Кэндо нь Японы Улсын үндэсний тулааны урлагийн нэг билээ. Кэндо-гийн урлаг нь каратэ, жүдо, айкидо-гийн нэгэн адил тулалдах урлаг бөгөөд илдээр тулалддагаараа онцлог. Эртний Япон Улсад овог хоорондын дайн тулаан ихээр болдог байсан бөгөөд илдээр тулалдах арга барил гол үүргийг гүйцэтгэж байжээ. Илд нь самурай нарын гол зэвсэг байсан хэдий ч энгийн үед дасгал сургуулилалт хийхэд санамсаргүй осол аюул ихтэй байсан тул 18-р зуунаас эхлэн мод болон хулсаар орлуулан бэлтгэл хийх болсон нь кэндогийн урлаг үүсэх эхлэл болжээ.  Монголын кэндо-гийн “Shinki” клубийн тамирчин, МУИС-ийн Олон улсын харилцааны нэгдүгээр курсийн оюутан, Мөнхбаярын Анударьтай ярилцлаа.

-Миний өөрийгөө танилцуулахгүй юу?

     -Сайн байна уу. Намайг Мөнхбаярын Анударь гэдэг. Ойрын зорилго маань гэвэл Японд Улсад суралцах байгаа.

-Аль аймаг, хотод төрсөн хүүхэд вэ?

      -Би Улаанбаатар хотод төрж, өссөн. Хотын хүүхэд байгаа.

 -Одоо хэдэн настай вэ?

-Одоо 18 настай.

-Аль сургуулийн хэддүгээр ангийн сурагч вэ?

      -Саяхан өнгөрсөн хавар зургадугаар сард  “Шинэ Монгол” сургуулийн 12-р ангийг төгссөн. Одоо МУИС-ийн Олон улсын харилцааны нэгдүгээр курсийн оюутан болсон байгаа.

-Одоо аль клубт, хэн багшийн удирдлага дор бэлтгэл, сургуулилалтаа хийж байгаа вэ?

      - Би “Shinki” гэдэг нэртэй кэндо-гийн клубт Нямжав багшийн удирдлага дор бэлтгэл, сургуулилалтаа хийдэг.

 -Яагаад тулааны урлаг, тэр тусмаа кэндо-гийн спортоор сонирхож хичээллэх болов?

       -Яагаад тулааны урлаг тэр тусмаа кэндо-гийн урлагаар хичээллэх болсон бэ гэвэл би багаасаа буу, сэлэм, машин, тэргээр тоглох дуртай охин байсан. Кэндо-гоор хичээллэхийн өмнө туялзуур сэлэмний спортыг их сонирхдог байсан л даа.

     Тэгсэн “Монгол кэндо” гэдэг клуб байдгийг мэдсэн. Тус клубт сонирхож очоод, кэндо-гоор хичээллэж эхэлсэн юм. Хичээллэх тусам илүү ихээр кэндо-гийн урлагт татагдаж, дурлах болсон. Кэндо-гийн спортоор хичээллэснээр зөвхөн бие галбир гэлтгүй, дорно дахины ард түмний уламжлалт сэтгэл зүйн зөв төлөвшил, хүмүүжлийг олж авсан.  

   Японы ард түмний өв соёлыг мэдэрч, ойлгох боломж нээгдсэн. Сэтгэл зүрх, оюун бодолд хүртэл эерэг үр нөлөө үзүүлсэн. Тийм учраас кэндо-гийн урлаг, спортод дуртай. Манай кэндо-гийнхон их сайхан “Гэр бүлсэг” халуун, дулаан уур амьсгалтай, элэгсэн дотно хүмүүс байдаг. Тэр бүхэн нь кэндо-гоор хичээллэж байгаа хүүхэд, залууст их урам зориг, эрч хүчийг хайрладаг гэж боддог.

 -Кэндо-гоор хичээллэхэд гэр бүл, аав, ээж нь хэр дэмждэг вэ?

     -Намайг кэндо-гоор хичээллэхэд гэр бүл маань маш сайн дэмжиж, тусалж байсан.  Тийм ч учраас одоогийн би байгаа. Гадаад, дотоодын тэмцээн уралдаанд явахад аав, ээж маань санхүүгийн дэмжлэг үзүүлдэг. Үүнд нь гэр бүлдээ маш их баярладаг.

-Кэндо-гийн анхны багш нь хэн бэ?

    -Миний кэндо-гийн анхны багш маань “Shinki” клубийн дасгалжуулагч Нямжав багш байгаа юм. Хамаг чаддаг, мэддэг бүхнээ надад харамгүй зааж өгч байгаа багшдаа маш их баярлаж явдаг шүү гэдгээ хэлмээр байна.

-Кэндо-гоос өмнө өөр тулааны урлагаар хичээллэж байсан уу?

     -Кэндо-гоос өмнө тулааны спортоор хичээллэж үзээгүй. Бага ангид байхдаа хоёр сар жүдогийн секцэнд явж үзсэн. Жүдоги алга болоод тэгээд л явах сонирхол буурчихсан даа.

-Кэндо-гийн үзүүлэх шоу тоглолтууд болдог. Харин  тэмцээн, уралдаан гэж болдог юм уу?

      -Кэндо-гийн тэмцээн уралдаан сард нэг, сарын сорил тэмцээн гэж болдог. Тэгээд жил болгон УАШТ болдог байгаа. Гурван жил болоод нэг удаа дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн болдог. Дараа жилээс анх удаа Ази тивийн аварга шалгаруулах тэмцээн зохион байгуулагдах гэж байгаа.

-Кэндо-гоор хэд дэх жилдээ хичээллэж хичээллэж байгаа вэ?

     -Миний хувьд кэндо-гоор хоёр жил хичээллэсэн. Одоо гурав  дахь жил рүүгээ орж байна.

 -Монголд кэндо-гийн клубүүд хэр олон байдаг вэ?

      -Миний мэдэхээр Монголд идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа хоёр клуб байдаг. Манай “Shinki”  клуб, “Чикара” клуб хоёр бий. Ерөнхий боловсролын сургуулиудад  дугуйлан, секц хичээллэдэг.

 -Хамгаалалтын дуулга дээр хулсан хэлмээр цохиулахад өвддөг үү?

       -Мэдээж хүчтэй цохилт авч байгаа болохоор их, бага хэмжээгээр өвддөг. Гэхдээ тийм их тэсвэрлэж болохооргүй өвддөггүй. Ер нь зөв техникээр цохиход өвдөлт мэдрэгдэггүй юм. Манай клуб дээр эрэгтэй, эмэгтэй тамирчид холилдож бэлтгэлээ хийдэг болохоор зарим үед эрэгтэйчүүдтэй  тулалдахад илүү их өвдөлтийг мэдрэх нь бий. Мэдээж тулааны спорт юм чинь бага зэргийн өвдөлт, бэртэл, гэмтэл байлгүй яах вэ. Тэр бүхнийг ер нь нэг их тоодоггүй дээ.

 -Чөлөөт цагаараа кэндо-гоос гадна өөр юу хийх дуртай вэ?

       -Чөлөөт цаг гарвал кино үзэх дуртай. Би ганц кэндо гэлтгүй бүх спортыг сонирхдог. Чөлөөт цагаараа волейбол, сагс тоглох дуртай. Ирээдүйд гольф, газрын теннис, агаарын теннисээр хичээллэхийг хүсэж байгаа. Спортоос гадна гитар, төгөлдөр хуур хөгжим сонирхож, тоглодог. Магадгүй, хэзээ нэгэн цагт дуу зохионо гэж боддог доо.