Улсын хэмжээнд дизель түлшний “шар гэрэл” асаж, нөөцийн хомстолд ороод байгаа үед Оросын талаас крантаа “хааж”, Монголыг дусал ч дизель түлшгүй үлдээх нь.

-УЛСААРАА “ХӨЛДӨЖ”, УУЛ УУРХАЙ ГАЦААНД ОРОХ НЬ-

АМГТГ-аас өнгөрсөн сарын сүүлчээр Монгол Улс ердөө 20 хоногийн дизель түлшний нөөцтэй болоод байгааг мэдэгдсэн. Гэтэл арваннэгдүгээр гарснаас хойш хоёр долоо хоног гаруйн хугацаа өнгөрч байгаа ч Оросын талаас нийлүүлэх ёстой дизель түлшний бараа алга. Өөрөөр, оросууд крантаа “хааж”, Монгол руу түлш, шатахуун нийлүүлэхээ тодорхойгүй шалтгааны улмаас зогсоогоод байгаа юм байна.

                       Өнгөрсөн зургадугаар сард УИХ-ын дарга Г.Занданшатар ОХУ-д айлчлах үеэрээ “Роснефть”-ийн захирал И.Сечин гэгчтэй уулзаж, Оросоос Монгол руу нийлүүлэх түлш, шатахууны хэмжээгээ нэмж, тасалдсан нийлүүлэлтээ нөхөх асуудал дээр ярилцаж, тохиролцсон байдаг. Гэвч Москвад болсон тэр уулзалтаас хойш Оросын талаас хэд хэдэн ч удаа крантаа “хааж”, улс даяар сандаргаад амжив. Тэгэхдээ “Шатахууны үйлдвэр, цахилгаан станцдаа засвар, шинэчлэл хийсэнтэй холбоотойгоор түлш, шатахууны нийлүүлэлтээ тодорхойгүй хугацаагаар хойшлуулав” гэсэн утгатай мэдэгдэл хийгээд орхичихдог. Үнэн хэрэгтээ оросуудын крантаа “хааж”, цахилгаанаа татдаг үзэгдэл нь Монголд өгч байгаа хатуу сануулга  ч болж байгааг учир мэдэх хүмүүс ярьж байна. Саяхан даа, ОХУ-ын Төрийн думын дарга В.Володин Монголд айлчлахдаа “Оросын шатахууны хоригт Монгол Улс орохгүй” гэсэн амлалт өгөөд буцсан ч хэлсэн дээ хүрсэнгүй. Төрийн думын даргын тэр амлалт нь эх оронд нь ирчихээд их хаанд ч мөргөөгүйдээ уучлалт хүсэж, хий итгэл төрүүлсэн хоосон амлалт болоод таарч байгаа бололтой. Ингээд харахад, Монгол Улс 2023 он гарснаас хойш хэд хэдэн удаа ОХУ-ын талынхантай албан уулзал, хэлэлцээ, яриа хийгээд байгаа ч оросуудын крантаа “хаах” шийдвэрт ямар эргэлзээ үгүй байгаа нь ч сонин. Монгол Улс сүүлийн жилүүдэд “гуравдагч хөрш”-ийн бодлогодоо анхаарч, гурав дахь хөршүүдтэй хамтын ажиллагааны гэрээ, хэлцэл олон байгуулж байна. Магад үүнтэй ч холбоотойгоор Монголын мөнхийн хөрш ОХУ байгаагаараа, чаддагаараа түлш, шатахуунаасаа эхлээд боож, хаагаад байгаа нь энэ аж.

                            ОХУ-ын талаас крантаа “хааж”, Монголыг дизель түлшний нөөцгүй болгож байгаа нь уул уурхайн салбарт хамгийн их нөлөөлнө. Сүүлийн хэдэн жилд ид сэргэж, үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа Монгол том уурхай, үйлдвэрүүдийн том техник, машинууд дизель түлшгүй болж үйл ажиллагаа нь зогсох дээрээ тулжээ. Ердөө дизель түлшний нөөцгүй болж байгаа нь уурхай, үйлдвэрүүдийн том тэрэгнүүдээс эхлээд Монгол Улсын уул уурхайн салбарыг бүхэлд нь зогсоож чадна. Цаашлаад, уул уурхайн салбар зогсолтод орвол улсын эдийн засгийг ганц хөдөлгөж байгаа эрдэс баялаг, уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспорт гацаанд орно. Улмаар Монгол Улсын эдийн засаг зогсолтод орж, өнөө инфляцийн өсөлт, үнийн дарамтнаасаа салж чадахгүй цаг хугацаатай нүүр тулах нь.

                     Дизель түлшний нөөц, үлдэгдэлгүй болж байгаа нь зөвхөн уул уурхайн салбар, экспортод ч бус улирлын шинж чанартай олон зүйлд маш том нөлөө үзүүлэхээр байна. Хүйтний улирал хэдийнэ эхэлсэн энэ үед дизель түлшний нөөцгүй, уул уурхайн салбараа ч гацаанд оруулчихвал дотооддоо цахилгаан станц, дулааны хангамжаа ч бүрэн өгөх чадамжгүй болж, улсаараа хөлдөх аюул нүүрлээд байна.