Узбекистан Улсын нийслэл Самарканд хотод ШХАБ-ын гишүүн болон ажиглагч орнуудын 22 дахь удаагийн дээд хэмжээний уулзалт есдүгээр сарын 15-16-ны өдөр болсон. Тус уулзалтад 18 гаруй орны зочин, төлөөлөгч оролцож, ШХАБ тойрсон асуудал төдийгүй өнөөгийн дэлхийн геополитикийн нөхцөл байдлыг онцлон хуралдсан юм.

-ШХАБ-ЫН УУЛЗАЛТАД ХЭН ХЭН ОРОЛЦОЖ, ҮР ДҮН ЯМАР БАЙСАН БЭ-

ШХАБ-ын 22 дахь дээд түвшний уулзалтад ОХУ, БНХАУ, Казахстан, Киргиз, Тажикистан, Узбекистан, Энэтхэг, Пакистан, Иран, Беларусь, Турк, Азербайжан, Армени, Балба, Камбож, Мьянмар, Шри-Ланка, Мальдив, Бахрейн, Сири, Арабын Нэгдсэн Эмират Улс, Кувейт, Туркменистан зэрэг улсын төлөөлөгчид болон НҮБ-ын Боловсрол, шинжлэх ухаан, соёлын байгууллага, НҮБ-ын Ази, Номхон далайн Эдийн засаг, нийгмийн комисс, Арабын орнуудын лиг, “Астана” Oлон улсын санхүүгийн төв зэрэг олон улсын байгууллагын төлөөлөгч оролцжээ. Дээд хэмжээний уулзалтын үеэр Төрийн тэргүүн нарын зөвлөлийн ээлжит өргөтгөсөн хурлаар хэд хэдэн хөтөлбөр, хэлэлцээг баталж, үр дүнд хүргэсэн байна. Тухайлбал,

• Самаркандын тунхаглал,
• Иран Улс ШХАБ-ын бүрэн эрхт гишүүн улс болохтой холбогдуулан хүлээх үүргийн тухай санамж бичиг,
• Египет, Саудын Арабын Хаант Улс, Катар зэрэг улсад ШХАБ-ын яриа хэлэлцээний түншийн статус олгох тухай санамж бичиг,
• Аялал жуулчлалын салбарт хамтран ажиллах тухай ШХАБ-ын гишүүн орнуудын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр,
• ШХАБ-ын гишүүн орнуудын дэд бүтцийг хөгжүүлэх хөтөлбөр, бизнесийн салбарын аж үйлдвэрийн хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэх хөтөлбөр,
• ШХАБ-ын хүрээнд бүс нутгийн худалдааг хөгжүүлэх үйл ажиллагааны хамтарсан төлөвлөгөө,
• ШХАБ-ын Нарийн бичгийн дарга нарын газар, Ази, Номхон далайн Эдийн засаг, нийгмийн комисс (АНДЭЗНК) хоорондын Харилцан ойлголцлын санамж бичиг зэрэг нийт 40 гаруй баримт бичгийг батлан гаргасан байна.

​

-ШХАБ-ЫН АСУУДЛААРХ МОНГОЛ УЛСЫН БАЙР СУУРЬ-

ШХАБ-ын дээд хэмжээний уулзалтын үеэр олон улсын анхаарлыг татсан хэд хэдэн онцлох сэдэв байсны нэг нь Монгол Улсын ШХАБ талаарх байр суурь. Монгол Улс 2004 онд ШХАБ-ын анхны ажиглагч орон болсноос хойш өнөөг хүртэл байр сууриа хадгалж ирсэн. Харин сүүлийн жилүүдэд Монгол Улс ШХАБ-ын гишүүн болох асуудал эрчимтэй яригдаж, олон улсын хэвлэлүүд ч энэ тухай хөндөж байлаа.

                                   Тэгвэл ШХАБ-ын 22 дахь дээд хэмжээний уулзалтад оролцсон Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх тус байгууллагын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Жан Минтай уулзаж, хэлэлцээ хийх үеэрээ ажиглагчийнхаа байр сууринд үлдэнэ гэдгээ мэдэгдсэн нь олны анхааралд орж байна. ШХАБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Жан Мин Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхээс Монгол Улс ШХАБ-т элсэх талаар асуухад “Монгол Улс ардчилсан улс. Иргэд ШХАБ-ын тухай үзэл бодлын зөрүүтэй. Бид ажиглалтын байр сууриа үргэлжлүүлэн хадгална” гэжээ. Сүүлийн хэдэн жилийн турш идэвхтэй яригдаж байсан уг асуудалд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх ажиглагч орон хэвээр үлдэж, төвийг сахихаа мэдэгдэж байгаа юм.

