Өнөөдөр Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийг огцруулах уу, унагаах уу гэдгийг УИХ-аар дэнсэлнэ. Үндсэндээ Ерөнхий сайдыг огцруулах эсэх асуудал хөндөгдснөөс хагас сар гаруй хугацаанд хойш эцсийн шийдвэр гаргах мөчид тулсан нь энэ. МАН-ын бага хурлаар хамтарсан Засгийн газраас Ардчилсан намыг гаргах шийдвэр гаргасан. Улмаар Ерөнхий сайд Ардчилсан намыг хамтарсан Засгийн газраас гаргавал огцрох саналтай байгаагаа илэрхийлсэн. Харин Ерөнхий сайдыг томилж чөлөөлөх бүрэн эрх нь УИХ-д байгаа тул ийн Итгэл хүлээлгэх тогтоолын төслийг өчигдөр Засгийн газрын нэгдсэн хуралдаанаар оруулж, Их хуралд өргөн бариад буй. Өөрөөр хэлбэл, Л.Оюун-Эрдэнэ Ерөнхий сайдын албан тушаалаа үргэлжүүлэхийн тулд 14 мега төслийн бодлогын баримт бичигт УИХ итгэл үзүүлэх тогтоолыг өргөн мэдүүлсэн гэгдэж буй.

    Ямартай ч Ардчилсан намын дарга ямар ч тохиолдолд хамтарсан Засгийн газраас гарна гэдгээ мэдэгдсэн. Харин УИХ Засгийн газрын 14 мега төсөлд итгэл үзүүлэх үү, үгүй юү гэдгийг шийдэх хариуцлагатай цаг үед ирээд байна.

         Хамтарсан Засгийн газар улс орны өмнө тулгамдсан асуудлыг шийдэх том төслүүдийг эхлүүлнэ гэдгээ амласан. Өөрөөр хэлбэл, Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт туссан эдийн засгийн тэргүүлэх бодлого, хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн дараах 14 төслийг хэрэгжүүлнэ гэдгээ мэдэгдээд байгаа юм.

“ГАШУУНСУХАЙТ-ГАНЦМОД”-НЫ ТӨМӨР ЗАМЫН ХИЛ ХОЛБОЛТЫН БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТ

         “Гашуунсухайт-Ганцмод”,“Ханги-Мандал”,Шивээхүрэн-Сэхээ" хилийн боомтуудын хил дамнасан холболтын төмөр зам, ачаа тээврийн шилжүүлэн ачих терминал төсөл. Уг төслиг хэрэгжүүлснээр Экспортын хүчин чадал 40 сая.тонн хүртэл нэмэгдэнэ хэмээн бүтээн байгуулалтын ажлыг эхлүүлсэн. Экспортын орлого хоёр дахин, төмөр замаар нүүрс экспортлох хүчин чадал гурав дахин, зорчигч болон ачаа тээврийн нэвтрэх хүчин чадал 2 дахин нэмэгдэж, тээврийн хэрэгсэл хилийн боомтоор түргэн шуурхай нэвтрэх, зорчигчид ая тухтай үйлчлүүлэх боломж бүрдэнэ.

ТАВАНТОЛГОЙН 450 МВТ-ЫН ДУЛААНЫ ЦАХИЛГААН СТАНЦ ТӨСӨЛ

      Тавантолгойн 450 мвт-ын дулааны цахилгаан станц төслийг эхлүүлснээр жилд 3150.0 сая кВт.ц цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэж, Оюутолгойн өсөн нэмэгдэх 2,242.5 сая кВт.ц хэрэглээ болон Тавантолгойн орд газрууд, бусад стратегийн ач холбогдолтой өмнөд бүсийн уул уурхайн төслийн цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээг дотоодоос хангах боломж бүрдэнэ.

      Оюутолгой ХХК-ийн БНХАУ-аас импортолж байгаа 110-120 сая ам.долларын валютын урсгалыг зогсооно. Барилга угсралтын явцад давхардсан тоогоор 2000, ашиглалтад орсноор 300 байнгын ажлын байр шинээр бий болно гэж байлаа.

