Гадаадын такси үйлчилгээний мэргэжлийн байгууллага бүү хэл Монголдоо ч албан ёсны зөвшөөрөлгүй халтуурчдыг “халах” боллоо. Такси барих гэсэн иргэдээс “Хаашаа явах юм” гэсээр өөрийн хүссэн, явах зүгээ нийлүүлж байж авдаг, үйлчилгээ үзүүлж байгаа автомашиных нь техник дутуу, салон нь бохироос гадна хэдэн гудамж эргэх гэж замын хөдөлгөөний байдаг хамаг л дүрмийг зөрчиж, хараал урсгаж байдаг халтуурчид олны уурыг барж байв. Бүр сүүлдээ наад захын ёс зүйн соёл, хариуцлагагүй дээр нь нэмэгдээд гэмт хэрэгтэй ч холбогддог болж. Харин шинээр нэвтрүүлж байгаа такси үйлчилгээний зөвшөөрөл олгох зохицуулалт халтуурчдын тогтоосон ёс зүйгүй, хариуцлагагүй байдлыг эвдэж, такси үйлчилгээнд шинэ жишиг тогтоох боломжтой болж байна.

-ТАКСИНЫ ЗӨВШӨӨРӨЛ ХАЛТУУРЧДЫГ “ХАЛЖ”, ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ШИНЭ ЖИШИГ ТОГТООНО-

Улаанбаатар хотын замын хөдөлгөөний түгжрэлийг бууруулах, гэр хорооллыг орон сууцжуулах тухай хуульд заасантай холбоотойгоор такси үйлчилгээ эрхэлж буй хувь хүн зөвшөөрөл авах талаар өчигдөр Нийслэлийн Засаг даргын төсөл хөтөлбөр хариуцсан зөвлөх Ч.Батзориг мэдээллээ. Үүнтэй холбоотойгоор нийслэл хотод такси үйлчилгээ эрхлэх хувь хүн 3-10 сая төгрөгийн хураамж төлж, тусгай зөвшөөрөл авах талаар мэдэгдэв. Бүр цаашлаад, зөвшөөрөлгүйгээр такси үйлчилгээ эрхэлж байгаа хувь хүнийг таван сая төгрөг, хуулийн этгээдийг 50 сая төгрөгөөр торгох зохицуулалт Зөрчлийн тухай хуульд оруулсан байна.

                               Такси үйлчилгээг тусгай зөвшөөрөлтэй болгож, түүнд ногдох торгуулийг өндөр тавьсантай холбоотойгоор иргэд өөр өөрийн байр сууриа илэрхийлж байна. Тэр дундаа халтуурчид буюу зөвшөөрөлгүй такси үйлчилгээ эрхэлдэг хувь хүмүүс “Зөвшөөрөл авах гэж хэдэн саяар нь төлөх чадамжтай хүн таксинд явахгүй шүү дээ. Таксинд явах гэж ч тэр хэмжээний мөнгийг төлөхгүй” гэсэн байр суурь илэрхийлэв. Харин хотын такси үйлчилгээнд зөвшөөрөл олгож байгаа энэ зохицуулалт тийм ч гайхаж, сониучирхаад байх шинэ зүйл биш. Манай оронд л хэрэгжээгүй болохоос гаднын орнуудад хэдийнэ дэлгэрээд такси үйлчилгээний стандарт тогтоож, шинэ жишиг тогтоож яваа. Энэ хүрээндээ ч өрсөлдөөн ихтэй учир гаднын таксины компаниуд нэгэнтэйгээ жолоочдынхоо ёс зүй, үйлчилгээ үзүүлж байгаа автомашиныхаа цэвэр, цэмцгэр байдлаар өрсөлдөж, үйлчлүүлэгчдээ жаргаадаг юм билээ. Бүр такси үйлчилгээний стандартад үйлчлүүлэгчтэй яаж харьцах, автомашинаа хэрхэн цэвэрлэх, хаалга, цонх, суудал ямар байх гээд тоймгүй заалт тусгасан байдаг. Харин манайд л нэвтрээгүй соёл...

