-УИХ-ЫН ГИШҮҮН Ш.РАДНААСЭД 1000 ХҮНИЙ ӨМНҮҮР ДАРААЛАЛ ДАЙРЧ, ЭХ ОРОНДОО ИРСНЭЭРЭЭ МОНГОЛ УЛС ГЯЛС ХӨГЖИХ ГЭЭД БАЙГАА ЮМ УУ. ЭСВЭЛ СОЛОНГОСТ ГАЦСАН 1000 ХҮНИЙ ААВ ЭЭЖ, ЭХНЭР, НӨХӨР, ХҮҮХДҮҮДИЙГ НЬ УИХ-ЫН ГИШҮҮН Ш.РАДНААСЭД ТЭВЭРЧ ТАЙТГАРУУЛАХ ЮМ УУ-
Сөүлийн нэгэн метроны буудлын сандал дээр дуг хийж, нойр авсан бүсгүй сэрлээ. Дэргэд нь том саарал чемодан байх аж. Эх орноо, ээж аавыгаа, утаатай, түгжрэлтэй ч гэсэн Улаанбаатараа зүүдэлсэндээ баяртай байгаа нь царайнд нь илт. Утас нь дуугарлаа. Сар гаруйн өмнө Монгол руу цуг буцах байсан ч УОК нислэгийг нь цуцалчихсан учраас одоо хамт нислэг хүлээж байгаа өөр нэг эмэгтэй залгаж байна. Залгаж буй бүсгүй хоёр сартай нярай хүүхэдтэй бөгөөд нөхөр нь “нэн шаардлагатай” ангилалд багтахгүй буюу нислэгт багтахгүй учраас тэр хүүхдээ аваад нутаг буцах гэж байгаа юм. Тэр “...Биднээс өрсөөд УИХ-ын нэгэн гишүүн, эхнэртэйгээ Монголд оччихсон гэнэ” гэх нь тэр... “Сар гаруй зочид буудал, Солонгост суурьшсан холын хамаатны эгч, метроны буудлаар хоног төөрүүлсэн би эрх мэдэл, эд хөрөнгө, албан тушаалгүй учраас эх орондоо хаягдаж байгаа юм гэж үү” гэж тэр бодов. Бас “Би ч яахав, өчигдөр Элчин сайдын яамны үүдэнд таарсан таягтай эмээ, хэзээ мөдгүй төрөх дөхчихсөн эмэгтэй одоо яах бол” гэж бодож амжив...
Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх өнгөрсөн хугацаанд гадаадад гацсан монголчуудаа эх оронд нь авчрах тухай гайхалтай сайхан мэдэгдлүүдийг хийж байжээ.
2020 оны гуравдугаар сарын 18.
“...Монгол хүн эх орондоо ирэх, эрүүл мэндээ хамгаалуулах Үндсэн хуулиар олгогдсон эрхтэй. Нэг ч монгол хүний амь нас битгий эрсдээсэй гэдэг үүднээс бид ажиллах ёстой” хэмээн мэдэгдэж байв.
2020 оны гуравдугаар сарын 27.
“...Бид үхэх, сэхэхийн ирмэг дээр амьдарч байна. Бид бүгд адилхан хүн. Бас бид цөөхүүлээ. Ерөнхий сайдын хувиар гадаадад ажиллаж, амьдарч байгаа иргэддээ санаа зовж байна. Дэлхий даяар цацсан шагай шиг тарсан 160 гаруй мянган монгол иргэн ажиллаж, амьдарч байна. Тэд жаргал хөөж яваагүй шүү. Тэд амьдрал хөөж явсан юм. Тэр хүмүүс ар гэрээ, үр хүүхдээ тэжээж байгаа. “Миний хүү хүний нутагт очоод эрдэм боловсрол эзэмшээд, сайн хүн болоод ирээрэй” гээд аав, ээж нь хүүхдүүдээ гадаад сургуульд явуулсан юм. “Үр хүүхдээ тэжээе, би хүний нутагт очоод боолын хөдөлмөр ч хамаагүй эрхлээд, хэдэн цаасаа эх орон руугаа явуулъя, чи минь үр хүүхдээ өсгөөрэй” гээд нялх хүүхэдтэй ханиа үлдээгээд аав нь, ээж нь явсан юм. Хүний нутагт хүзүүгээ бөхийлгөөд, хамгийн хүнд хүчир ажлыг тэд маань хийж байгаа. Тэгээд олсон хэдэн төгрөгөө эх орон руугаа явуулдаг юм. Тэрүүгээр нь ар гэр нь амьдардаг юм. Энэ иргэдээ бид хүний нутагт хаяж, чи тэндээ үх гэж хэлж болохгүй гэж би бодож байгаа. Тиймээс Монгол Улсын Засгийн газар цаашдаа иргэдээ, нэн түрүүнд нялх нойтон хүүхэдтэй эхчүүдээ, жирэмсэн эмэгтэйчүүдээ, өндөр настнуудаа, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээ, хүний нутагт эмчлүүлж байгаад гацсан хөрөнгө мөнгөгүй, орох оронгүй, идэх хоолгүй, оочих аягатай болоод байгаа иргэдээ татна. Монгол хүн эх орондоо ирэх эрхтэй. Энэ бол Үндсэн хуулийн хүрээнд хийгдэж байгаа ажил. Монгол хүн битгий хэл, монгол морь эх орон руугаа гүйдэг юм...” хэмээн мэдэгдэж байв.
Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн энэхүү уярал, омогшил дүүрэн мэдэгдэл харь оронд байгаа монголчуудын төдийгүй эх орондоо байгаа иргэдийн ч хамрын самсааг шархируулж, нулимсыг нь мэлтэлзүүлж байлаа. “Энэ хүнд цаг үед элэг нэгт монгол түмнээ эх оронд нь буцаан авчрах төртэй юм байна”, “Амьдрахын эрхэд эх орноо орхиод харь орныг зорьсон монголчуудаа төр засаг мартаагүй юм байна” хэмээн төр засагт баярлаж, бахдаж, коронавирусийн эсрэг байтугай галав юүлсэн ч өөдөөс нь “Биднийг хамгаалах төр бий” гэж бат зогсох итгэлтэй болцгоосон.
Харамсалтай нь, түүний энэ мэдэгдлээс хойш даруй есөн сар гаруйн хугацаа өнгөрч, бүтэн он дамначихлаа. Гэтэл одоогоор “Төр минь биднийг авна” гэсэн найдлага тээсэн 2000 гаруй монгол иргэн дэлхийн 30 орчим улсад гацсан хэвээрээ л байна. Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн “Гадаадад гацсан монголчуудаа нэн түрүүнд татаж авна” гэж мэдэгдэхтэй зэрэгцэн харь оронд мэндэлсэн монгол хүүхэд өдгөө тэндээ хөлд, хэлд орох гэж байна. Бас түүний энэ мэдэгдлийг сонссон, хүнд өвчтэй, гадаадад эмчлүүлэхээр очсон ахмадууд “Төр минь биднийг авч, эх орондоо очих хүртлээ үхэхгүй юм шүү” хэмээн сүүлчийн амьсгалаа татахгүйн төлөө бүхий л хүчээ шавхан тэсэж байна.
.jpg)
Гадаадад гацсан монголчуудаас хамгийн хүнд нөхцөлд байгаа нь БНСУ-аас эх орондоо ирэх хүсэлт гаргасан иргэд. Тус улсад нийт 4000 гаруй монгол иргэн үлдсэн байгаагаас нэн яаралтай эх орондоо буцах шаардлагатай, хүнд өвчтэй, хүнд өвчтөн асарч байсан, хөхүүл нярай хүүхэдтэй, жирэмсэн, хөгжлийн бэрхшээлтэй, санхүүгийн гачигдалд орсон шалтгаантай 1000 орчим иргэн байгаа юм. Тухайн 1000 иргэн Улсын онцгой комиссоос зарласан, “Сөүл-Улаанбаатар” чиглэлийн арваннэгдүгээр сарын 12,13,18,20,27-ны таван нислэг, арванхоёрдугаар сарын 1-ний нэг нислэгээр эх орондоо ирэхээр бүртгүүлж, онгоцны тасалбар, тусгаарлалтын байрны төлбөрт тус бүр 2.5 сая төгрөгийг Улсын онцгой комисс болон МИАТ компанийн дансанд байршуулсан байжээ. Гэтэл Улсын онцгой комисс Сөүл-Улаанбаатар чиглэлийн 11,12 сарын бүх тусгай нислэгээ гэнэт цуцалснаас болж тухайн 1000 иргэн өнгөрсөн хоёр сарын турш гудамжинд хог түүхээс наахнуур, өдөр хоногийг аргацааж байгаа аж.
