БОДОЛ БЭЛЧЭЭЖ, СЭТГЭЛИЙН ХЭЛЭЭР ИЛЭРХИЙЛСЭН, TRIO

Д. Бямбасүрэн:
Соёл урлаг- Кино ертөнц

2023-03-23, 1683

Бодол, сэтгэл тойрсон бүтээл үзэх сайхан. Яг дотогш нэвтрэхгүй мөртлөө сэтгэлийн гаднаас тэмтрээд, заримдаа бүр холгоод байдаг. Тэгвэл өнөө алдарт Трио кино тийм бүтээл ажээ. Алдарт гэсний учир сүүлийн жилд тив, дэлхийн кино наадмаас шагналын хур буулгаж, аяны холд богцоо дүүргэж, сургийн сайхныг дуулгаж байсанд нь оноосон юм. Тэд 2022 оны Тайландын олон улсын кино наадмаас шилдэг киноны шагнал, АНУ-ын Палм Спрингс даун синдромын олон улсын кино наадмаас шилдэг зураглаачийн шагнал, Улаанбаатар олон улсын кино наадмаас шилдэг продюсерийн шагнал, Варшавын олон улсын кино наадмаас үзэгчдийн нэрэмжит шилдэг киноны шагнал, Таллины олон улсын кино наадмын шилдэг хэсэгт уригдан шалгарсан билээ. Тэгвэл постер нь цацагдаж, зарлалаа түгээснээс хойш л үзэх сэн гэж хүлээсэн үзэгчиддээ өнгөрсөн сарын 25-нд үүцээ задалж, бүтээлийнхээ өндөр үүдийг дэлгэлээ.

Амьдрал бол одоо, өнгөрсөн, ирээдүй гэсэн гурван цагийн хэлхээс, мөнхүү энэ цаг хугацаан дахь гурван насны холбоос гэдгийг, хүн, байгалийн шүтэлцээ, хүйн холбоог, эх, үрийн хувирашгүй хайрыг хүний сэтгэлийн хэлээр сайхан илэрхийлжээ. Энэхүү сэтгэлийн хэлийг дауны хам шинжтэй хүний дүрээр МУСТА, Д.Баттөмөр жүжигчин торгон мэдэрч, бүтээлдээ нарийн эсгэн, нямбай урлажээ. Дауны хам шинжтэй хүүхдийг нийгэм өөрөө хэчнээн гадуурхдаг, сурах, боловсрох, бусдын дунд байх орчноор хязгаарладгийг сургуульд сурах гээд ирэх хүүхдэд хандаж байгаа ангийнхны төрх байдлаас цухалзуулж, үр нь ямар ч байсан ээждээ эрхэм нандин байдаг гэсэн сувд шиг санааг киноны турш шигтгэсэн нь тод гялтганаж байв. Эх, үрийн холбоо бол хэзээ ч арилашгүй, уйдашгүй, үргэлжийн шинэ, сайхнаар магтан дуулж байх мөнхийн сэдэв билээ. Мөн ээжийн хайр хувирч өөрчлөгддөггүй, хувирдаггүй гэдгийг эл бүтээл дахин бат нот баталлаа.

Мөн монгол хүн өөрөө мэддэг мэт боловч тэр бүр гүнд нь орж, учир утга руу нь өндийдөггүй бурхан шашны зан үйл, хүн хөдөөлүүлэх ёсны талаар тод харуулжээ. Үндсэндээ эл гурван санааг гурван цаг дээр холбосон бүтээл аж. Байгаль, жам ёс, хүн гэдэг бол үргэлж хүйн холбоогоор холбогдож, хүн байгальдаа төрж, эргээд байгальдаа шингэн үгүй болдог гэсэн санааг ч гол нуруугаа болгожээ, эл бүтээл. Тиймдээ Төрийн шагналт, хөгжмийн зохиолч, аугаа З.Хангалын "Бодол" гэх гүн бодрол, сэтгэл хязгааргүй юунд ч юм хүрсэн агуу бүтээлийг киноныхоо дуугаар барин авч, найруулагч өөрөө хэлэх гээд байгаа санаагаа гүйцээж илэрхийллээ.

Намар болоод ирэхээрээ

Навчис шарладаг нь юуны учир вэ

Намхан буурал ээж минь

Нас нь өтөлдөг нь юуны учир вэ... гээд өнөө л байгаль, ээж хоёрын нас, амьдран буй цаг хугацааны тухай өгүүлж байна. Навч шарлах, ээж өтлөх хоёр угтаа агуулга нэг бөгөөд хүний амьдрал ч мөн нэг л өдөр навч шиг гундаж, шарлаж, мөчрөөсөө тасран унадаг гэдэг жам ёсны том илэрхийллийг мөн багтаан харуулжээ. Үүгээрээ киноны дуу илүүтэй амьтай, нөмөртэй болж, киноны нэг чимэг, мөнхүү сайхан зохицол байв. Тэгээд л хөгжмөөсөө эхлэн, ээж, эх нутаг, бага насны тухай бодлын холд хөтөлж, хэн бүхэн өөрсдийн оршихуй руу шумбан орж, өнгөрсөн бүхнийхээ хуудсыг эргүүлэн нээнэ. Энэ бол Trio киноны гоо биелэл, хүрэх цэг болов уу. Хүмүүст хүргэх гэсэн санаа болон сэдэв, агуулгын хувьд энэ.

