Монгол Улсын 2026 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2027-2028 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах, 2026 оны төсвийн төслийн нэг дэх хэлэлцүүлгийг өчигдөр УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн. Энэ үеэр УИХ-ын гишүүн Ч.Номин Төсвийн тогтвортой байдлын Зөвлөлийн дарга Н.Энхбаяраас төсвийн алдагдлын талаар асуулт асуулаа. 

УИХ-ЫН ГИШҮҮН Ч.НОМИН: Монгол Улсын төсвийн төсөөлөл сайжирсан, бүрдэл хангасан, төсвийн зардлын өсөлт хязгаарлагдсан эерэг хандлагатай байна гэдэг дүгнэлт гарсан байна. Өнгөрсөн оны төсвийн төсөл дээр өөр дүгнэлт гарч байсан. Өнгөрсөн онд юу өөрчлөгдсөн гэж ирэх оны төсвийг 1.4 их наяд төгрөгийн алдагдалтай төсөв батлахыг зөвшөөрч байгаа юм бэ. Үүнийг тайлбарлаж өгөөч.

ТӨСВИЙН ТОГТВОРТОЙ БАЙДЛЫН ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА Н.ЭНХБАЯР: Өнгөрсөн онд 2025 оны төсөвт дүгнэлт хийх үед нөхцөл байдал өөр байсан. 2024 онд УИХ-аас 2025 онд төсвийг 27 их наяд төгрөг байхаар батласан. Наймдугаар сард төсвийн тодотгол хийгээд 2025 оны өргөн барьсан төсөв нь 35 их наяд төгрөг болсон. Нэг жилийн дотор төсвийн зарлагыг 30 хувь өсгөсөн өөрчлөлт учир хурдтай өсөлт байна гэх дүгнэлт Төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөлөөс өгч байсан юм. Түүнээс хойш өнгөрсөн онд төсөвт дахин тодотгол хийж, батласан. Ямар өөрчлөлт гарсан бэ гэхээр 33.7 их наядын төсөвт саяхан тодотгол хийгээд эргэж буурсан байна гэх дүгнэлт гаргасан. Тэр буурсан дүнтэй харьцуулахад ирэх оны өргөн барьж байгаа 32.9 их наядын орлого бол  харьцангуй бага хурдтай өсөлт байгаа юм. Хоёрдугаарт, өнгөрсөн оны гуравдугаар сард бидний өгсөн макро эдийн засгийн өсөлт нь 2026 оны зарлагын хязгаарыг 30.9 их наяд төгрөг гэж үзэх шалтгаан болсон. Өнгөрсөн онд Засгийн газраас өргөн барьсан төсөв дээр төсвийн хязгаарыг 37.3 их наяд төгрөг гэж үзэж байсан. Тэгэхээр гуравдугаар сард төсөөлсөн төсөв илүү бодитой байна гэсэн үг. 

УИХ-ЫН ГИШҮҮН Ч.НОМИН: Та бүхэн яагаад 1.4 их наядын алдагдалтай төсөв батлахыг энэ онд зөвшөөрч байгаа юм бэ гэдэг дээр та тодорхой тайлбар өгч болох уу.

ТӨСВИЙН ТОГТВОРТОЙ БАЙДЛЫН ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА Н.ЭНХБАЯР: Өнгөрсөн онд төсвийг алдагдалгүй болгоход анай улсын түүхий эдийн үнэ ханш сайн байсан. Яагаад буурсан шалтгааныг хаврын чуулганаар өргөн барьсан төсвийн тодотгол дээр тодорхой бичсэн байгаа. Түүхий эдийн үнэ унасан, төсвийн орлого бүрдэх боломжгүй байгаа учраас төсвийн тодотгол хийж байна гэсэн байдаг. Энэ нөхцөл байдал одоо ч үргэлжилж байгаа. Үндэсний статистикийн хорооноос танилцуулсан Монгол Улсын эдийн засгийн эхний найман сарын үзүүлэлтээр тодорхой байна. Өнгөрсөн оны мөн үеэс экспорт 1.4 тэрбум ам.доллараар буурсан. Энэ хэмжээгээр төсвийн орлого нэг их наядаар тасарсан. Энэ нь төсвийн орлого бүрдэхгүй байна гэдгийг маш тодорхой харуулж байгаа. Тиймээс төсвийн орлого энэ жил нэг их наядаар тасарч байгаа нь ирэх онд алдагдалтай төсөв гарах нь эрүүл үзэгдэл.