- МОНГОЛ, ОХУ, БНХАУ  ГУРВАН ТАЛТ УУЛЗАЛТ-

ШХАБ-ын гишүүн орнуудын төрийн тэргүүн нарын зөвлөлийн өргөтгөсөн хуралдааны хүрээнд Монгол, ОХУ, БНХАУ-ын төрийн тэргүүн гурван талт уулзалт хийсэн. Талууд Монгол, ОХУ, БНХАУ-ын Эдийн засгийн коридорын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх, гурван талын хамтын ажиллагааны тодорхой чиглэл ахиц гаргах асуудлыг онцолж, хэлэлцээ хийсэн юм. Тухайлбал, “Монгол, Орос, Хятадын Эдийн засгийн коридор байгуулах хөтөлбөр”-т тусгасан гурван улсыг холбосон төмөр замын төв коридорыг шинэчлэн хөгжүүлэх, техник, эдийн засгийн үндэслэлийн ажлыг эхлүүлэхээр тохиролцжээ.

-ШХАБ-ЫН ХҮЧ “ХЭМЖЭЭЛШГҮЙ” НЭМЭГДСЭЭР БАЙНА ГЭВ-

ШХАБ-ын гишүүн орнуудаас нь дөрөвт нь цөмийн зэвсэг байдаг. Мөн тус байгууллагад НҮБ-ын Аюулгүй зөвлөлийн байнгын гишүүн хоёр орон, дэлхийн хамгийн олон хүн амтай хоёр орон, дэлхийн эрчим хүчний хамгийн том хоёр хэрэглэгч, BRICS-н таван орны хоёр нь байдаг хүчирхэг олон улсын байгууллага. Тэр ч утгаараа сүүлийн жилүүдэд шинэ гишүүн элсүүлж, байгууллагынхаа хүрэх хэмжээ, хязгаарыг шинэчлэн тогтоож байгаа ч гэж хэлж болохоор байна.

2021 оны есдүгээр сард болсон ШХАБ-ын дээд хэмжээний уулзалтаар Египет, Катар, Саудын Арабыг байгууллагын гишүүн орон болох хүсэлтийг зөвшөөрсөн бөгөөд сая Самарканд болсон уулзалтаараа баталгаажуулж, гишүүн орноор бүртгэж авлаа. Мөн үүний зэрэгцээ ШХАБ-ын ирээдүйн гишүүн орнууд талаар тухай олон улс шуурч байна.

Тухайлбал, ШХАБ-ын дээд хэмжээний уулзалт эхлэхээс өмнө буюу энэ сарын 9-нд тус байгууллагын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Жан Мин “ТАСС” агентлагт өгсөн ярилцлагадаа “Беларусь Улс ШХАБ-д элсэх өргөдлөө өгч, элсэх үе шаттай ажил эхэлсэн” талаар мэдэгдэж байсан. Өмнө нь Беларусь болно ШХАБ-ын харилцааг ОХУ-аас шийдвэрлэх үүрэгтэй байсаар ирсэн ч тус улс 2009, 2015 оны тус байгууллагын дээд хэмжээний уулзалтаар ажиглагч орноос гишүүн орон болох хүртлээ статусаа дээшлүүлж байгаа юм.

                                 Есдүгээр сарын 15-16-ны өдөр болсон ШХАБ-ын дээд хэмжээний уулзалтын өргөтгөсөн хуралдаанд тус байгууллага Бахрейн, Кувейт, Мальдив, Мьянмар, АНЭУ-ын хүсэлтийн талаар ярилцсан. Хуралдаанаас дээр нэр дурдсан хүсэлт тавьсан орнуудын тухайд дорвитой шийдвэр гаргасангүй. Харин ирэх жил Ираныг гишүүнээр элсүүлэх асуудлыг онцолж байв. ШХАБ-ын дээд хэмжээний уулзалт өндөрлөснөөс хойш Турк Улс ШХАБ-ын гишүүн орон болох эсэх идэвхтэй яригдлаа. Хэрэв Турк Улс ойрын хэдэн жилдээ багтаан ШХАБ-д хүсэлтээ баталгаажуулж, гишүүн орон нь болбол тус байгууллагад элссэн анхны НАТО-гийн гишүүн орон болох аж.