Х.БУЛГАНТУЯА: Халдварыг хумьж чадвал өндөр зохион байгуулалт, халдвар, ариутгалын дор бизнес эрхлэлтээ эрчимтэй явуулах хэрэгтэй

Б. Бадралмаа:
Улс төр- Улстөрчийн яриа

2020-11-27, 1163

-Цар тахлын хуулиар Засгийн газар “Бүхнийг фронтод” гэдэг шиг төсөвт зохион байгуулалт хийх бүрэн боломжтой-

УИХ-ын гишүүн Х.Булгантуяатай ирэх оны төсөвтэй холбоотой зарим асуудлаар ярилцлаа.

-Коронавирусийн цар тахал дотоодод илэрснээр бид амаргүй цаг үетэй нүүр тулж байна. Манай эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөл байдал ямар байгаа вэ. Цаашид яаж өөрчлөгдөх төлөвтэй байна вэ?

-Эдийн засаг цар тахлыг дотооддоо алдахаас өмнө ч амаргүй байсан. Энэ оны эдийн засгийн өсөлтийг хасах нэг хувь байна гэж байсан бол одоо үүнээс ч дордоно. Бараг бүх бизнес тэг зогсолт хийсэн үе мэдээж хүнд байна. Гол нь хэр удаан үргэлжлэх вэ гэдэг л байна. Хэрэв бид халдварыг богино хугацаанд барьж чадвал өндөр зохион байгуулалт, халдвар, ариутгалын дор бизнес эрхлэлтээ эрчимтэй явуулах хэрэгтэй. ОУВС-гаас гаргасан зөвлөмжийн дагуу ажилласан дэлхийн 190 гаруй орны хувьд хөл хорио хамгийн үр дүнтэй арга байсан. Энэ арга эдийн засаг хүчтэй саардаг ч халдвараа сайн барьж чаддаг. Ингэж хөл хорио хийсэн улсуудын эдийн засаг богино хугацаанд хурдтай сэргэдэг гэсэн зөвлөмж, туршлага байгаа. Тиймээс бид олон улсын хамгийн сайн туршлагыг дагах нь зүйтэй.

Одоо бол зөвхөн алданги, торгууль тооцохгүй гэсэн шийдвэр явж байгаа. Орлогыг нь тогтвортой байлгах, ажлын байрыг нь хамгаалах зүйл харагдахгүй байна.

-Бэлэн байдлын зэрэгт шилжсэнээс хойш аж ахуйн нэгжүүдийн орлого тасалдаж, иргэдийн амьдралд хүнд тусаж эхэлсэн. Засгийн газраас нийт 23 арга хэмжээ авах хуулийн төсөл санаачилжээ. Энэ нь иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд бүрэн дэмжлэг үзүүлж чадах болов уу?

-Иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд чиглэсэн шийдвэрүүд ч байна, зарим нь дотоод зохион байгуулалттай холбоотой асуудлууд ч багтсан байгаа. Үүнийг УОК дотроо гаргаад л, шийдээд явах хэрэгтэй. Жишээлбэл, “Гаднаас ирж байгаа шуудан илгээмжийг ариутган оруулах"-ыг гэдэг шийдвэр бол дотоод зохион байгуулалтын ажил.

-Өнгөрсөн жил ийм төрлийн арга хэмжээ авч байсан ч аж ахуйн нэгжүүдэд дэмжлэг болж чадахгүй байна гэх шүүжлэл нэлээд байсан. Энэ удаагийнх юугаараа онцлог вэ?

-Үнэндээ өнгөрсөн хагас жилийн арга хэмжээ илүү үр дүнтэй байсан. Нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тэглэсэн, хувь хүний орлогын албан татварыг тэглэсэн. Түүнчлэн 1.5 тэрбум төгрөг хүртэлх орлоготой аж ахуйн нэгжүүдийн орлогын албан татварыг тэглэсэн. Энэ мэт арга хэмжээ нь ажил олгогчдод үр дүнгээ өгсөн. Би цахимаар 80 гаруй аж ахуйн нэгжтэй хуралдаж, санал сонсоход үүнийг онцлон хэлж, үргэлжлүүлмээр байна гэдэг саналтай байсан. Одоо бол зөвхөн алданги, торгууль тооцохгүй гэсэн шийдвэр явж байгаа. Орлогыг нь тогтвортой байлгах, ажлын байрыг нь хамгаалах зүйл харагдахгүй байна.

2021 онд өнөөдрийн энэ хөл хорионы нөхцөл байдал үргэлжилбэл бүх тооцоо өөрчлөгдөнө

-УИХ-ын өнгөрсөн долоо хоногийн чуулганы хуралдаанаар ирэх оны төсвийг хэлэлцэн баталсан. Та өөрөө Сангийн дэд сайдаар ажиллаж байсан туршлагатай гишүүний хувьд 2021 оны төсвийг хэр бодит болсон гэж харж байгаа вэ?

-Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр Засгийн газраас оруулж ирсэн хуулийн төсөлд эхний нэг, хоёрдугаар хэлэлцүүлэгт гишүүд санал оруулах боломжтой. Гурав, дөрөвдүгээр хэлэлцүүлэгт өмнө нь Байнгын хороодоор дэмжигдсэн саналуудыг л дэмжинэ, дэмжихгүй гэдэг санал хураалт явуулахаар зохицуулсан. Сая УИХ дээр 2021 оны төвсийн нэг, хоёрдугаар хэлэлцүүлэг хийхэд бүх юм тайван, амгалан байсан. Энэ үед хөл хорио сулруулж, гадуур концерт, уулзалт зохион байгуулж байсан цаг үе таарсан. Ийм л үед Засгийн газар төсвийг боловсруулж, өргөн барьсан, бид хэлэлцэн баталсан.

Ингээд 2021 онд эдийн засгийн өсөлтийг 7.2 хувь байна хэмээн тооцож, эдийн засгаа дэмжих дотоодын худалдан авалтыг нэмэгдүүлэх зорилт тавьсан байсан. Одоо 2021 онд өнөөдрийн энэ хөл хорионы нөхцөл байдал үргэлжилбэл бүх тооцоо өөрчлөгдөнө. Гэхдээ 2020 оны дөрөвдүгээр сард УИХ-ын баталсан Цар тахлын хуулиар Засгийн газар “Бүхнийг фронтод” гэдэг шиг зохион байгуулалт хийх бүрэн боломжтой.

Халамжийн зардал 2021 оны төсвийн хамгийн том зардал. Мөн энэ үрэлгэн, алдагдалтай ажилладаг ТӨХК-иудыг дайчлах хэрэгтэй байна

-Өндөр алдагдалтай төсөв баталсан гэх шүүмжлэл байгаа. Үр ашиггүй зардлыг танах боломж байгаагүй юм уу?

-Энэ цаг үед дэлхийн бараг улс орон бүр зардлаа маш их нэмсэн, алдагдалтай төсөв баталж байна. Мөнгөний бодлогын хувьд ч маш их тэлсэн бодлого барьж байна. Уул уурхайгаас хамааралтай улсын төсвийн алдагдал ДНБ-ийн 10 орчим хувь байгаа бол Монгол Улсынх 5.1 хувь байгаа. Гэхдээ үүнийг танах, орлогоо дайчлах боломж бий.

Ялангуяа очих ёстой хүндээ хүрч чадахгүй байгаа халамжийг цэгцлэх хэрэгтэй. Хариуцсан сайд нь хүртэл “Халамжаа аваад жийпэндээ суугаад явж байгаа хүмүүс байна” гэж ярьж байсан. Халамжийн зардал 2021 оны төсвийн хамгийн том зардал. Мөн энэ үрэлгэн, алдагдалтай ажилладаг ТӨХК-иудыг дайчлах хэрэгтэй байна. Зарим нь өнөөдрийн хүнд нөхцөлд хэрэгтэй хэрэггүй маш олон хөрөнгө оруулалт авна гэж төлөвлөсөн байна лээ. Уг нь улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг гэх мэт нэн шаардлагатай бүтээн байгуулалтад зарцуулагдах ёстой.

Хөл хорио, нөхцөл байдал арай гайгүй, тодорхой болохоор тодотгол хийх байх

-2021 оны төсөвт тодотгол хийх хэрэгтэй гэж сөрөг хүчний гишүүд байр сууриа илэрхийлж байсан. Тодотгол хийх шаардлагатай юу. Тодотгол хийвэл яаж хийх вэ?

-Хийж болно. Төсөв хүндэрвэл хуулиараа хийх ёстой. Гэхдээ тодотгол хийхэд их цаг хугацаа ордог. Төрийн бүх байгууллага ковидтой тэмцэх биш, байгууллагынхаа ирэх жилийн төлөвлөгөө түүнтэй холбогдох төсвөө дахин боловсруулах гэж бараг бүтэн хүчин чадлаараа анхаарлаа хандуулах болно. Улсын төсвийг бараг хоёр сар боловсруулдаг. Тэгэхээр төрийн байгууллагуудыг яг одоогийн гэрээсээ ч гарч чадахгүй, цар тахалтай тэмцэхээс илүү ажил хийх боломжгүй үед төсвөө дахин боловсруул гэх нь амаргүй. Түрүүнд хэлсэнчлэн Цар тахлын хуулиар Засгийн газар төсвийн нийт зарлагын хэмжээг нэмэгдүүлэхгүйгээр дотор нь зохицуулалт хийх бүрэн боломжтой. Хөл хорио, нөхцөл байдал арай гайгүй, тодорхой болохоор тодотгол хийх байх.

