Ерөнхий сайдыг чуулганы индэр дээрээс буулгаж, гишүүдийн дунд суулгах сандал суудлын асуудал өрнөөд хэд хонож байна. Улс төрийн бужигнаан дунд яригдахгүй л байгаа болохоос үүний цаана улс төрийн ашиг сонирхол их бий. Нэг ёсондоо Л.Оюун-Эрдэнийг Ерөнхий сайдын суудлаа хүлээлгэж өгснөөс хойш Засгийн газар эмх цэгцэндээ орж чадаагүйн дээр шинэ Ерөнхий сайд Г.Занданшатар суудлыг чуулганы индэр дээрээс буулгах ажиллагаа өрнөж байгаа нь энэ. Уг санаачилгыг УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн гишүүд гаргасан. Гэсэн бодит байдал дээрээ үүний ард МАН-ынхны дотоод зөрчил өрнөж байна, үнэндээ.

      Нэг ёсондоо Ерөнхий сайдыг чуулганы индрээс буулгах асуудлын ард МАН-ын дараачийн дарга хэн байх вэ гэдэг 1970, 1980-аад оныхны улс төрийн тэмцэл өрнөж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, Улс төрийн намын тухай хуулийн өөрчлөлтөөр намууд дүрмээ шинэчилж даргаа солих компанид ажлууд эхэлсэн. Дээр нь Л.Оюун-Эрдэнэ  Ерөнхий сайдын суудлаа хүлээлгэж өгснөөр намын дүрмээрээ намын даргыг дараагийн Ерөнхий сайд нь үргэлжүүлэх үү гэдэг асуудал өрнөнө.

       Үүнтэй зэрэгцээд эрх баригч намынхан дунд үе хоорондын улс төрийн зодоон өндрөө авч байгаагийн нэг илрэл нь одоогийн Ерөнхий сайд Г.Занданшатарыг чуулганы индрийг буулгах энэ асуудал байж.

МАН-ЫН НАМЫН ДАРГЫН ӨРСӨЛДӨӨН ӨНДРӨӨ АВНА

      Цаашлаад улс төрд хүч түрэн орж байсан 1980-аад оныхныг хазаарыг нь татаж, Засгийн газар 1970-аад оныхон хүч түрэн орж ирсэн. 1970-аад оныхон улс төрөөс буух болоогүй шүү гэдгээ сануулж, намын даргын статусаа ч авах сонирхол байгаа. Тэр дундаа намын тогтсон уламжлалаараа Ерөнхий сайд Г.Занданшатар намын даргаа авахаар тэмцэж эхэлсэн.

       Харин 1980-аад оныхон дундаас хамгийн боломжит хувилбар нь УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан болж байна. Ингээд Улс төрийн намын тухай шинэчлэлээр намууд дүрмээ шинэчлэж Дээд шүүхэд өгөх хуулийн хугацаа ойртсон учраас УИХ-ын дарга намын даргаа хийдэг байх асуудлыг оруулж ирэхээр бэлдэж эхэлсэн бололтой. Ийн МАН доторх үе хоорондын зөрчил сандал суудлаа буулгах, засахаа эхэлж байгаа нь энэ. Тэдний зөрчил ер нь хурцдаж байгаа. Саяхан Бүлгийн даргаа томилох гэж бас л хөөрхөн зөрчилдөөд авсан. ЗГХЭГ-ын дарга С.Бямбацогт Бүлгийн даргад УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалангийн нэрийг оруулж ирсэн ч заалнаас УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ нэрээ дэвшүүлсэн. Ингээд нууц санал хураалтаар УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнийг Бүлгийн даргаар сонгосон гээд МАН дотроо улс төрийн халуун шийдвэр ихтэй байна.

НАМ ХАРГАЛЗАХГҮЙ ДЭМЖСЭН ХУУЛИЙН ТӨСЛИЙН АРД

        Цаашлаад Ерөнхий сайдын суудалтай холбоотой асуудал чимээгүй хэрнээ хоржоонтой л өрнөж байна. Нэг ёсондоо УИХ-д хуулийн төсөл болоод боловсруулагдаад ороод ирсэн гэхээр гэнэт сөхөгдсөн асуудал ч биш. Тодруулбал, УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжингээр ахлуулсан УИХ дахь Ардчилсан намын гишүүд УИХ-ын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг энэ сарын 9-нд Их хуралд өргөн мэдүүлсэн. Хууль санаачлагч УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин “УИХ-д Ерөнхий сайдын суудлыг УИХ-ын толгой дээрээс буулгах хуулийн төслөө өргөн барилаа. Энэ хууль зөвхөн сандал суудлын хуваарийн асуудал бус, эрх мэдэл хуваарилалтын хил заагийг тогтоох, парламентын ардчиллын гол амин сүнс болсон олонхи цөөнх тэдгээрийн байр суурь, эрх мэдлийн байршил, мэтгэлцээнийг зөв зохион байгуулалтад оруулах, УИХ-ын хяналтыг оновчлох, том дүр зургаараа Үндсэн хуулийн дэг журмыг хамгаалах зорилго бүхий хуулийн төсөл. Хуулийн төслийг УИХ дахь АН-ын бүлгийн гишүүд болон УИХ-д бүлэггүй намын гишүүд болох 40 гаран гишүүд хамтран өргөн мэдүүллээ (Ардчилсан нам, Хүн нам, Иргэний Зориг Ногоон нам, Үндэсний эвсэл).

        Олон улсын парламентын жишигт танхим дахь суудлын байршил нь олонхийн эрх мэдэл ба цөөнхийн хяналт, хариуцлагын илэрхийлэл болдог учраас улс төрийн соёл, шийдвэр гаргах арга барилд шууд нөлөөлдөг гэдгийг хууль санаачлагчид онцолж байна” хэмээн цахим орчинд мэдэгдсэн.

        Харин өчигдөр Байнгын хороогоор уг хуулийг хэлэлцүүлсэн. Эхэндээ МАН-аас төдийлөн дэмжлэг аваагүй хууль намын даргын өрсөлдөөн дунд эрчимжиж, УИХ-д ийн хурдан шуурхай орж ирсэн нь энэ. Хамгийн гол нь харгалзахгүй дэмжиж байгаагийн дотор 1980-аад оныхон, МАН-ын шинэ залуу гишүүд ч энэ хуулийн төслийг дэмжээд эхэлсэн гэх. Нэг ёсондоо 1980-аад оныхны улс төрийн акц өрнөж байгаа гэж харж болохоор байна. Ингээд МАН-ын бүлгээрээ хуулийн төслийг хэлэлцүүлэх шаардлагатай гэж үзээд завсарлага аваад байгаа юм.

      Хэрэв зээ энэ хуулийн төсөл олонхоор дэмжигдвэл Г.Занданшатар Ерөнхий сайд бол УИХ-ын гишүүн биш учраас гишүүдийн суудлаас тусдаа, танхимын голд байрлуулсан ажлын хэсгийн суудалд сууж, хуралдаанд оролцдог болно гэсэн үг. Цаашлаад сандал суудлаас илүү намын даргын байр суурийг хэн нь эзлэх вэ гэдэг асуултын хариу ч гарч ирэх нь тодорхой бололтой. Нэг ёсондоо Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын суудлыг чуулганы индэр дээрээс буулгах нь УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалангийн улс төрийн замналд ашигтайгаар эргэх бололтой.