Монгол Улсын 2021, 2022 оны УАШТ-ий 57 кг-ын жингийн хошой аварга, Азербайжан Улсад легионер тамирчнаар амжилттай барилдаж явсан ОУХМ Мөнхцэдэвийн Ичинхорлоотой ярилцлаа.  Тэрбээр  Баку 2021 “Grand slam”-ын мөнгө, Загреб 2021 “Grand prix”-ийн хүрэл, Улаанбаатар 2022 “Grand slam”-аас хүрэл медаль хүртсэн. Манай улсын 57 кг-ын жингийн шилдэг тамирчдын нэг билээ.

      -Монгол Улсын 57 кг-ын жинд дараалан түрүүлж, хошой аварга болсонд баяр хүргэе. Өмнөх жил 2022 онд УАШТ-д дэлхийн аваргын хүрэл медальт ОУХМ Л.Энхрийлэн, Б.Алтанцэцэг хоёрын хэнтэй нь барилдаж түрүүлсэн билээ. Их л хүнд ширүүн өрсөлдөөн өрнүүлсэн санагдах юм?

-Тийм ээ. Ширүүн барилдаан бололгүй яах вэ. Бүгд л дэвжээн дээр хожихын төлөө гардаг. Тийм болохоор дэвжээн дээр гараад байгаа бүхнээ л дайчилж барилддаг даа. Өнгөрсөн жилийн УАШТ дээр Алтанцэцэг, Энхрийлэн хоёртой барилдсан.

Зооны барилдаанд Алтанцэцэгтэй барилдаад үндсэн цагт хэн, хэн нь үнэлгээ авч чадаагүй. Тэгээд нэмэлт цаг сунгасан барилдаанд би вазари үнэлгээ авч хожсон. Финалын барилдаанд Энхрийлэнтэй барилдаж, үндсэн цагт базари үнэлгээ авч хожиж байлаа. 

     -Энэ жилийн УАШТ-д шинээр төрөн гарч ирж буй залуу бөхчүүдтэй барилдлаа. Жингийн дүү нараасаа ур чадварын хувьд арай л хол тасархай байх шиг харагдсан. Хэдэн барилдаан хийж улсын аварга болов?

       -Энэ жилийн УАШТ дөрөв барилдаан хийж түрүүлсэн. Мэдээж улсын шигшээ багийн бид чинь мэргэжлийн тамирчин шүү дээ. Тийм болохоор туршлага, арга барил, мэх, техник гээд юм, юмаараа  дүү нараасаа илүү байлгүй яах вэ. Гэхдээ залуу тамирчид гээд басаж бардаж барилдаагүй ээ.

-Жингийн чинь найз ДАШТ-ээс медаль хүртчихлээ. Өөрт чинь дэлхийн аваргаас медаль хүртэх боломж нөөц байгааг харуулаад байна даа?

           -Уг нь дэлхийн аваргаас медаль авах маш ойрхон мэт санагддаг. Бэлтгэлээ сайн базааж байгаа. Хүсэж, мөрөөдөн, хичээж, зүтгэвэл болох л байх. Цаг хугацаа л харуулах байх даа.

-Уг нь өөрий тань дайчин, эрэмгий барилдаан спорт сонирхогчдын анхаарлыг татдаг.  Жингийнхээ дэлхийн шилдгүүдийн хэнтэй нь ч барилдах нөөц боломж байгаа гэдгээ харуулсан. Тактикийн барилдааны л алдаа гаргаад байна уу?

        -Харин тийм ээ.  Жингийн томчуудын ихэнхтэй нь барилдаж үзсэн. Бэлтгэл дээр тэмцээн дээр гээд ур чадварын хувьд илүү хол тасарсан хүн байхгүй мэт санагддаг. Дэвжээнд гараад хэн алдаа бага гаргана, хэн хурдан шаламгай мэдрэмжтэй, техник тактиктай байгаа нь хожоод байдаг юм.

-Олимп, дэлхийн аварга Бразилийн Рафаэла Силваг миний мэдэхээр хоёр том тэмцээнд ялаад байна.  Силваг Рио 2016 олимпын аварга болсны дараа анхны тэмцээндээ оролцоход нь ялсан. Сая дэлхийн аварга болсных нь дараах анхны тэмцээн дээр нь мөн л яллаа. Та хоёрын барилдаан хэр таардаг вэ?

