Түүнийг бид “Шуранхай” хамтлагаас эхлэн мэдэх билээ. Уртын дуучин Б.Номин-Эрдэнэ, Д.Үүрийнтуяа нартай хамтран ардын өнгө төрхтэй уран бүтээлийг үзэгчдэд хүргэж байсан. Тухайн үед тэд жилдээ хоёр тоглолт, нийт таван цомог өлгийдөн авсан байдаг. Өдгөө харин тусдаа уран бүтээл хийж байгаа ч ардын өнгө аясаа алдалгүй хадгалж, орчин цагийн ая дантай хослуулан хүргэж байгаа нь сонсогчдын хувьд сонирхолтой шинэлэг байна. Тэр дундаа Г.Эрдэнэчимэг дуучны хувьд донжтой, ихэмсэг өнгө аястай, цоглог хэмнэлтэй бүтээлүүд голлон хүргэж буй.
Дуунаас нь эш татвал, Огторгуйн охин зургаан ханатай гэртээ хонгор үрээ бүүвэйлж, өсгөж, мөнх тэнгэрээ аргадан дуулна. Хүрээ орохдоо харин тэр Ардын уран зохиолч, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Ш.Дулмаа гуайн “Хүрээний хүүхнүүд” дууны үгэнд гардаг шиг дугуй малгайг хазгайдуухан тавьж, дурдан бүсийг дэгжин ороогоод, сувдан даруулга, саран зүүлт гялтгануулж, хоргой дээл өмсөн алхахад донжтой бөгөөд ихэмсэг харагдахыг нь яана. Тэгээд л,
“Найран дундаа найрах дуу олонтой
Танай айлын ганган хүү чинь
Наагуур цаагуур аяархан дөхөх гээд
Яана аа та минь ээ, хараач хөөе” гээд намжирдан дуулж, намиатан бүжнэ. Мөн “Эхийн дуу”, “Нэг голын ус”, “Аав, ээж хоёр”, “Энкэр ээж минь”, “Тойрон бүжье” зэрэг бүтээлийн алинаас нь ч ухаарал, хайр энэрэл, санан дурссан мэдрэмж авч, гарцаагүй сонссон хэн бүхэн өөртөө нэг зүйлийг авах бүтээл түүнийх байдаг. Тухайлбал, “Нэг голын ус” дууны үгэнд,
“Нэг голын ус хаа хүрэхийг мэдэхгүй
Мянган уулсыг тойроод рашаан болохыг таашгүй
Нэгэн эхийн үрс нь ямархан явахыг мэдэхгүй
Мянган бээрийг туулаад хаах нь суухыг таашгүй...” гэж дуулна. Хөнгөн хэмнэлтэй дуунаас гадна гүн утга агуулгатай бүтээлээр ч тэр урын сангаа баяжуулж, сонсогчдод сонирхолтой дүрс, имижтэйгээр уран бүтээлээ хүргэдэг. Түүний дууг сонсогчийнхоо хувьд цэвэр агаартай зүйрлэсэн юм.
“Зургаан ханатай гэр” Өвөрмонголын эгшигтэн түмний дуу нь гэхэд өсөж төрсөн гэр гэдэг хэчнээн дотно дулаан, аав, ээж, ах, дүүгийнхээ дэргэд байхад ямархан дүүрэн жаргалтай байдгийг илүүтэй мэдрэх шиг. Мөнхүү бага балчир насаа өнгөрүүлсэн нутаг ус, гүйж өссөн тал хөндий, дов толгод шиг сайхан нь байхгүйг ойлгож, алс тэртээгээс санан дурсаж, үгүйлэх шиг мэдрэмж бууж, алс хол яваа хэн бүхэн сонсоход санан сарвайх, бодон мөрөөдөх бүхэндээ хүрэм санагдсан. Цаг хугацааны наана, цаанаас сэтгэлээ нэг хол тавьж, ойр дэргэдээ байлгаж мэдэрсэн бүтээл яах аргагүй түүнийх юм билээ. “Хонгор үр минь” дуу харин ээж нь хүүхдүүддээ сургаалиа хэлж захих мэт, тэднээс өөрсдийн гэсэн бүхнийг нь нэхэн сануулах шиг аргадан эвийлэм байсан бол “Мөнх тэнгэрийн хурай” бүтээл нь ард олноо хурайлан уриалсан, дээдлэн хүндэтгэсэн, байгаль эх дэлхий, эцэг тэнгэрээ энэрэн хайрласан байдаг.
Өнгөрсөн оны арваннэгдүгээр сарын 4-нд тэр “Огторгуйн охин” нэртэй уран бүтээлийн тоглолтоо үзэгчдэд хүргэж, үзэгчдээс дүнгээ авсан. Уран бүтээлийн тайлан тоглолтоор дуучин өөрийгөө аль хэмжээнд яваа, үзэгчид ямархан дүн тавьдагийг мэдэж, мэдэрч, цааш хэрхэн явах зам жимээ олдог мэт. Тоглолт ч дүүрэн үзэгчтэй, хүлээлт өндөр болж өнгөрсөн. Дараа нь 21 аймгаар тойроод ирэхэд үзэгчид түүний дуугаар бүр амьсгалж байв. Тэр дундаа “Та минь ээ” дууны үзэл өндөр болж, хэдэн долоо хоногийн хитийг тэргүүлсэн. Түүгээрээ тэр яах аргагүй өөрийн үзэл бодол, дуртай зүйлийнхээ эрх чөлөөг тунхаглаж, хатгаж, бат бөхөлж чадсан. Бусдаас өөрөөр сэтгэж, уран бүтээлээ үзэгчдэд хүргэсэн шиг хүргэж чадна гэдэг уран бүтээлчийн хөдөлмөр, сэтгэл, хандлагаас хамаардаг. Түүний клип бүхэн шинийг илэрхийлсэн, өөрчлөлтийг эрсэн байдгийг бид андахгүй. Нэг ёсондоо уран бүтээлээрээ өөрийгөө давтагдахгүйгээр шинээр нээж, харуулж, дайчилж чаддагийн хэрээр үзэгчид хайртай, дууг нь сонсох дуртай. Мөн чөлөөтэй сэтгэдэг, юунд ч баригдахгүйгээр бүтээлдээ ажиллаж чадна гэдэг өөрийн өнгө аяс, үнэр, өнгийг тэр чинээгээр тогтоож чадаж байгаа хэрэг юм.
Дахиад ч чамбай мөртлөө чанарын хувьд улам чамбайрсан бүтээл түүнээс төрнө. Тэр харин ямар бүтээлийг сонгон хүргэхээр эрж яваа бол.
ДОНЖТОЙ АГААД ИХЭМСЭГ ДУУЧИН Г.ЭРДЭНЭЧИМЭГ |
|