Мал сүргээ үндэсний баялаг мөн гэж үзэн төрийн хамгаалалтад авч, ээмэгжүүлэх нь зөв. Гэхдээ малчид өөрсдөө чадна. Хөхөө өвлийн хүйтэнд хөрөхдөө хөрж, халуун зунд халахдаа халж, хэдэн малынхаа урд, хойно нь гарч явсаар өдий хүрсэн малчид үхэр ээмэгжүүлэхээ хүртэл заалгахгүй дээ, Х.Болорчулуун сайд аа.

                                      Өнгөрч буй долоо хоногт болсон Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар хэлэлцэж, шийдвэрлэсэн асуудлыг танилцуулах үеэрээ ХХААХҮ-ийн сайд Х.Болорчулуун Монгол Улсын 5.5 сая гаруй үхрийг ээмэгжүүлэх талаар мэдээлэл өгсөн. Х.Болорчулуун сайдын хэлснээр ирэх тавдугаар сарын 1-нээс эхлэн улсынхаа 5.5 сая үхрийг ээмэгжүүлж, бүртгэлжүүлэх бөгөөд тус ажлыг гүйцэтгэхэд 13 орчим тэрбум төгрөг зарцуулах аж. Гэсэн ч үхэр ээмэгжүүлэх талаар мэдээллээ өгч дуусаагүй байхаас нь л олон нийт халгаасангүй. Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаас хойш хэдэн өдрийн турш “сенсаци” болсон ээмэгжүүлэх ажлыг хэн хүнгүй л эсэргүүцэж байгаа харагдах. Анх мэдээлэл хийхдээ ХХААХҮ-ийн сайд Х.Болорчулуун “5.5 сая үхрийг ээмэгжүүлэхэд 13 орчим тэрбум төгрөг шаардлагатай. Ээмэгжүүлэх ажилд шаардлагатай хөрөнгийг төсвөөс бус ХХААХҮЯ-ны хэрэгжүүлж буй зарим төсөл, Хөдөө аж ахуйн биржийн ашигтай ажилласан ажиллагаанаас шийдвэрлүүлэх” талаар онцолсон. Харин олон нийтийн шүүмжлэлд өртөөд үү, анхнаасаа мэдээллээ буруу өгсөн үү, үхэр ээмэгжүүлэх ажлыг Дэлхийн банк санхүүжүүлэх талаар мэдэгдсэн юм.

Монгол Улсад анх малыг нэгдсэн бүртгэлд оруулах тогтолцоог 2011 оноос хэрэгжүүлж эхэлсэн. Тус тогтолцоог хэрэгжүүлж эхлэхдээ,

1. Мал, малын гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хянах, баталгаажуулах,
2. Бүх малыг давтагдашгүй хувийн дугаатай болгож, олон улсын стандартад нийцүүлэх,
3. Малын генетик нөөцийг бүрдүүлж, түүнээс хүртэх эдийн засгийн ашиг шимийг нэмэгдүүлэх зорилготой байв.

Дэлхийн орнууд мал, сүргээ бүртгэлжүүлж, тэр дундаа үхрээ ялган тэмдэглэх жишигтэй. Энэ жишиг тогтолцоо манай оронд байгаагүй юм биш. 10 мянга гаруй малтай мянгатаас эхлээд 10 хүрэхгүй үхрээ тууж яваа хөгшин ч үхрээ ээмэгжүүлчихэж чадна. Ээмэгжүүлж ч байсан. Монголоос гарал үүсэл, мэдээлэл нь тодорхой малын гаралтай хүнс, хүнсний бүтээгдэхүүн гадагшаа экспортолдог л байлаа. Харин энэ салбарын экспорт сүүлийн жилүүдэд буурсан нь ээмэгжүүлэлт, чанарын ангилалдаа гол нь бус, малчид малынхаа өвчнийг давж, дийлэхээ больсонд л байгаа юм.

                                      Х.Болорчулуун сайдын мэдэгдлийн дараа Монголын малчдын нийгэмлэгийн тэргүүн Э.Пүрэвсүрэн “Малын вакциныг гаднаас татахаа больё. 13 төгрөгийг малын ээмгэнд бус дотооддоо малын вакцины үйлдвэр барихад зарцуулах хэрэгтэй” тухай онцлон ярьсан байна лээ. Үхэр, малаа ээмэгжүүлж, төрийн хамгаалалтад авах нь чухал. Гэсэн ч үүнийг малчид ч өөрсдөө чадчихна даа. Төрөөс ээмэгжүүллээ гээд экспорт ч огцом өсөж, төсвийн хөрөнгө босгож “гийгүүлэхгүй” байлгүй. Малаа мэдэж, ээмэгжүүлэх ажлыг нь малчдадаа даатгаад, малчдын “толгойны өвчин” болсон малын өвчнийг анхааръя.