр хүүгээ гэрээсээ гаргасан юм билээ. Тэр түүнийг хүчирхийлэгч гэдгийг мэдэж байсан ч өмнөхөөсөө өөрчлөгдсөн гэдэг үгний 30 хувь нь ядаж үнэн байх гэж итгэхийг хүссэн байх. Гэтэл өмнөхөөсөө ч бүр дорджээ. Өмнө нь зодоход нь цагдаад өгч байсан өс хонзонгийн үгс, үйлдэл түүнийг бүүр ч илүү өвтгөсөн. Хамгийн харамсалтай нь тэрсхэн хоёр хүү нь хаалганыхаа завсраар ээжийгээ зодуулж, амь тавьж байхыг хараад зогсож байжээ. Тэд “Яагаад миний ээжийг зодоод байгаа юм бэ” гэж жижигхэн зүрхэндээ ямар их зориг гарган хэлсэн бол доо. Гэхдээ тэд балчирхан, дөнгөж тав, долоохон настай учраас юу ч хийж чадаагүй.

        Халамцуу орж ирсэн эр найзтай нь хэрэлдэж, би, чи дээрээ тулж, “Алж байж санаагаа амраана” гэх өс хонзонгийн үгийг хэдэнтээ чулуудахад нь талийгаачийн найз Цэцэг тэсэхгүй найзыгаа өмөөрөөд түүнтэй тэрсэлдсэн юм билээ. Хоолны ширээн дээр хоол хийхээр мах, ногоо хэрчиж байсан модон иштэй хутгийг шүүрч аваад, өнөөх залуу найз руу нь дайрчээ. Тэгээд гэдэс хэсэгт нь хэдэнтээ хутгалж, “Чамайг удахгүй гүйцээд өгнө” хэмээн галзуу чоно шиг дайрч байхад нь найз эмэгтэй нь салгах гэж оролдсон юм билээ. Харамсалтай нь, тэр танхай балмад этгээд найзыгаа өмөөрсөн эмэгтэйн гүрээний судас хэсэгт нь хутгалж, хөнөөсөн байдаг. Өөрийг нь хань татаж, сэтгэлээ уудлахаар ирсэн найз нь нүдэн дээр нь өөрийнх нь өмнөөс хутгалуулж, гэртээ хүлээж байгаа хоёр үрдээ очиж чадахгүй газар дээрээ амьсгал хураав. Мянган удаа хашхираад тэр бүсгүйн цус тогтсонгүй, бас найзыгаа өмөөрсөн хэдэн арван үгээ гүйцээж чадахгүй тэр харамсан байж явчихлаа.  Үүний дараа харгис араатан Ээгийгийн хэвлий хэсэгт хэд хэдэн удаа хутгалсан байна. Ээгий эцсийнхээ хүчээр хоёр хүүгийнхээ зүгт мөлхөж, дөхөв. Хаалганы мухарт нуугдан байж, чичрэн харж буй хоёр хүүдээ очиж амжаагүй байхад нь өнөөх балмад этгээд араас нь ирж, “Үхээгүй л байна уу. Ямар амь бөхтэй ... вэ” хэмээн зүхэж, гүрээнийх нь судас руу, цээж хэсэг рүү нь хутгаа дүржээ. Хутганы иш салаад, үзүүр хэсэг нь байхгүй болсныг мэдсэн өнөөх залуу модон ишээ угааж, арчаад хоолны шүгээн дээр тавиад, тэр хэсгийг цэвэрлээд гэрээс гарч одсон байдаг.  

       Тэр залууг гарахтай зэрэгцээд үүдний амбаарт нуугдаж, ээжийгээ тарчилж, нарт хорвоогоос буцаж байгааг харсан хоёр хүү хажуу айл руугаа хар хурдаараа гүйж очоод, уйлан байж гар утсаар нь ээжийнхээ эгч рүү залгажээ. Том хүү нь “Ах, ээжийг хутгалаад алчихлаа” гэх аймшигт мэдээг бяцхан амаараа айдас, харуусал, ой тоонд нь багтаж чадамгүй үгсийг хэлсэн байна.

