2025 оны төсвийг Ерөнхийлөгч “унагаж” ирэх оны төсвийг дахин УИХ хэлэлцэхээр болсон. Өөрөөр хэлбэл, Засгийн газрын сайд, УИХ-ын гишүүдийн тансаглах гэж байсан 35 их наяд төгрөгийг хуульд заасны дагуу үр ашигтай, хэмнэлттэй захиран зарцуулах ёстой гэдгийг Ерөнхийлөгч сануулж, төсөвт бүхэлд нь хориг тавьсан.  Ерөнхийлөгчийн хоригийг тухайн өдрийн УИХ-ын чуулганы хуралдаанд суусан 89 гишүүний 19 нь татгалзаж, 70 нь дэмжсэн байдаг. Ийн олны маргаан дагуулсан төсөвт хориг тавьснаар төсөв тойрсон хэрүүл маргаан дахин эхлээд буй. Тухайлбал, салбарын сайд нар  хүртэл “Манай салбараас танах зардал байхгүй, төсвөө тануулахгүй” гэж улайрч, дураараа загнаж байгаа. Тэгвэл Засгийн газар Ерөнхийлөгчийн хоригийн ачаар данхар төсвөө танаж, заримыг нь эрүүл мэнд, боловсролын салбар шилжүүлж, эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг барих нь бяслагын үйлдвэр барих, үнэгүй кино үзүүлэхээс хавьгүй дээр бүтээн байгуулалтын ажил болно. 

       Ерөнхийлөгч хориг тавихдаа “УИХ төсвийг хэлэлцэн батлахдаа Төсвийн тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.4.1-д заасан “төсвийг үр ашигтай, хэмнэлттэй байхаар төлөвлөж, зарцуулах”, хуулийн 6.5.1-д заасан “төсөв хэлэлцэх, батлах үйл ажиллагааг нийтэд нээлттэй байлгаж, төсвийн төлөвлөгөө, гүйцэтгэл, тайлагналын талаар тогтоосон хугацаанд нийтэд ойлгомжтой, хүртээмжтэй байдлаар мэдээлэх”, мөн Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1.2-д заасан “төсвийн бодлого, стратегийн зорилт нь макро эдийн засгийн болон татварын тогтвортой орчныг бүрдүүлэх, инфляцийг хязгаарлахад чиглэсэн байх”, 5.1.6-д заасан “төсвийн хөрөнгийн хуваарилалт, байршуулалт, хэрэглээ нь эдийн засгийн үр ашигтай, нийгмийн ач холбогдолтой байх” гэсэн заалтуудыг бүрэн хангаагүй бөгөөд энэ нь хууль дээдлэх Үндсэн хуулийн зарчимд нийцээгүй. 2025 оны Төсвийн тухай хууль хүчин төгөлдөр болж, дагаж мөрдөж эхлээгүй, Төсвийн тухай хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1-д заасан тохиолдол үүсээгүй байхад тодотгол хийхээр тогтоол баталсан нь Үндсэн хуулийн Нэгдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн “ хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим мөн” гэсэн заалтыг зөрчсөн” хэмээн мэдэгдээд буй. Тэгэхээр УИХ-ын гишүүд алдагдал ихтэй төсөв батлагдаж байгааг мэдсэн хэдий ч гар өргөж дэмжсэн нь тэдэнд эдийн засгийн сонирхол, мөнгө төгрөгтэй холбоотой эрх ашгийн сонирхол байсан гэсэн  үг. Төсөв хэлэлцэхгүй, хэлэлцсэнийг нь хүлээж авахгүй, бурууг нь мэдсээр байж баталдаг тогтолцоо Монголд хэдийнэ бий болжээ. 

Бяслагын үйлдвэр барих, хүүхдүүдэд кино үзүүлэх мөнгөөрөө сургууль, цэцэрлэг баръя, гишүүд ээ

      Өөрөөр хэлбэл, хүүхдүүдэд үнэгүй кино үзүүлэх ваучер тараах 18 тэрбум төгрөг, Хөвсгөлийн бүх сумдад бяслагын үйлдвэр барих зэрэг олон нийтэд төдийлөн хүртээлгүй, үр өгөөжөө өгөхгүй ажилд өчнөөн төгрөг төсөвлөчихсөн байгаа. Өөрөөр хэлбэл, төр хувийн хэвшлийнхний үйлдвэр барих, ваучер тараах, кино үзүүлэх зэргийг дэмжсэн үрэлгэн төсвөө бүрэн танаж чадах юм бол Монголын эдийн засаг нэлээд хэмнэлттэй болно. Харин бяслагын үйлдвэр барих 20 тэрбум төгрөгөөр эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг барих юм бол иргэдийн амьдралд ч, улс эх оронд ч хэрэгтэй ажил болно. Бяслагын үйлдвэр барилаа гэж бодоход, хэн, хэзээ бяслаг авах нь тодорхойгүй байгаа. Иймэрхүү замбараагүй байдлаар төсөв баталсан нь олны бухимдлыг барсан. УИХ-ын гишүүд улсын төсвийг яаж хулгайлах вэ, хэрхэн мөнгө угаах вэ гэдэг зарчмаар баталчихсан байсан. Мөн төсөв батлагдах үед УИХ-ын зарим гишүүн төсвийн талаар сөрөг байр суурьтай байгаагаа илэрхийлж, нэгнийгээ давраахгүй, дураар нь орхихгүй гэхчилэн занаж, бухимдалтай байгаагаа илэрхийлээд амжсан. Засгийн газар 2025 онд томоохон төсөл хөтөлбөрүүд эхлүүлэхээ зарлаад буй. Харин мега төсөл хэрэгжүүлнэ гэх нэрийн дор замбараагүй төсөв баталж, хувийн хэвшлийнхний хийх ёстой ажилд төр оролцож эхлээд буйг эдийн засагчид онцолж байсан юм. Мөн Төсвийн байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэнг төсөв батлагдах үеэр ажлаа хийгээгүй, аливаа ажилд гөлөг төөрүүлж байгаа юм шиг хандаж, хувийн ашиг сонирхлоо гүйцэлдүүлсэн гэх шалтаанаар түүнийг улс төрийнхөн шахаж эхлээд байгаа юм. Харин 2025 оны төсвийг УИХ-аар дахин хэлэлцэж, Засгийн газар “задарсан” төсвөө хэр танаж, эдийн засгаа аварч чадах болов уу.