Уг нь Монгол Улсад албан ёсны такси үйлчилгээний компаниуд орж ирж байсан үе бий. Чинээнд нь тултал биш ч үйлчилгээнд стандарт тогтоож, үйлчлүүлэгчдээ одоогийн халтуурчид шиг залхаасан биш байлаа. Нэгнээсээ ч ногоон, шар, цагаан гэх зэргээр автомашиныхаа өнгөөр ялгарч, хувь хувьдаа шинэ жишиг оруулж ирж, стандарт тогтоох гээд явж байв. Ингээд харахаар, Монголд мэргэжлийн такси үйлчилгээ нэвтэрч байсан байгаа юм. Гэхдээ шинийг оруулж ирж, жишиг тогтоох гэсэн таксины компаниуд халтуурчдад шахуулсаар шахуулсаар эцэстээ энэ салбараас гарцгаасан байдаг. Түүнээс хойш л өдийг хүртэл халтуурны жолоочид нийслэлийн таксиг бүрэн базаж, “ноёлж” ирсэн байгаа юм.

                                     Эхэн үедээ, халтуурчид нь ч таксины компаниас ялгарахгүй гэсэндээ чадахаараа салон, гаднаа цэвэрлээд их л соёлтой байж. Тэгсэн одоо өөрийнхөө ч үйлчлүүлэгчийнхээ ч уур уцаарыг барна. Ингээд ч зогсохгүй такси үйлчилгээний төлбөрийг дур дураараа нэмж, километр нь 2000 төгрөг, орой 00:00 цаг өнгөрснөөс хойш 3000 төгрөгөөр явна гэх зэргээр таксины үнийг хөөсрүүлж байдаг болов. Ийм байдлаар нийслэлийг завсаргүй “хэрсэн” такси үйлчилгээнээс гэмт хэрэг салахаа болилоо. Өчигдөр Нийслэлийн Засаг даргын төсөл хөтөлбөр хариуцсан зөвлөх хийсэн мэдээллээр өнгөрсөн таван жилд Улаанбаатар хотод бүртгэгдсэн 2900 гаруй зөрчил, хэрэг бүртгэгдсэний 2100 гаруй нь ямар нэгэн байдлаар такси, таксины жолоочтой холбоотой байгааг онцолсон. Магад тиймээс хотыг хэрж, гэмт хэрэг, зөрчлийн “үүр уурхай” болж байгаа такси, халтуурны жолоочдыг нэг тийш болгох зохицуулалт нь такси үйлчилгээний зөвшөөрөл болж байна.

Гадаадын том, хөгжингүй орнуудад гэхэд, такси үйлчилгээ, энэ салбар нь улсынхаа хөгжилд тодорхой хэмжээний хувь нэмэр оруулсан байдаг. Жишээ нь, дэлхийн хамгийн том хот Нью-Йорк гэхэд л энэ төрлийн шар такси үйлчилгээгээрээ алдартай. Харин манай орон Улаанбаатар хотын замын хөдөлгөөний түгжрэлийг бууруулах, гэр хорооллыг орон сууцжуулах тухай хуульд болон Зөрчлийн тухай хуульд такси үйлчилгээний зөвшөөрлийн зохицуулалтыг нэвтрүүлж байгаагаараа том стандарт тогтоох нь. Сүүлийн 10 гаруй жил иргэд, үйлчлүүлэгчдийн уур, уцаарыг барсан халтуурны жолоочид ч үгүй болж, Монголд шинэ жишиг, стандарт тогтоох такси үйлчилгээний компаниуд орж ирж, бий болно. Хуулиараа такси үйлчилгээг зохицуулсантай холбоотойгоор энэ салбар дахь ААН-үүдийн өрсөлдөөн нэмэгдэнэ. Такси барих иргэн, үйлчлүүлэгч өөрийн аюулгүй байдлаа хангуулж, стандартын шаардлага хангасан чанартай үйлчилгээ авах боломжтой боллоо.