“Найзыгаа үхчих вий гэж айхдаа уйлсан. Тэгээд үүрэх газраа үүрээд, чирэх газраа чирсээр арай гэж айлын бараа харсан” хэмээн ярих Ч.Алтаншагай бол дотнын найзыгаа осгож үхэхээс аварсан ачтан. Энэ явдал өдгөөгөөс сар гаруйн өмнө Хөвсгөл аймгийн Улаан-Уул сумын нутагт болжээ. 

            Зургаан насны зөрүүтэй ч зүү орох зайгүй шахам үерхэж, нөхөрлөдөг Б.Эрхэмбилэг, Ч.Алтаншагай нар нэгэн үдэш бэлчээрт гарсан малаа цасан шуурга тавихаас өмнө гэр рүүгээ дөхүүлэхээр явцгааж. Тэнгэр хангай хуйсагнан харанхуйлж, цас бударч эхэлжээ. Гэвч хэсэгхэн яваад нүүр нүдгүй шуурах цасан шуурганд хөвгүүд төөрч, зүгээ алдсан байна. Дархадын хотгорт -50 хэмийн хүйтэн тачигнаж, хөвгүүд бээрч, алхаж болж байгаа зүг рүүгээ л яваад байсан аж. Нэлээн явсны дараа Б.Эрхэмбилэгийн хөл цуцаж, даарсандаа осгож эхэлжээ. Бүр хоёр хөл нь мэдээ алдаж явж чадахгүй сөхрөөд суучихсан байна. Хэсэгхэн суусны дараа “Би босож чадахгүй байна” гээд цасан дээр хэвтээд өгч.

          Найздаа “Намайг орхиод яв. Би эндээ жаахан унтчихаад босохгүй бол явж чадахгүй байна. Тэгээд араас чинь гүйцээд очно” гээд хэвтээд байжээ. Энэ үед Ч.Алтаншагай “Хөлдөж, осгож байгаа хүн унтах гээд байдаг. Унтуулж болохгүй, хөдөлгөж, болж өгвөл алхуулах хэрэгтэй” гэж Эрүүл мэндийн хичээл дээр үзэж байснаа санаж түүнийг өргөж, босгоод алхуулах гэж оролдсон байна.

          Өөрөөс нь зургаан насаар дүү хэрнээ хэнээс ч дутахааргүй түшиг болж, сайн муу бүхнээ хуваалцдаг найзыгаа алхуулах гэж хэчнээн оролдоод дийлээгүй тул үүрээд хэсэг алхсан гэнэ. Биеэр бараг чацуу тул найзыгаа дийлэхгүй хөр цасанд дунд хамтдаа унаж, дахин босгож үүрсээр сүүлдээ тамир нь барагдаж, өөрөө ч хөдөлж чадахгүй болтлоо бээрсэн байна. Цасан дээр унаснаас болж хамаг хувцас нь норж, сүүлдээ мөстөж эхэлсэн гэнэ. Цас нүүр нүдгүй шуурч, ойр хавийн юу ч огт харагдахгүй байсан аж. Голд нь хүйт орон даарч чичирч эхэлсэн байна. Гэсэн ч хүү цаг агаарын аюулт үзэгдэл болсон цасан шуургыг сөрж явжээ.  “Чирээд ч болтугай найзыгаа аваад явна” гэж бодоод мөрнөөс нь хэсэг чирж, хэдхэн минут амраад дахин үүрч, ядрахаараа чирсээр нэгэн айлын гадаа ирсэн байна.

