Нийслэлийн АН-ын дарга, НИТХ-ын төлөөлөгч Т.Батцогттой ярилцлаа.

--НИЙСЛЭЛИЙН АН УЛС ТӨРД БОДЛОГЫН ӨРСӨЛДӨӨН ХИЙДЭГ СОЁЛЫГ БИЙ БОЛГОХОД МАНЛАЙЛЖ АЖИЛЛАНА-

       -Улс  төрийн нам улс орны хөгжлийг тодорхойлж түүнийгээ хэрэгжүүлэхийн төлөө явдаг олон нийтийн байгууллага. АН-ын хувьд өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд сөрөг хүчин байж ирсэн. Нийслэлд ч гэсэн. Нам дотроо Нийслэлийн АН гэдэг энэ бүтэц хэр чухал институци вэ. Танайх намын үйл ажиллагаанд улс төрийн  ямар үүрэг гүйцэтгэдэг вэ. Энэ талаар яриагаа эхлэх үү?

    -АН бол баруун төвийн үзэл баримтлалтай нам. Хүний эрх, эрх чөлөө, чөлөөт эдийн засаг, чөлөөт зах зээл, хувийн хэвшлийг дэмжсэн бодлого, цомхон чадварлаг төрийг бий болгоно гэсэн гол зарчмуудыг баримталдаг.  Гэвч өнөөдөр Монгол Улсын маань нөхцөл байдал яг үүний эсрэг байгаа.  Төр хувийн хэвшлээ хянадаг, дарамталдаг.  Тэдэнтэй адилхан төрийн өмчит компаниуд байгуулдаг гээд  чөлөөт эдийн засаг, зах зээлийн өрсөлдөөн байхгүй болсон.  Мөн хүний үгээ хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөө хаагдсаар байна.  Тэгэхээр жил ирэх тусам бүдгэрч байгаа ардчилсан нийгмийн үндсэн үзэл баримтлалыг нийгэмд бат бөх байлгахын төлөө ажиллана.  Ардчилсан үзэл баримтлалаа бэхжүүлэх бодлого боловсруулж, мөрийн хөтөлбөртөө тусгаж, 2024 оны сонгуулиудад оролцоно. 

    Улс төрийн намууд нийгмийн аливаа асуудал дээр шийдэл, гарц дэвшүүлэн бодлогын өрсөлдөөн хийж, иргэдэд сонголт бий болгон ажиллах үндсэн үүрэгтэй. Нийслэлийн АН улс төрд бодлогын өрсөлдөөн хийдэг соёлыг бий болгоход манлайлж ажиллана.

   Улс төрийн намууд дээд шүүхэд ямар дүрэм, журам, зохицуулалтаар үйл ажиллагаа явуулахаа бүртгүүлдэг. Манай АН-ын үндсэн дүрэмд Нийслэлийн Ардчилсан нам нь Нийслэлийн хэмжээнд үйл ажиллагаагаа явуулж, есөн дүүргийн намын нэгжүүдээ удирдлагаар хангах, Нийслэлийн АН-ын гишүүд, дэмжигчдээ идэвхжүүлэх, манлайлах, нийслэлийн орон нутгийн сонгуульд ялалт байгуулах, нийслэлд засаглах үндсэн чиг үүрэг, зорилготой гэж тусгасан байдаг.

    Нийгмийн асуудал, хамрах хүрээний хувьд Монгол Улсын хүн амын 60 гаруй хувь нь Улаанбаатар хотод амьдарч, эдийн засгийн эргэлтийн 90 гаруй хувь нь Улаанбаатар хотод төвлөрч байгааг та бид мэдэж байгаа. Улаанбаатар хотын асуудал бол өөрөө Монгол Улсын асуудал гэж хэлж болохуйц юм.

   -АН-ын дотоод асуудал их ойлгомжгүй, нэлээд зөрчилдөөнтэй үед та Нийслэлийн АН-ын дарга болсон. Улс төрийн хувьд хэр ач холбогдолтой албан тушаал юм. Бас улстөржилтөд хэр өртдөг институци вэ?

    -Та улс төрийн хувьд ач холбогдлын тухайд асууж байна. Түрүүн дурдсанчлан АН-ын бүхий л үйл ажиллагаа, удирдлагуудын эрх мэдлийн хэм хэмжээ бол үндсэн дүрмийнхээ хүрээнд хэрэгждэг. АН-ын үндсэн дүрмэнд Нийслэлийн АН бол нийслэлийн 9 дүүргийн намын дунд шатны байгууллагуудыг хариуцан, удирдлага чиг үүргээр ханган ажилладаг. Нийслэлийн намын даргын хувьд намын удирдлагын багт байх, улс төрийн зөвлөлд байх, НИТХ-ын сонгуульд намын багаа бүрдүүлэн, манлайлж оролцох зэрэг чиг үүрэг байдаг. Ингээд хархаар нийслэл гэдэг өөрөө ямар том бүтэц, асуудалтай засаг захиргаа нэгж байдаг билээ, нийслэлийн АН-ын хамрах хүрээ тэр хэмжээгээр томорч, үүрэг хариуцлага нэмэгдэж байдаг.