Харин энэ уран бүтээлийн мөн нэг онцлог бол Монгол орныхоо байгалийн үзэсгэлэнт газраар явж, зураг авалт хийсэн нь. Дэлхийн кино наадамд амжилт үзүүлж, шилдэг шагналбг нь түүгээд байгаа гол судас нь энэ. Дэлхийн үзэгчид "Монгол орон ямар сайхан байгальтай, хараа булаам уудам нутагтай юм бэ" гэдгийг тус уран бүтээлээс дахин нэг үзлээ. Нэмээд, дауны хам шинжтэй хүүхдийн эрх, тэдний сэтгэл зүрх рүү өнгийж, оршихуйг нь мэдэрч, дауны хам шинжтэй хүмүүс өөрсдөө бие дааж амьдрах бүрэн чадвартай. Хамгийн гол зааж, сургаж, өөрсдийгөө аваад амьдардаг болоход туслах хэрэгтэй гэсэн санааг ч давхар хэлснээрээ, анх удаа Монголчуул бүтээлдээ тэднийг онцолж, эрхийг нь хамгаалахад дуу хоолой болсноороо онцлог байна. Энэ талаар жүжигчин, тус киноны найруулагч Д.Баттөмөр "Бид 2022 оны аравдугаар сард элитүүдийн А зэргийн наадам болох Варшавын 38 дахь олон улсын кино наадамд сонгогдон, уригдаж, оролцсон. Нүүдэлчдийн амьдралын хэв маяг, тэр дундаа үнэт өв соёл, оршуулгын зан үйл, ламын хийж байгаа зан үйлийн зураглалыг гадаад хүмүүс ойлгох болов уу гэж их бодсон. Киноны минь хамгийн том санаа бол хүн бол байгаль. Тэгээд Варшав хотод дөрвөн удаа киногоо үзүүлээд, дараа нь хэлэлцүүлэг боллоо. Яагаад энэ киног хийх болсон гээд асууж, лавласныхаа дараа тэд их содон, өвөрмөц, байгальтайгаа их ойрхон уран бүтээл болсныг хэлж байсан. Тэд “Нүүдэлчдийн амьдралыг ийм л байдаг болов уу гэж төсөөлж боддог байсан болохоос биш кино хийгээд, харуулж байсныг нь мэдэхгүй байна” гэсэн. Мөн “Хүн бол байгальдаа ирээд, байгальдаа буцдаг гэх амьдралын циглийг нүүдэлчид одоо хүртэл авч үлдэж, амьдралын хэв маяг дээр байгаа нь агуу санагдлаа. Бид хөгжлийн хэрээр хотшоод, эхийгээ хайрлах хайр ч гэж байхгүй болсон юм байна” гэж ярьж байсан. Энэ л бидний уран бүтээлийн гол санаа шүү дээ. Зорилгоо ойлгуулсандаа баяртай байгаа" гэж ярьсныг нь онцлон өгүүлж байлаа.

Хөгжилтэй, хошин Батаагаас бодож, суурилсан, илүүтэй хүний сэтгэл зүрх рүү ойртсон Батаа руу нүүж, үүгээрээ тэр дотроо бодож, сэтгэлдээ тээсэн бүхнээ уудлаад эхэлжээ. Ээждээ уран бүтээлээ суварга босгох гэсэн хүүгийн хүсэл Трио кино аж. Ээжийнхээхамгийн эрх танхи өврийн хүүхэд нь байсан тэрбээр "Ээжийнхээ халамж, хайр, энхрийлэл, бүх зүйлд нь эрх танхи өссөн дөө. Иймээс уран бүтээлч хүний хувьд ээждээ зориулан кино хийж, уран бүтээлээрээ ээждээ суварга босгосон гэж бодож байгаа. Трио бол эх, үрийн хайр, эх орон, нийгэмшил, дэлхий нийт ондоошил гээд олон талт зүйлс багтсан. Мөн өнгөрсөн, одоо, ирээдүй гэсэн гурван цагийн хэлхээс уран бүтээл. Анхлан “Ийм л нэг кино хийе” гэж бодож, бичиж байснаараа утга уянгын, яруухан, зөөлөн хэмнэлтэй, арт кино болсон болов уу гэж бодож байна" гэж онцолсон.

За, тэгээд эхэнд өгүүлсэн сэтгэлийн хэл гэдэг бол миний ойлгосноор ярихаас илүү тархи, зүрх, харцаараа үггүй ярилцаж, нэгнээ мэдрэх. Үүнийг л эл бүтээл үзүүлж чадлаа гэж бодож байна. Энэ бол Д.Баттөмөр гэдэг уран бүтээлчийн дотоод сэтгэлийн дуудлага.

Иймд кино багийн бүх уран бүтээлчдэд халуун баяр хүргэж, ийн бодол, сэтгэл, зүрх, тархи тойрсон, тэдэн рүү өнгийсөн бүтээл олныг хийгээрэй гэж хүсье ээ.

БОДОЛ БЭЛЧЭЭЖ, СЭТГЭЛИЙН ХЭЛЭЭР ИЛЭРХИЙЛСЭН, TRIO

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.