Бид уран бүтээлчдийг ид хийж, бүтээж буй цаг хугацаанд нь алдаршуулж, тэдний амжилт бүтээлийн талаар хуваалцах бус ихэнхдээ он цаг улирч, эндээс хэдийнэ одсон хойно нь түүхийг нь сөхөн өгүүлэх гээд байдаг талтай.

         Яагаад ч юм надад дуурь болон драмын театрын урдуур алхах бүрд дээрх бодол харван орж ирж, эгэл жирийн мэт боловч энгүй авьяастнуудын өлгий болсон энэ байшинд үндэсний болон сонгодог бүтээлийг үзэгчдэд хүргэх гэж бэлтгэлээ хийж буй мэргэжилтнүүд хөлсөө дуслуулан, хөлөө цэврүүтүүлэн, амаа чилтэл үгээ давтан байгаа даа гэж бодогддог юм. Магадгүй “Мэргэжлийнхээ ажлыг л хийж буй хүмүүс шүү дээ, юу нь сонин байгаа юм” гэх нь бий байх. Гэхдээ би тэр тухай биш, тэдний амжилт бүтээлийг бага ч болов цаг хугацаанд нь хуваалцаж, тодруулах сан гэх хүслээ л илэрхийлэхдээ л энэ шүү дээ.

     /П.И Чайковскийн "Хунт нуур" балетын хэсэг/

       Энэ ч үүднээс өдгөө Дуурь бүжгийн эрдмийн театрын тайзнаа үндэсний болон дэлхийн балетын гоцлоочоор орь залуухан насандаа гялалзан тоглож буй уран бүтээлчдийн талаар танилцуулахаар зорьж байна. Бид өмнө нь Гавьяат жүжигчин, ДБЭТ-ын гоцлол балетчин О.Анужинг онцолж, “Үзэсгэлэнт Одетта” нийтлэлийг хүргэсэн билээ. Харин энэ удаад бидний хэдийнэ танил, дотны найз  П.И.Чайковскийн  “Хунт нуур” балетын Одетта, хайр дурлал, эмэгтэй хүний төгс төгөлдрийн тухай тольдуулах А.Аданы “Жизель”-ийн Миртаг бүтээсэн ДБЭТ-ын балетын гоцлооч Б.Маралын тухай бичвэрийг дэлгэж байна.

 “ЦӨМӨӨХЭЙ”-ГИЙН ШҮҮДРИЙН ДУСАЛ, ЦАС, “ДЭГГҮЙ ЛИЗ” БОЛОН “ЦЭНХЭР НҮДЭН БҮСГҮЙ”-ИЙН НАЙЗУУД

      Дээрхээс гадна тэр арванхоёрдугаар сард аз жаргал, ид шид бэлэглэгч  “Цөмөөхэй” балетын шүүдрийн дусал, цас, Францын нэрт балетмейстер Жан Добервальд улсынхаа ардын аялгуун дээр зохиомжлон туурвисан хошин, хөөрхөн балет болох “Дэггүй лиз” болон Л.Делибийн “Цэнхэр нүдэн бүсгүй” балетын найзууд, И.Морозовын “Амттаны доктор” хүүхдийн балетын Хэрээ зэрэг дүрийг бүтээжээ. Мөн Б.Асафьевын “Бахчисрайн ориглолт булаг”, Л.Минкусийн “Пахет”, “Дон Кихот” зэрэг балетад ч тоглосон байна. Энд зөвхөн дэлхийн сонгодог балетуудыг дурдсан бол үндэсний томчуудад ч гол болон туслах дүр бүтээн бүжиглэснийг балет сонирхогч, шимтэн үзэгчид андахгүй байх аа. Тухайлан дурдвал, Төрийн шагналт, Ардын жүжигчин Ж.Чулууны “Уран хас” балетын Хандармаа, их зохиолч Д.Нацагдоржийн “Учиртай гурван толгой” дуулалт жүжгийн эх зохиолыг үндэслэн бүтээсэн “Үйлийн гурван толгой” үндэсний балетын Нансалмаа, Э.Чойдогийн “Чойжид дагина” балет зэргийг нэрлэж болох юм. Саяхан тэр “Хунт нуур “ балетын Одеттадаа гарчихаад, одоо харин “Жизель”, “Үйлийн гурван толгой” балетуудад тоглохоор бэлтгэлээ базааж буй юм.