Тэндэх нөхцөл байдлыг тодруулбал, Улсын онцгой комиссоос өөрсдийг нь татан авах тусгай үүргийн нислэгийн хуваарийг зарламагц ажилтай нь ажлаасаа гарч, түрээслэн амьдарч байсан байраа ч хүлээлгэн өгчээ. Мөн Солонгосын эмнэлгүүдийн хоногийн төлбөр өндөр учраас эмнэлэгт эмчлүүлж байсан хүнд өвчтөнүүд ч эм, тариагаа бичүүлж аваад эмнэлгээсээ гарсан байна. Тэд “Ямартай ч эх орондоо оччихвол учир нь олдоно” хэмээцгээж, өөртөө байгаа мөнгөнөөсөө нислэгийн тасалбар, тусгаарлах байрны мөнгөө тушааж, үлдсэн цөөхөн хэдэн төгрөгөөрөө зочид буудал авч, зарим нь хамаатан садан, “нутгийн дүү”-гийндээ очиж, нисэх өдрөө хүлээцгээжээ. Гэтэл “Нислэг цуцлагдсан” гэх хар мэдээг Элчин сайдын яамнаас нь дуулгасан байгаа юм. Ингээд өдөр хоног өнгөрөхийн хирээр тэдний хадгалсан хэдэн төгрөг нь зочид буудлын төлбөрт урссаар дуусч, зарим нь цагийн ажлын эрэлд гарч, зарим нь зочид буудлаасаа хөөгдөн цүнхтэй хувцсаа чирээд метроны буудлын сандал дээр, зарим нь Элчин сайдын яамныхаа Консулын хэлтсийн үүдэнд өдөр хоногийн өнгөрөөх болсон байна. Ийм байдлаар тэд бүтэн хоёр сарын хугацааг өнгөрүүлж буй. Тэдний дунд 34 долоо хоногтэй жирэмсэн эмэгтэй, хоёр сартай нярай хүүхдээ тэвэрсэн эмэгтэй, хорт хавдартай настан, үйлдвэрийн осолд орсон залуу бий гэхээр л яаж, өдөр хоногийг өнгөрүүлж байгааг нь төсөөлөхөд ч бэрх.
.jpg)
Тэдний ганц хүсэж байгаа зүйл нь энэ хүнд цаг үед эх орондоо очиж л байвал хулгана, жоомтой, хоол нь амтгүй байранд ч хамаагүй тусгаарлагдаад ээж аавтайгаа, гэр бүлтэйгээ уулзах. Тиймдээ ч “Хэзээ биднийг татан авах бол” хэмээн Элчин сайдын яамнаасаа цаг, минут тутам нааштай хариу сонсчих гэж загнуулж, гадуурхагдан хүлээж байв. Гэтэл шинэ он гармагц УОК-ын дарга Я.Содбаатар “Ойрын хугацаанд гадаад улсаас иргэдээ татахгүй” гэх мэдэгдэл хийж, тэдний голыг харлуулсан. Мөнгөгүй, очих газаргүй болсон тэдгээр иргэдийн төлөөлөл болсон 50 гаруй иргэн арга буюу БНСУ дахь Монголын Элчин сайдын яамны гадаа жагсаал зохион байгуулж эхэлсэн. Улсын онцгой комисст тус бүр 2.5 сая төгрөг буюу нийт 2.5 тэрбум төгрөг тушаачихсан байхад яагаад өөрсдийг нь татан авахгүй байгааг, Ерөнхий сайд нь “Монгол хүн бүр эх орондоо ирэх Үндсэн хуулиар олгогдсон эрхтэй” гэж мэдэгдсэнээсээ хойш есөн сарын турш өөрсдийг нь яагаад мартчихсаныг тодруулахаар ийн жагсаж байгаа хэрэг.
