Б.ЭНХБАЯР ХУУЛЬ ЗҮЙН САЙДААР ТОМИЛОГДОХДОО ЭРХ БАРИГЧДЫН НУУЦЫГ ЗАДРУУЛАХГҮЙ БАЙХ ДААЛГАВАР АВСАН УУ

      Авлига, албан тушаалын гэмт хэрэг, ажлын байрны дарамт, луйвар, булхайг бусад бүх төрлийн хэргийг сэтгүүлчид эх сурвалжийн мэдээллээр баталгаажуулж, олон нийтэд хүргэдэг. Тиймээс өнөөгийн эрх баригчид бусдаас их хэмжээний авлига авсан, хулгай, луйварын хэрэгт холбогдсон бол сэтгүүлчдээс айдаг, зугтдаг, өөрийнхөө хийсэн хэргээ олон нийтэд мэдүүлэхгүйн тулд бусдад их хэмжээний мөнгө амладаг байдал үүсдэг нь нууц биш. Тухайлбал, аль нэг газрын мэргэжилтэн буюу гүйцэтгэх албан тушаалтан сайд, дарга нарынхаа авлига, албан тушаалын гэмт хэрэг болон бусад хэргүүдийг нь мэдчихээд шууд хэлж чаддаггүй. Хэлээд ч нэмэргүй байдаг учир тэд сэтгүүлчдэд тусгайлан хандаж, түүнтэй холбоотой баримт, материалыг нь  өгдөг. Сэтгүүлч тухайн материалыг сэтгүүлзүйн материал болгон бэлтгэж, олон нийтэд мэдээлснээр хэрэг хийсэн хүнд дараагийн арга хэмжээг авах зэрэг үр дүн гардаг. Сэтгүүлчид ингэж нийгмийг цэвэрлэж, үүргээ гүйцэтгэхийн хажуугаар иргэдийн мэдэх эрхийг өдөр бүр хангадаг гэсэн үг.

     Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Б.Энхбаяр Мөрдөн байцаах ажиллагааны нууц задруулсан төрийн албан хаагчдыг 1-5 жил хорих, төрд ажиллах эрхийг нь бүх насаар нь хасах заалт оруулсан. Тэрбээр энэхүү хуулиар иргэдийн үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрхийг хааж, нөгөөтэйгүүр мөрдөн байцаах ажиллагааны нууц задруулсан гэх төрийн алба хаагч  болгоныг шоронд хийхийг санаархаж байгаа мэт. Учир нь, төрийн өндөр албан тушаалтан, эрх баригчид мөрдөн байцаалтын нууцтай. 2024 оны сонгуулиас өмнө тэдний нууцыг олон нийтэд мэдээлж, хийсэн хэргийг нь задлахгүйн тулд сэтгүүлчдийг эх сурвалжтай нь хамт сүрдүүлж эхлээд байна гэж хардаж болмоор. Магад, Б.Энхбаяр сайдаар томилогдохдоо дээрх даалгаврыг авсан байж ч мэднэ. Сүүлийн жилд “ЖДҮ”-ийн хулгай, Хөгжлийн банкны хулгай, Нүүрсний хулгай, Боловсролын зээлийн сангийн хулгай гэх мэт дуулиант хэргүүд, тэднээс салбарласан авлига, албан тушаалын хэргүүдийг сэтгүүлчид ил болгосон. Харин Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Б.Энхбаярын санаачилсан хуулийн заалтаар бол төрийн алба хаагч сэтгүүлч нарт ганц өгүүлбэр хэлэхэд л мөрдөн байцаах ажиллагааны нууц задруулсан гээд шоронд орж, насаараа ажилгүй болоход хүрээд байгаа нь бүх хүний мэдэх, мэдээллэх эрхийг хааж байгаа гэсэн үг юм.

МОНГОЛД НҮҮРЛЭЭД БАЙГАА АВЛИГА, АЛБАН ТУШААЛЫН ГЭМТ ХЭРГИЙГ СЭТГҮҮЛЧИД ИЛЧИЛНЭ

    Иргэдийн мэдэх эрх, төрөө хянах эрхийг сэтгүүлчид хангаж өгдөг. Харин Б.Энхбаярын санаачилсан хуулиар бол удахгүй хүн бүхэн мэдэх эрхгүй болох нь ээ. Дээрх хууль батлагдвал таван жил хоригдох эсвэл төрд ажиллах эрхээ хасуулахаа мэдсэн хэн ч сэтгүүлчид мэдээлэл өгөхгүй. Ингэснээр төрийн томчуудын авлига, албан тушаалын гэмт хэргүүд улам даамжирч, Монгол Улсад авлига, албан тушаалын гэмт хэрэг нүүрлэсэн орон болно. Уг нь сүүлийн жилд төрийн томчуудын авлига, албан тушаалын гэмт хэргүүдийг сэтгүүлчид олон нийтэд тодорхой хэмжээнд  мэдээлж чадсан. Сэтгүүлчид цаашид ч эрх, үүргээ биелүүлж ёс зүйтэй ажлаа хийхийн тулд Эрүүгийн хуульд өөрчлөлт орох буюу Мөрдөн байцаалтын нууц задруулсан этгээдэд хариуцлага хүлээлгэх заалтыг эсэргүүцэж, өнөөдөр төрийн ордонд акц өрнүүлээд эхэлсэн. Үүний хүрээнд Сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэлийнхэн болон сэтгүүлчдийн төлөөлөл хуулийн заалтыг буцаах хүртэл акцаа өрнүүлэхийг мэдэгдсэн. Энэ нь сэтгүүлчдийн хэвлэн нийтлэх, бусдын мэдэх эрхийг хангахын тулд тэмцэж буй тэмцлийн эхний хэлбэр болж байгаа юм. Тиймээс сэтгүүлчдийн эсэргүүцэл үр дүнд хүрч, нийгэмд бугшсан асуудал бүрийг үнэн зөвөөр мэдээлж, илчилсээр байна.