-2020 оны төсөвт тодотгол хийж, цар тахлын үеийн эдийн засагтай уялдуулан баталсан. Тухайн үед коронавирусийг дотооддоо алдчихаагүй байсан. Одоо байдал хүндэрч, жинхэнэ аюултай нүүр тулаад байна. Ирэх оны төсвийг цар тахлын нөхцөл байдлыг тооцоолж боловсруулсан уу. Тухайлбал?

-Эрүүл мэндийн салбарын төсвийг нэмсэн. Онцгой нөхцөл байдлын байгууллагуудын төсөв, орон тоог нэмсэн. Өрхийн орлогыг хамгаалах үүднээс хүүхдийн мөнгийг эхний хагас жилд олгохоор болсон. Энэ нь Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын дарга “Дор хаяж жилийн эхний хагасдаа ковидтой зэрэгцэн амьдрахаар байна” гэж мэдээлсний дагуу тооцсон. Гэхдээ 2021 оны төсөл эрүүл мэндийн салбарын шинэчлэл, эдийн засгаа сэргээхэд чиглэгдсэн байсан ч одоо дүр зураг хэцүү болж байна.

-Сангийн сайдын зүгээс “Эдийн засгаа агшиж байгаа үед дагаад агшааж болохгүй” гэдэг онол ярьж байгаа. Гэхдээ зарим шинжээч "Хэт өөдрөгөөр төсөөлөх нь эдийн засагт эрсдэлтэй" гэж тайлбарлаад байна. Энэ талаар та тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юү?

-"Ковид-19"-ийн үед төсвийн төлөвлөлтийг бараг ямар ч улс зөв хийж чадахгүй байх шиг байна. Халдварыг дотооддоо алдахгүй бол эдийн засаг гайгүй, алдвал бүр орвонгоороо өөрчлөгдөнө гэсэн хоёр хувилбарыг нэгтгэсэн нэг төсөл боловсруулна гэсэн үг юм. Мэдээж ковидын үеийн төсөв тул эрүүл мэндийн салбарыг онцгой анхаарсан байгаа.

2019 онтой харьцуулахад эрүүл мэндийн салбарын төсөв бараг хагас их наядаар 2021 онд нэмэгдэж байгаа. Нэгдүгээр ангийн хүүхдийн тоог цөөлж, хэт ойрхон суулгахгүй гэвэл сургууль, цэцэрлэг барихаас өөр аргагүй. Олон улсад вакцинтай болж, олон улсын нислэг ердийн явагдахаар аялал жуулчлал эрчимтэй хөгжинө гэж үзээд байгаа. Үүнд, улс орнуудыг бэлд гэсэн зөвлөмж өгч байгаа. Сайн цаг ирнэ, үүнд эдийн засгаа бэлдэх санхүүжилтыг бас тусгах ёстой.

-Бүх нийтийн бэлэн байдлын хугацаанд УИХ-ын чуулганы хуралдаан цахим хэлбэрээр үргэлжилж байна. Гарч байгаа хүндрэл бэрхшээл бий юү?

-Мэдээж нүүр нүүрээ харж байгаад ярихтай адилгүй. Хугацаа богино, асуулт дутуу бол нэмэлт цаг авах хэцүү, үүнийг нь далимдуулаад зарим холбогдох албан тушаалтан маш дутуу хариулт өгөөд, өнгөрөөгөөд байна. Заримдаа би араас нь утсаар ярьж, “Энэ асуултынхаа хариултыг авъя” гэж авч байна. Одоо УИХ хамгийн ажил хэрэгч байх цаг. Хэрэггүй зүйлд цаг алдахгүй, УОК-ыг зарим талаараа дэмжиж, зарим талаараа шахаж, зарим талаар шалгаж ажиллах хэрэгтэй. УИХ-ын гишүүдийн санал бол дандаа тойргийнх нь иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн санал байдаг. Үүнийг бид уламжлах үүрэгтэй, ялангуяа ийм хүнд үед.

Х.БУЛГАНТУЯА: Халдварыг хумьж чадвал өндөр зохион байгуулалт, халдвар, ариутгалын дор бизнес эрхлэлтээ эрчимтэй явуулах хэрэгтэй

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 3

Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2020-11-27 15:54:47

Зочин: Мундаг бүсгүй шүү амжилт
Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2020-11-27 15:14:46

ф: тендерийн цавчаагаа ядаж 1 жил больчих тэгэх үү хөрөнгө оруудөлт гэсэн гоё нэртэй цавчаа авилгаа тэвчээд тэр мөнгөө жинхэнэ ждү эрхлэгчдэд хүүгүй зээлээр өгчих
Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2020-11-27 10:15:31

Zochin: Ene haltar yuga medder uum beee

Шинэ мэдээ

Нийтлэлчид