.jpg)
Хамгийн ноцтой нь уржигдар “МИАТ”ТӨХК-ийн тусгай үүргийн онгоц БНСУ руу нислэг үйлдэж, буцаж ирэхдээ 38 хүн авчирчээ. Зарим эх сурвалжууд 38 хүн биш бүр 64 хүн ирсэн гэж мэдээлж байна. Гэхдээ нислэгээ хүлээж, дээшээ тэнгэр хол, доошоо газар хатуу болоод байгаа тэр 1000 хүнээс биш, тэдний өмнүүр дараалал дайруулан УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэд болон тэдний гэр бүлийнхэн, бусад иргэдийг авчирсан гэх мэдээлэл ил болоод байна. Өчигдөр өглөө ГХЯ-наас эл мэдээллийг эрс үгүйсгэж байсан ч сүүлдээ бууж өгч, үдээс хойш тус яамны Консулын газрын дарга Л.Мөнхтүшиг “Уг нислэгээр Монголын тав, гадаадын 33 иргэн ирсэн нь үнэн” хэмээн “хэрэг”-ээ хүлээв. Гэхдээ уг нислэлийг тусгай үүргийн нислэг байгаагүй “АНУ-ын Засгийн газар БНСУ-ын ЭСЯ-ныхаа шинээр томилогдсон ажилтнуудыг хүргэх, солигдсон ажилтнуудыг буцаан татах зорилгоор манай “МИАТ”-ийн онгоцыг хөлсөлсөн. Тэдэн дипломат ёсоор хүсэлт тавьж, таван иргэнээ багтаасан” гэх тайлбар хийлээ. Бүтэн хоёр сар орчим орох оронгүй, нойр, хоолгүй нислэг хүлээж суугаа 1000 иргэнд нислэг олддоггүй, харин эрх мэдэлтэй, албан тушаалтай, мөнгөтэй Ш.Раднаасэд, Д.Өнөрболор мэтийн хүмүүст л нислэг олддог байх нь. Өмнө нь 22-ын товчоогоор орохын тулд бүтэн 10 цаг, хүйтэн машин дотор зөвшөөрөл хүлээж суусан 50 гаруй насны эмэгтэй харамсалтайгаар амиа алдаж байлаа. Монголын төр “уучлаарай” гэх ганц үгээр уг хэргийг хаасан. Харин одоо Солонгосоос Монгол руу ирэхийн тулд бүтэн хоёр сар зөвшөөрөл хүлээж буй 1000 иргэнийхээ өмнүүр эрх мэдэлтнүүдийг орууллаа. Монголын төр, тэр тусмаа У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар, Улсын онцгой комиссынхон ямар гээчийн шударга бус, хүнлэг бус, өмнөөс нь ичиж үхмээр луйвар хийх нь энэ вэ.

Зөвхөн энэ үйлдлээрээ У.Хүрэлсүх, Я.Содбаатар нар огцрох бүрэн үндэслэлтэй.
Нэгдүгээрт, Солонгосоос нэн яаралтай эх орондоо буцах хүсэлт гаргасан 1000 иргэнээсээ 2.5 тэрбум төгрөгийг нь авчихаад хоёр сар дараалан нислэгээ цуцалж, түүгээр ч зогсохгүй “Ойрын хугацаанд нислэг хийх боломжгүй” гэж мэдэгдсэн атлаа “нууцаар” нислэг үйлдчихсэн. Үүнийгээ АНУ-ын Засгийн газарт онгоцоо түрээслүүлсэн гэж тайлбарлаад сууж байгааг юу гэж ойлгох вэ. Яг үнэндээ Монголын төр өөрсдийн мөнгө хөрөнгөөр гадаадад байгаа иргэдээ татан аваад ч байгаа юм биш, иргэдээс онгоцны зардлыг энгийн үеийнхтэй харьцуулхад нугалаад шахуу авч байгаа. Энэ утгаараа Солонгост гацсан мянган иргэн 2.5 тэрбум төгрөгөөр тусгай үүргийн онгоц, тусгаарлах байр түрээслэхээр мөнгөө шилжүүлээд байхад АНУ-д түрээслүүлдэг нь яаж байгаа юм бэ. Товчхондоо, Төр иргэдээ татан авах нэрээр урьдчилж мөнгийг нь авсан атлаа нислэг үйлдээгүй нь маш том луйврын гэмт хэрэг.
Хоёрдугаарт, Үнэхээр АНУ-ын Засгийн газраас
“Тусгай нислэгтээ манай улсын таван иргэнийг багтаагаад өгөөч” гэж гуйсан юм бол ядаж буцах хүсэлт гаргасан дарааллаар нь буюу шударгаар таван хүнийг сонгож болохгүй байсан гэж үү. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүд, тэдний гэр бүл гэх мэт таван хүнийг биш бүтэн хоёр сар нислэг хүлээж суугаа 34 долоо хоногтой жирэмсэн эмэгтэй, хоёр сартай нярай хүүхдээ тэвэрсэн эхийг, хорт хавдартай хэмээн оношлогдсон, таяг тулсан настныг багтааж болоогүй юм. УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэд 1000 хүний өмнүүр дайрч, эх орондоо ирснээрээ Монгол улс гялс хөгжих гээд байгаа юм уу. Эсвэл Солонгост гацсан 1000 хүний аав ээж, эхнэр, нөхөр, хүүхдүүдийг нь УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэд тэвэрч тайтгаруулах юм уу. Энгийн иргэдийнхээ эрх ашгаас өмнө эрх мэдэлтний эрх ашгийг тавьдаг “ашиг сонирхлыг том зөрчилтэй” Засгийн газар ард түмэнд хэрэггүй.