       Цасан шуурга балбаж байгаа учир айлынхан гэрээсээ гарах нь битгий хэл нохой нь ч хуцах сөхөөгүй дулаан хэвтэртээ шигдэж байсан учир Ч.Алтаншагай найзыгаа чирсээр айлын үүдэнд очоод унаад өгч. Үүдэнд нь юм дуугарах чимээнээр гэрийн эзэд хаалгаа нээвэл хоёр жаахан хүү үхлүүт шахуу хэвтэж байж. Гэрийн эзэд хүүхдүүдийг гэрт оруулан архиар биеийг нь үрж, сумын төвийн эмнэлэг рүү дуудлага өгсөн байна. Үүнтэй зэрэгцэн тэнгэр хангай цэлмэж, хууд нь хийсгэх нь үү гэмээр тачигнаж байсан шуурга намжиж, сумын эмч, хүний гавьяат эмч О.Пүрэвсүрэн ч цаг алдалгүй ирсэн байна. Тэдний төөрч явсаар айлд хүрсэн замыг нутгийнхан нь барагцаалаад “Тэд арав гаруй километрийг алхаж, нэгнийгээ үүрч, чирсээр туулсан байна” гэж ар гэрийнхэнд нь хэлсэн байна. Цасан шуурганд осгож үхэх аюулаас найзыгаа аварсан энэхүү баатарлаг явдлыг “Бидний цөөхөн монголчууд” төслийн багийнхан Хөвсгөл аймагт ажиллах үеэрээ олж сонсон, бүр хэрэг болгон хөвгүүдтэй очиж уулзсан аж.

Найздаа “Намайг орхиод яв. Би эндээ жаахан унтчихаад босохгүй бол явж чадахгүй байна. Тэгээд араас чинь гүйцээд очно” гээд хэвтээд байжээ

          Энэ үеэр Ч.Алтаншагайгаас төслийн багийнхан “Цасан шуурга шуурч байхад найзыгаа үүрээд, чирээд явж байхдаа чи айсан уу. Бас өөрөө тамиргүй болоод хоёулаа хамт үхэх вий гэж бодсон уу”  хэмээн асуухад  “Би юунаас ч айгаагүй. Эрүүл мэндийн хичээл дээр даарч, хөлдөж, осговол хөдөлгөөнгүй хэвтэж, сууж болохгүй. Ямар ч байсан хөдлөх ёстой гэж заасныг санаж байсан учраас хөдлөх л хэрэгтэй гэж бодсон. Гэхдээ үүнээс илүү “Найзыгаа үхчихвэл яана аа” гэж бодоод уйлсан. Одоо бид хоёр хоёулаа эрүүл саруул хичээлдээ яваад, хамт малдаа яваад өмнөхөөсөө ч илүү сайн найзууд болсон. Биднийг төөрөх үед ээж, аавууд маань сумын төвөөр нэг хайгаад сандарч байсан байна лээ” гэж хариулсан байна.

       Харин хөвгүүдийн биеийн байдлын талаар О.Пүрэвсүрэн эмч “Эрхэмбилэгийн хөлийн дөрвөн хуруу хөлдөж, тайрахаас аргагүй болж тайрсан. Бусдаар түүний бие сайн. Мөн найзынхаа амийг өөрийнхтэйгээ аварсан Алтаншагайгийн хөлийн өсгий хөлдсөн байсан. Эмчилгээ хийгээд одоо эдгэрсэн. Энэ хоёр хүү тэр хол замыг энэ зэрэгтэй туулсан нь их юм” хэмээн төслийн багийнханд ярьсан байна. Б.Эрхэмбилэг өдгөө Улаан-Уул сумын ерөнхий боловсролын сургуулийн зургадугаар ангид сурдаг бол Ч.Алтаншагай арваннэгдүгээр ангийн сурагч юм байна.

     Хөвч тайга Хөвсгөл нутагт Ч.Алтаншагай хамтдаа эмнэг даага сургаж, хонины бэлчээрт унасан мориороо уралдаж өссөн найзынхаа амь насыг ийн аварсан байна. Тэр эрэлхэг гавьяа байгуулж, эрдэнэт хүмүүний амь насыг аварч чаджээ. Үхэл амьдралын зааг, нүдгүй шуурах цасан дундуур найзыгаа үүрэн алхсан хүүгийн бахдам түүхийн зах зухаас уншигч та бүхэнд хүргэлээ.

Цасан шуурга балбаж байгаа учир айлынхан гэрээсээ гарах нь битгий хэл нохой нь ч хуцах сөхөөгүй дулаан хэвтэртээ шигдэж байсан учир Ч.Алтаншагай найзыгаа чирсээр айлын үүдэнд очоод унаад өгч. Үүдэнд нь юм дуугарах чимээнээр гэрийн эзэд хаалгаа нээвэл хоёр жаахан хүү үхлүүт шахуу хэвтэж байж

2017 он