     Улс төржилтийн хувьд АН өөрөө Монгол улсад бүртгэлтэй улс төрийн нам. Намын үйл ажиллагаа улс төржилтөөс ангид эсвэл хол байна гэдэг нь боломжгүй ойлголт юм.

     Одоогоор Монгол улсад бүртгэлтэй 37 улс төрийн нам байна. Үүнээс та бидний мэдэж байгаачлан АН, МАН, ХҮН гэсэн УИХ-д суудалтай гурван нам идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Ер нь нийгэмд тэр дундаа залуучуудын дунд улс төрийн намуудын нэр хүнд жил ирэх тусам унаж, намуудын тухай ойлголт их явцуу байдлаар ойлгогдож байгаа нь нөгөө талаас их харамсалтай юм. Манай улс  парламентын засаглалтай, түүнийг улс төрийн намууд бодлого хэрэгжүүлэн удирддаг учраас нийгмээ илүү хөгжүүлэх, эрүүл, эрх чөлөөт нийгмийг бүтээхийн тулд манай залуучуудын улс төрийн оролцоо, намд хандах хандлага илүү идэвхтэй байх нь чухал гэж боддог.

      -Та нийслэлийн АН-ын даргаар сонгогдоод багагүй хугацаа өнгөрлөө. Намын үйл ажиллагааны хүрээнд ямар бодлого, зарчимтай ажиллах вэ?

     -Намын дүрэм, журмын дагуу дотоод сонгууль болж, миний бие ялалт байгуулан сонгогдсон. Нийслэлийн хотын намын даргын  дотоод сонгууль уг нь 2020 онд болох ёстой байсан. Манай намын сүүлийн жилүүдийн дотоод асуудлуудаас хамааран энэ процесс нэлээд хожуу боллоо.  Одоо нийслэлийн АН-ын даргын хувьд надад харьцангуй богино хугацаанд ажиллах нөхцөлтэй байгаа.  Хэдийгээр шат шатны төрийн сонгуулиуд хаяанд ирсэн ч “Улаанбаатар хотоо өөрчлөх ёстой, хотоо гоё болгох ёстой” гэсэн итгэл үнэмшилтэйгээр багаа бүрдүүлэн ажиллаж байна.

      Бид хоосон амлалт, улстөржилтөөс илүү хотын асуудлуудыг шийдвэрлэх судалгаатай, эрдэмтэн, судлаачдын гарц, шийдлүүдийг хэрэгжүүлэх зорилго дэвшүүлэн ажиллана.   Нийслэлийн АН бодлогын нам болно.  Бодлого дэвшүүлж хэрэгжүүлэхэд улс төрийн манлайлал үзүүлнэ.  Нөгөө талаас улс төрийн намын үндсэн зорилго бол төрийн эрх барих, засаглах байдаг. Тэгвэл төрийн эрхийг бодлогогүй, шийдэлгүй улс төрийн хүчин засаглахаар улс орны хөгжил уруудан, доройтдог гэдгийг бид өнгөрсөн хугацаанд хангалттай харлаа. Цаашид улс төрийн соёлд бодлогын өрсөлдөөн бий болгохыг үлгэрлэн, ажиллахыг зорьж байна.

АРДЧИЛЛЫН ҮНЭТ ЗҮЙЛСЭЭ ХАМГААЛЖ АВЧ ҮЛДЭХ ХАРИУЦЛАГАТАЙ СОНГОЛТЫН ӨМНӨ СОНГОГЧИД ИРЭЭД БАЙНА

      -Та Баянзүрх дүүргийн АН-ын гишүүн, дарга байсан. УИХ, нийслэлд МАН ялсан өнгөрсөн жилүүдэд  Баянзүрх дүүрэгт намаа ялуулж байсан удаатай.  Одоо дараагийн шатанд буюу хотод ялалт байгуулах итгэл үнэмшил хэр байна вэ?