/А.Аданы "Жизель" балетын хэсэг/

/Л.Минкусийн "Дон Кихот" балетын хэсгээс/

АНХ БҮЖИГЛЭЖ ЭХЭЛСЭН

          Өнгөрсөн жилийн хоёрдугаар сард УДБЭТ-ын уран бүтээлчид тайзнаа анх удаа 32 хунтайгаар П.И.Чайковскийн “Хунт нуур” бүжгэн жүжгийг тоглосон. Тайзнаа жил бүр амилуулдаг энэхүү сонгодгийн ээлжит тавилтаар анх удаа тайзнаа 32 хун амилсан. Цагаан хунгийн дүрийг балетын гоцлооч Б.Марал бүтээсэн. Тоглолт болохын хэдхэн хоногийн өмнө бэлтгэлийнх нь дундуур түүнтэй уулзаж, цөөн асуултад хариулт авч байсан. Балетчид цаанаа нэг эрхэмсэг, гоо, цэх байдаг. Тэдний тоглолтыг үзэхэд үзэсгэлэнт хунгууд нэг дор чуулах шиг санагдаж, тэднээс хором ч хараа салгамгүйгээр автдаг. Түүнчлэн яриаг нь намуухан, ихэд ухаалаг. Б.Марал анх балетаар хичээллэж эхэлсэн талаараа  “Арван настайгаасаа Хөгжим бүжгийн коллежид балетаар хичээллэж эхэлсэн. Түүнээс өмнө найман настайдаа Хүүхдийн ордны бүжгийн дугуйланд явдаг байсан. Тэгээд л Хүүхдийн ордны багш, мэргэжлийн сургуульд нь очиж шалгуулахыг зөвлөсөн юм. Багшийнхаа зөвлөснөөр бүжгийн ангид нь шалгуулахаар очиход, сонгодог бүжигт шалгалт авч байхтай таарч, тэнцэн орж байлаа. Намайг бүжгээр мэргэжлийн сургуульд нь шалгуулахыг зөвлөсөн багшдаа талархаж явдаг” гэж байв.

/Ж.Мэнд-Амар "Үйлийн гурван толгой" балет/

ХӨГЖИМ БҮЖГИЙН КОЛЛЕЖИД СУРАЛЦСАН ОН ЖИЛҮҮД

   Ингээд тэр Хөгжим бүжгийн коллежид зургаан жил суралцжээ. “Сургуульдаа ороод хоёр дахь жилээсээ балетаар бүжиглэж эхэлсэн. Анх балетаар хичээллээд шантрах үе олон байсан. Дугуйланд явж байгаад мэргэжлийн ангид орохоор хөдөлгөөний гүйцэтгэл цэвэр байх ёстой гээд бэлтгэлээр шахаад ирэхээр өөрийн эрхгүй шантардаг юм билээ. Мундаг багш нарынхаа хүчээр л шантраагүйдээ баярладаг” гэж хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа ярьсан байдаг. Харин манай сайтад өгсөн яриандаа "Анх балетаар хичээллэхэд  “Би юунд ороод ирэв ээ” гэж бодож байлаа. Хөл, гар өвдөхөөс эхлээд шатрам зүйл олон. Гэхдээ сураад, энэ урлагийн сайханд дурлах тусам шантрахаа больж, улам хичээх хүсэл нэмэгддэг” гэхдээ бахархал дүүрэн байв.

/Ж.Чулууны "Уран хас" балет/            

МӨРӨӨДЛИЙН “ТЕАТР”-ТАА БАЛЕТЫН ГОЦЛООЧ БОЛСОН НЬ

          Мөрөөдлөө биелүүлж, түүгээрээ амьдарч яваа хүмүүс үргэлж л “нисэж” байдаг байх. Тэдний далавч харагдахгүй ч өдөр бүр хамгийн гоёмсгоор дэлгэгдэж, тэд дотроо бол тэнгэрийн хязгааргүйд өдөржин дүүлэн нисэж, бүхнээс ангид оршдог болов уу. Хүний мөрөөдөл ийм шидтэй. Б.Марал “Балетчнаар сурч байхдаа театрт орохыг мөрөөддөг байлаа. Мөрөөдсөн газартаа ажлаад явж байгаадаа баяртай байдаг” гэсэн. Энэ талархлын үгийг хэлэхийн тулд тэр хэчнээн өдөр өөрийгөө бэлдэж, өөртэйгээ тулсан бол. Өдгөө бол театрын тэргүүн балетчны нэг болчихоод жаргалтайгаар бэлтгэлээ хийж, жилээс жилд сайжирч, улам гоо сайхнаар дүрээибүтээж байна. Мэдээж хэрэг хөдөлмөр, хичээл зүтгэл, амжилтын ард шагнал гэж том урам бий. Энэ ч үүднээс түүний амжилттай оролцсон тэмцээн, уралдааныг энд дурдахгүй өнгөрч болохгүй. Олон өдрийн уйгагүй бэлтгэл, өвдсөн ч өвдөөгүй мэт байх тэсвэр тэвчээр, зоригийн үр дүнгээр ирсэн алдар.

         Б.Марал МУГЖ Д.Алтанхуягийн нэрэмжит Монголын балетын анхдугаар уралдааны дэд байрыг хоёр удаа, 2018 онд Монгол Улсад анх удаа болсон олон улсын балетын анхдугаар уралдааны тэргүүн байрын шагналт юм.  Мөн 2019 онд Япон Улсад зохион байгуулагдсан Ази номхон далайн орнуудын балетын тэмцээнд гуравдугаар байр, ОХУ-ын Улан-Үдэ хотод болсон “Орос-Япон-Евро ази”-ийн балетын тэмцээний тэргүүн байрыг ч хүртсэн билээ. Түүнчлэн Залуучуудын холбооны дээд шагнал “Алтан од” тэмдэгтэн уран бүтээлч юм.