       -Би Рафаэла Силва аваргатай гурван удаа таарч хожсон. Азербайжан Улсын нэр дээр барилдаж байх даа анх таарч тонгорч вазари үнэлгээ аваад хожиж байлаа. Силва аварга тактикын барилдаан маш сайтай. Бас бяртай, хариу контор мэх сайтай болохоор тас хийтэл унагаахад хэцүү л дээ. Бид хоёрын барилдаан таардаг гэж би лав хэлэхгүй. Ер нь их эвгүй барилдаантай бөх.  Багш нартайгаа ярилцаж байгаад Силва аваргатай яаж барилдах. Түүний давуу болон сул тал гээд бүгдийг ярилцаж байгаад дэвжээнд гардаг. Зарим шаардлагатай үед өрсөлдөгч бөхийнхөө дүрд орж хүртэл барилдаж бэлддэх нь бий.  Силва аваргыг өмнө нь барилдахдаа хожсон ч гэсэн тактикийн маш олон алдаа гаргаж байсан байна лээ. Сүүлд түүнтэй барилдахдаа тэр алдаагаа дахин гаргахгүй байх талаар багш нартайгаа ярилцаж, дүгнэлт хийгээд алдаа гаргахгүй барилдахыг хичээсэн

-Б.Буянхишиг, Э.Базаррагчаа та гурав Азербайжан Улс руу хэдэн онд, хэдэн жилийн гэрээтэй явсан юм бэ?

-Базаррагчаа, Буянхишиг  бид гурав 2017 онд Азербайжан Улсын Жүдо бөхийн холбоотой гурван жилийн гэрээтэй яваад гэрээгээ дуусгаад ирсэн.

-Жүдогийн анхны легионер Г.Отгонцэцэг Казахстан Улс руу багштайгаа цуг явж, өндөр амжилт гарган олимп, дэлхийгээс медаль хүртсэн. Та гурвын хувьд багшгүй явсан нь сул тал болчихсон уу?

-Отгоо эгч биднээс өмнө нь Казахстан Улс руу явсан.  Отгоо эгчийг харахад их л гоё санагдаж байлаа. Өөртөө болон дараа, дараагийн легионер тамирчдад олон боломжийг нээсэн. Монголын жүдо бөхийн тамирчдад шинэ зам, шинэ боломжийг гаргасан анхдагч байлаа. Тухайн үед хэцүү, хүнд шийдвэр гаргасан ч, тэрэндээ эзэн нь байж мундаг том амжилт гаргасан. Харин бид өөрсдөө легионер болсны дараа Отгоо эгчийг хараад ямар их тэвчээр, хатуужил, сахилга бат, нөр их хөдөлмөр, зүтгэл, золоис гаргасныг  бие сэтгэлээрээ мэдэрсэн. Бид ч гэсэн том мөрөөдөлтэй Азербайжан руу явсан. Цаг, хугацаа давчуу, амьдрах орчин, ахуй соёл, хоол унд, хэл, зан заншил өөр орчинд дасахад хугацаа их шаардагдсан. Бид санасандаа хүртэл амжилт гаргаагүй. Биднээс ч бусдаас ч олон, олон хүчин зүйлээс болсон. Магадгүй өөрсдийн багштайгаа  яваагүй нь бидний сул тал, саад бэрхшээлийн үндэс болсон байхыг үгүйсгэх аргагүй.

-Азербайжан лалын шашинтай улс. Тэдний ёс заншлыг дагаж мөрдөх хэцүү байсан уу. Ямар хэлээр тэдэнтэй ойлголцон ярилцдаг байв?

- Лалын шашинтай  оронд анх очиход айх, гайхах зэрэгцдэг л байлаа. Сүүлдээ бүр дасаад “Усыг нь уувал ёсын дага” гэдэг шиг тоохоо байсан даа.  Анх очоод Орос англи  хэл холиод л ойлголцдог байлаа.  Дунд нь байгаад байхаар нэг их удалгүй Азербайжан хэлийг нь сурсан.

-Азербайжаны Улсын аваргаас 2017, 2018 онуудад хүрэл медаль, 2019 онд алтан медаль хүртэж байсан юм уу?

-Бид Азербайжаны иргэншил авсан хэдий ч тэд улсын аварга дээрээ өөрсдийн тамирчдадаа илүү дэмждэг юм билээ. Бидэнд үнэлгээг илт  өгөхгүй, өөрсдийн бөхчүүдэд давуу тал  өгөөд, биднийг хожигдуулчихдаг байсан даа.