Гуравдугаарт, УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэд Сөүл-Улаанбаатар чиглэлийн нислэгээр туулайчилж ирсэн гэх мэдээлэл тарахтай зэрэгцэн тэрбээр “Би оны өмнө Монголд ирсэн. Гэхдээ хэзээ гэдгээ санахгүй байна” хэмээн мэлзсэн. Гэтэл оны өмнөх буюу арваннэг, арванхоёрдугаар сарын нислэг цуцлагдсан шалтгаанаар Солонгост 1000 иргэн гацчихсан байгаа. Өөрөөр хэлбэл, хэрвээ Ш.Раднаасэд оны өмнө ирсэн байлаа гэхэд нууц нислэгээр хууль бусаар ирсэн гэсэн үг болж таарна. Хамгийн ноцтой нь уржигдар Солонгосоос ирсэн гэх Ш.Раднаасэд өчигдөр Чуулганд ирцээ бүртгүүлээд сууж байх жишээтэй. Өөрөөр хэлбэл, УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэд эрх мэдлээрээ эх орондоо буцах хүмүүсийн дарааллыг дайрч ирсэн нь ноцтой хэрэг. Харин ирэнгүүтээ 14 хоногийн тусгаарлалтад ороогүй шууд чуулганы танхимд очсон бол илүү ноцтой хэрэг гэсэн үг. Энгийн иргэдийг бол эх оронд нь авчрангуутаа ямарч гомдол, санал үл харгалзан, мал шиг туух нь холгүй тусгаарладаг атлаа эрхэм гишүүдээ тусгаарлаагүй бол эрх ашгийн, албан тушаалын том хэрэг. Тиймээс УИХ-ын гишүүн гэр бүлийнхээ хамт Солонгосоос ирсэн эсэхэд УИХ, Засгийн газар, Улсын онцгой комисс баримт, нотолгоотой тайлбар хийх ёстой. Хэрвээ гэр бүлийнхэнтэйгээ “түрээс”-ийн нислэгээр ирсэн нь үнэн бол Засгийн газрын тэргүүн У.Хүрэлсүх, Улсын онцгой комиссын дарга Я.Содбаатар нар огцрох нь хуулиараа, хүн ёсоороо ч шударга явдал болно.
Дөрөвдүгээрт, Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн өөрийнх нь хэлснээр Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.18 дахь хэсэгт “...гадаадад явах, оршин суух, эх орондоо буцаж ирэх эрхтэй. Гадаадад явах, оршин суух эрхийг үндэсний болон хүн амын аюулгүй байдлыг хангах, нийгмийн хэв журмыг хамгаалахын тулд зөвхөн хуулиар хязгаарлаж болно” гэж заасан байдаг. Мөн 1966 онд батлагдсан Иргэний болон улс төрийн эрхийн тухай олон улсын пактын 12 дугаар зүйлийн 12.4 дэх хэсэгт “Хэний ч эх орондоо ирэх эрхийг дур мэдэн хасаж болохгүй” гэж заасан бий. Гэтэл Монголын төр, тэр тусмаа Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх дээр хэлснээсээ буцаж, зөвхөн энэ хоёр хуулиар л гэхэд Монголын төр Солонгост гацсан 1000 иргэний эх орондоо ирэх эрхийг ноцтой зөрчөөд сууж байна. Хэлсэндээ хүрдэггүй, амлалтаа биелүүлдэггүй Ерөнхий сайд, УОК-ын дарга эртхэн огцрох нь ард түмэнд тустай. Тэртэй тэргүй иргэнээ боддоггүй, хүн ёсны бус хандлагатай ийм хүмүүсээр ард түмэн дутахгүй.
Хэлсэндээ хүрдэггүй Ерөнхий сайд, хийснээ нуудаг УОК-ын дарга, худалч УИХ-ын гишүүнтэйгээ хамт огцор |
|