     -Тийм ээ, бид 2012-2016, 2016-2020 оны орон нутгийн сонгуулиудад Баянзүрх дүүрэгт бас түүхэн Ардчиллын ялалтыг байгуулан, засаглаж байсан туршлагатай. Бид нийтээрээ нэг зүйлийг бодитойгоор харж, мэдэрч байгаа. Тэр нь Ардчилсан нийгэмд зүүний үзэл баримтлалын үндсэн суурьтай нам урт хугацаанд, дангаараа засаглахаар нийгэм ямар хурдтайгаар Ардчиллын суурь зарчмаас ухарч байгааг, хүний эрх, эрх чөлөө, чөлөөт эдийн засаг яаж алдагдаж байгааг биеэр тууллаа шүү дээ.

        Иргэдийн уур, бухимдал, дургүйцэл ч их байна. Нөгөө талаас алдагдаж буй Ардчилал, ардчилсан үнэт зүйлсийнхээ төлөө бид нэгдэж, АН ялахаас өөр замгүй гэж харж байгаа юм. Иргэд, олон нийт маань ч үүнийг хүсэж байгаа. Монголчууд бид, Нийслэлчүүд бид үндсэн хуулиараа тунхагласан Ардчилал, ардчилсан үнэт зүйлсээ авч үлдэх, хамгаалах хариуцлагатай сонголт, цаг хугацаатай нүүр тулсан байна.

       Мөн асуудалд бодитойгоор хандаж тооцож үзье л дээ. Өнгөрсөн хугацаанд эрх баригчид хотын ямар асуудлыг барьж, авч шийдсэн юм.  Бид түгжрэлд хэдэн төгрөг алдаж байгаа билээ.  Мэргэжлийн байгууллагын судалгаа гарсан байна.   Нийслэлийн төсөв энэ жил 3.2 их наяд төгрөгөөр батлагдлаа.  Гэтэл хотын иргэд маань автозамын түгжрэлд 2.7 их наяд төгрөгийг алдсан байна. Нийслэлийн бүтэн жилийн төсвийг бид дахиад  л алдаад байна гэсэн үг. Харамсалтай байгаа биз дээ.  Тэгэхээр хотын иргэд маань энэ бүхнийг харж, тунгаан бодож байгаа байх гэдэгт итгэж байна.

     -АН сөрөг хүчний үүрэг гүйцэтгэж байгаа. Олны дунд нийслэлийн АН амь орлоо, сөрөг хүчнийхээ ажлыг хийж эхэллээ гэх. Нөгөө талаас сөрөг хүчин гэхээрээ бүхнийг харлуулдаг, эсэргүүцдэг байх албагүй гэх хандлагууд байгаа. Үүнд та ямар байр суурьтай байна вэ?

      -Нийслэлд ужгирсан олон асуудал байгаа нь үнэн. Энэ бүх асуудал урт хугацаандаа үүссэн ч үнэн. Гэхдээ бид дөрвөн жилийн хугацаатай сонгууль хийж, тухайн засаглалд иргэд дүнгээ тавиад явдаг.  Нөгөө талаас намууд тухайн сонгуулийн жил бүр үүссэн нөхцөл байдлыг сайжруулна. Хийнэ, чадна гээд амлаад сонгогддог. Өнөөдрийн эрх барьж, засаглаж байгаа нам ч мөн адил ингэж амлаад л иргэдийн сонголтыг авсан. Аливаад, цаг хугацаанд, асуудалд ялархаад байлгүйгээр ажиллах үүрэгтэй гэсэн зарчим дээр л нийслэлийн АН байгаа.

     Бид эрх баригч намын бодлого, шийдвэрүүдээс иргэд, олон нийтэд хүрч байгаа, тэдэнд таалагдаж байгаа, хүн төвтэй бодлого, шийдвэрүүдийг дэмжээд, хамтраад ажиллана. АН бол НИТХ-д бүлэгтэй, төлөөлөлтэй нам шүү дээ. Бид бүгдийг гацаагаад, зогсоогоод байгаа зүйл байхгүй.

      Харин нөгөө талаас хүний эрх, иргэдийн эрхэд халдсан, хуулиас давсан шийдвэрүүдэд тухай бүрд байр сууриа илэрхийлээд, иргэдийн төлөөлөл, дуу хоолой болоод явж байгаа. Хотын асуудалд оновчтой бодлого, шийдэлгүйгээр ажиллах нь иргэдийн эрх, хүний эрхэд яаж халдаж, иргэдийг эрүүл мэнд, эдийн засаг, цаг хугацаагаар яаж хохироодгийг бүгдээрээ нүдээр үзэж, биеэр туулаад явж байна шүү дээ. Цаашид ч ийм нөхцөл байдал дээр бид байр сууриа илэрхийлээд явах болно. Энэ бол Ардчилсан нийгэмд байх ёстой эрүүл үзэгдэл гэж бодож байна.

      - Ярилцсанд баярлалаа