-Зодог, шуудаг өмссөн залуутай зургаа авхуулсан байсан. Найз залуу тань юм уу?

- Тийм ээ. Манай найз залуу үндэсний бөхөөр барилддаг. Аймгийн заан цолтой хүн бий.

-Жүдо бөхөөр хэдэн настай байхдаа хичээллэсэн бэ. Яагаад жүдо бөхийн спортыг сонгох болов?

-Би жүдо бөхөөр 12-13 настай байхаасаа хичээллэж эхэлсэн. Үе тэнгийн хөвгүүд, ах, дүү нартайгаа ноцолдож өссөн.  Ах нар намайг охин  хүүхэд гэж хайрлахгүй, хамаг хүч, бяраа гаргаж барилддаг байсан шүү. Би багаасаа ч бүх юманд эвсэлтэй. Аливаа зүйлийг маш хурдан сурдаг, сониуч хүүхэд байлаа.  Бага байхдаа хөдөө өвөө, эмээ дээрээ өссөн. Адуу мал, үхэр, тугалын араас гүйдэг хүүхэд байв. Тийм болохоор жүдо бөхөөр барилдана гэдэг надад хол хөндий, хэцүү санагдаж байгаагүй.  Би тавдугаар анги төгсдөг хавар ангийхантайгаа ноцолдож яваад санаандгүй жүдо бөхийн секцэнд орсон юм. Гэрийнхэндээ энэ талаараа огт хэлээгүй. Тэгээд зуны амралт болоод хөдөө яваад өгсөн.  Намар ирсэн чинь намайг жүдо бөхийн секцэнд орсон гэдгийг ээж, аав хоёр олоод мэдсэн байлаа. Аав, ээж хоёр эмэгтэй хүүхэд гар хуруу, бие нь эвдэрнэ гээд жүдогийн секцэнд явуулдаггүй. Би  гөжүүдлэн, тас зөрсөөр байгаад л явсан даа. Одоо харин аав, ээж хоёр бүх л үед дэмжиж тусалж байгаа. Миний үнэнч дэмжигч фен болсон.

-Анхны тань багш Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч Шархүүгийн Цэвэлмаа багш уу?

- Анхны багш гэвэл ЕБС-ийн биеийн тамирын багш Амаржаргал гэж хүн бий. Тэр хүний гар дээрээс л бүх юмыг сурч, бөхийн спортод дур сонирхолтой болж байлаа.  Гавьяат дасгалжуулагч Ш. Цэвэлмаа багш дээр 2015 оноос хойш одоог хүртэл бэлтгэл сургуулилалтаа хийж байна.  2020 оны аравдугаар сарын сүүлчээр Монголдоо ирээд Ш.Цэвэлмаа багштайгаа ярилцаж байгаад “Алдар” спорт хорооны дасгалжуулагч, Үндэсний шигшээ багийн хүчний бэлтгэлийн Ч.Март багшид шавиар орсон. Одоо энэ хоёр чанга багшийн шавь болоод хичээж л явна даа.

-Парисын 2024 оны олимп жилийн дараа, 2023 оны ДАШТ болоход хоёрхон сарын хугацаа ойртсон байна. Бэлтгэл хэр байгаа вэ?

- 2022 оны дэлхийн аваргын дараа бэлтгэл дээр ахар сүүлээ хугалаад нэлээдгүй  хугацаанд гам барьж, бэлтгэл тасарсан. Түүнээс болоод үндсэн бэлтгэлийн эрчим алдагдаж, бэлтгэл нэлээн суларсан. Олон тэмцээнийг өнжиж байгаад буцаад бэлтгэлдээ ороод удаагүй байгаа. Сая Парисын гранд сламд барилдсан. Ирэх тавдугаар сард болох дэлхийн аваргад орох  зорилт тавиад Х. Болдбаатар ахлах дасгалжуулагчтай шигшээ багтаа бэлтгэл сургуулилалтаа базааж байна.

-Дэлхийн чансааны хэдэд жагсаж байна. Олимпын оноо цуглуулах ямар тэмцээнүүд хүлээж байгаа вэ?

-Би дэлхийн ранкын 23-т  байгаа. Бэртэл аваад 3-4 тэмцээн өнжсөн учир дэлхийн чансаа нэлээдгүй ухарсан. Энэ сарын сүүлээр болох Гүрж, Туркийн гранд сламуудад хүч үзнэ гэсэн бодолтой байгаа.