           Гуравдугаар сарын 28-ны 21:10 цаг. Цагдаагийн байгууллагын утсанд “Хоёр хүн хутгалуулчихлаа” гэх дуудлага ирсэн байна. Ердөө 40-хөн минутын дотор л хоёрын хоёр хүн хөнөөчихжээ. Хоёрын хоёр эмэгтэй, дөрвөн хүүхдийн хоёр ээжийн амьсгал ийн тасарчээ. Хүсэл мөрөөдлөө ярьж, хүмүүний орчлонд амьдрах гэж зүтгэж, нэгэндээ дэм болж явсан хоёр найзын зүрх хэдхэн минутын зайтай ийн тарчилсаар зогслоо.

         Талийгаач бүсгүйн аав, ээж, хоёр дүү нь хэдхэн гудамжны цаана байрлах гэрээсээ хар хурдаараа гүйсээр ирэхэд хэргийн газрыг цэвэрлэж, охиныг нь доош нь харуулаад хэвтүүлчихсэн, өнөөх залуу гэрээс нь аль хэдийнэ зугтаачихсан байжээ. Хоёр хөгшин охиноо тэврээд авахтай зэрэгцээд хурууных нь үзүүрт хутганы үзүүр мэдрэгдэж, охиных нь царай хувхай цайж, хэдийнэ амьсгал хураасан байсан гэнэ лээ. Гэрийг нь цусанд нь булж, бяцхан охиныг нь найзтай нь цуг хөнөөчихөөд алга болсон залууг тэд хайж, зам дээр такси барих гээд зогсож байхад нь барьж авсан байна. “Чи юу хийчих вэ” хэмээн итгэж ядан асуусан аавынх нь өмнөөс тэр “Би охиныг чинь алчихлаа. Та нар очиж харах уу” гээд даажигнаж байсныг тэд арай ядан ярьж байлаа.

      Хайртай охин нь бусдын төлөө амьдрах гэж ирсэн юм шиг ирж, тэмцсээр хорвоогоос явчихсанд тэд одоо ч итгэхгүй сууна. Зул бадамлуулсан хөргөөс нь хүртэл талийгаачийн сайхан сэтгэл, тунгалаг харц, хоёр хүүгийнхээ төлөө яахаас ч буцахгүй дайчин, эрэмгий чанар нь үзэгдэнэ. Тэд хүмүүний дууль байсан охиноо араатны гарт алдчихлаа хэмээн цурхиртлаа уйлж, санааширч сууна даа.

Харин найзынх руугаа явахаар гараад, эргэж очоогүй Цэцэгийг хүү, охин хоёр нь хоног тоолон хүлээнэ. Хэдхэн хоногийн өмнө “Ээж нь та хоёрыгоо юугаар ч дутаахгүй өсгөх юм сан. Хамтдаа л байвал бүгдийг давж, жаргалтай байна” хэмээн аминчхан ярьсан үгс нь хоёр хүүхдийнх нь чихэнд одоо ч сонсогдож байгаа бололтой. Бас үргэлж өөрөөс бусдыг бодож, бусдад тусалж явдаг гэнэн хонгор цайлган зан нь нүдэнд үзэгдээд, одоо ч итгэхгүй бэтгэрч байна. Тэр эмэгтэй найзыгаа аврах гэж хамаг хүчээрээ, юунаас айхгүйгээр тэмцсэн юм билээ...

            ...Хөөрхий эмэгтэй ямар их харамсаж байгаа бол. Хоёр бяцхан хүүгээ орох оронгүй, аав, ээждээ үлдээгээд өөрөө түрүүлээд явсандаа. Тэднийхээ хүсэл мөрөөдлийг ч биелүүлж чадахгүй, тэнгэрээс харж байгаадаа итгэж ч чадахгүй байгаа даа.  Тэр тэгээд бодож байгаа болов уу. “Монголын мянга мянган эмэгтэй хүчирхийллийн золиос, хүчирхийлэгчийн гарын шүүс болж буйг өөрийнхөө амиар баталлаа” гээд уйлж байгаа болов уу. Хоёр үрээ ийм хүнд, хүүхдэд, өрх толгойлсон эмэгтэйчүүдэд ээлгүй нийгэмд үлдээсэндээ цурхиртлаа уйлж байгаа болов уу...