 МӨРДӨН ШАЛГАХ АЖИЛЛАГААНЫ НУУЦ ЗАДРУУЛБАЛ ЯЛ ЧАНГАЛАХ ХУУЛИЙН ЗААЛТ СЭТГҮҮЛЧДЭД ХАМААРАЛГҮЙ ГЭЖ БАЙВ

     МСНЭ-ээс Мөрдөн шалгах ажиллагааны нууц задруулсан тохиолдолд ял хүндрүүлэх хуулийг эсэргүүцэж, Хууль зүйн сайдад шаардлага хүргүүлсэн. Түүний хариуд Б.Энхбаяр сайд мэдээлэл өгөхдөө “Өнгөрсөн хугацаанд хуулийн байгууллага хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулж иргэнийг тодорхой хэрэгт буруутгах, урьдчилж хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр зааж чиглүүлэх замаар хэлмэгдүүлдэг, эд хөрөнгийг нь булааж авдаг асуудал яригддаг байсан. Ийм асуудлыг зогсоохын төлөө ХЗДХ-ийн сайд ажиллана. Өөрөөр хэлбэл, хуулийн байгууллагынхан зарим тохиолдолд онц их хэмжээний мөнгөтэй холбоотой сүлжээ үүсгэж, ялангуяа улстөрчдийг урьдчилж хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр зарлаж байгаад  өрсөлдөгчөө намнадаг, бизнесийг нь дээрэмдэг явдал гарч байсан. Энэ үйлдэлтэй миний хувьд эвлэрэхгүй. Улсын дээд шүүхийн тайлбар ёсоор энэ гэмт хэргийн субъект нь жирийн иргэн, сэтгүүлчид биш. Энэ иргэд, сэтгүүлчидтэй холбоотой заалт огт биш. Энэ гэмт хэргийн субъект нь зөвхөн тусгай субъектүүд. Сэтгүүлчдийн эх сурвалжаа хамгаалах байдлыг хуульчилж өгнө” гэв.

МАН-ЫНХАН НУУЦААР ЭРҮҮГИЙН ХУУЛИЙН ӨӨРЧЛӨЛТИЙГ ХЭЛЭЛЦЭХЭЭР ДЭМЖЖЭЭ

       УИХ-аар хэлэлцэж буй Эрүүгийн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн төслөөр тус хуулийн 21.9 дүгээр зүйлд өөрчлөлт оруулж, мөрдөн байцаалтын нууц задруулах гэмт хэрэгт оногдуулах ялыг чангатгахаар болсон. Үүнийг сэтгүүлч, шүгэл үлээгч, шударга ёсны дуу хоолойг хуулиар далайлган боомилсон алхам хэмээн үзэж МСНЭ-ээс мэдэгдэл гаргасан. Энэ нь хэвлэл мэдээллийн эх сурвалжийг хумих, сэтгүүлчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаанд  саад учруулах, мөрдөн байцаалтын шатанд гэрчийн мэдүүлэг нэрийдлээр тогтмол цагдаад дуудах, сэтгүүлчдээс эх сурвалжаа илчлэхийг шаардах сүрдүүлэх байдлаар хэрэгжих эрсдэлтэй бөгөөд мөрдөн байцаалтын явцад эрүүдэн шүүлт зэрэг хүний эрхийн зөрчлийг нуун далдлах, улстөрч, эрх мэдэлтнүүдийн авлига, албан тушаалын гэмт хэргийг наймаалцах хор уршигтай. МСНЭ-ээс дээрх байр суурийг өмнө нь илэрхийлж, УИХ дахь намын бүлгийн дарга нарт шаардлага хүргүүлэхэд МАН-ын Бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн “Хуулийн төслөөс уг заалтыг хасахаар санал нэгдлээ” хэмээн албан ёсны хариулт өгсөн нь олныг хууран мэхэлсэн асуудал болсон. Харин тухайн үед тус хуулийн төслийг хэлэлцэхээр дэмжигдсэн болохыг УИХ-ын зарим гишүүн илэрхийлсэн. Олон нийтийн мэдэх эрх, сэтгүүчдийн мэргэжлийн үйл ажиллагааг чөдөрлөсөн Эрүүгийн хуулийн өөрчлөлтөө зогсоо, Б.Энхбаяр сайд аа.