ЭРДЭНЭБҮРЭНГИЙН 90 МВТ-ЫН УСАН ЦАХИЛГААН СТАНЦ ТӨСӨЛ

       Эрдэнэбүрэнгийн 90 МВт-ын усан цахилгаан станц төслийг эхлүүлснээр жилд 366 сая кВт.ц цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэх ба баруун бүсийн цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээг 2027 оноос эхлэн 100 хувь найдвартай, тасралтгүй хангах боломж бүрдэнэ. 52000 ахуйн хэрэглэгчийг хангах эрчим хүчний шинэ эх үүсвэр бий болж, баруун аймгуудын 4430 аж ахуйн нэгж, 5400 орон сууц, 36000 гаруй гэр хорооллын хэрэглэгчийг дотоодын цахилгаан эрчим хүчээр бүрэн хангана. ОХУ, БНХАУ-аас жил бүр импортоор авч байгаа 17.5 тэрбум төгрөгийг хэмнэнэ гэж тооцоолсон байдаг.

ЭГИЙН ГОЛЫН 310 МВТ-ЫН УСАН ЦАХИЛГААН СТАНЦ ТӨСӨЛ

        Эгийн голын 310 МВт-ын усан цахилгаан станц төсийн үр дүнд эрчим хүчний системийн найдвартай, тогтвортой, шуурхай ажиллагааг хангаж, системийн эх үүсвэрийн зохистой харьцааг бүрдүүлнэ. ОХУ-д жил бүр төлдөг 25 сая ам.долларын импортын төлбөрийг хэмнэнэ. Түүхий нүүрсний хэрэглээг жил бүр 438,7 мянган тонноор, хүлэмжийн хийн ялгаруулалтыг 709 мянган тонноор бууруулна.  5.7 тэрбум шоо метр цэвэр усны нөөц бүрдүүлж, Монгол Улсын усан хангамжийн аюулгүй байдлыг хангана.

СЭРГЭЭГДЭХ ЭРЧИМ ХҮЧ БА ТАРХМАЛ ЭХ ҮҮСВЭР ТӨСӨЛ

      Монгол Улс нь судалгаагаар 2,600 гВт сэргээгдэх эрчим хүчний нөөцтэй болох нь тогтоогдсон бөгөөд шинээр эх үүсвэрүүдийг бий болгох замаар өсөн нэмэгдэж буй дотоодын цахилгаан эрчим хүчний дутагдлыг нөхөх, бусад улс руу экспортлох боломжтой. Сэргээгдэх эрчим хүчний салбарыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулснаар уул уурхайн бус экспортыг нэмэгдүүлэх, эдийн засгийг төрөлжүүлэх боломж бүрдэхээс гадна хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах, нүүрс хүчлийн хийн (carbon credit) арилжаанд оролцож, нэмэлт орлого олох боломж нээгдэнэ.

ХЭРЛЭН-ТООНО, ОРХОН-ОНГИ УС ДАМЖУУЛАХ ШУГАМ ТӨСӨЛ

   Хэрлэн-Тооно усан цогцолбор:

Хэрлэн голын олон жилийн дундаж урсацын 5-9 хувийг битүү хоолойгоор дамжуулан Хэнтий, Чойр, Дорноговь, Өмнөговь аймгийн хүн ам, мал аж ахуй, үйлдвэр, уул уурхайн усны хэрэгцээг бүрэн хангана. Жилдээ 30 мян.тн хүлэмжийн хийг бууруулна. “Тэрбум мод үндэсний хөдөлгөөн”-ий хүрээнд усны асуудлыг шийдвэрлэж, цөлжилт, хуурайшилтыг сааруулна.

      Орхон-Онги усан цогцолбор:

    Онги гол болон Улаан нуурыг сэргээж, усны төвшин тогтворжиж, нийгмийн хувьд Онги голын дагууд оршин сууж буй 29.2 мянган хүн ам, 230 гаруй мянган толгой мал сүргийг гадаргын усаар хангах нөхцөл бүрдэнэ. Агаар, хөрсний чийгшил, газрын доорх усны тэжээгдэл нэмэгдэж, нуурын орчны бүсийн экосистем, биологийн олон янз байдал сэргэж, хөрсний элэгдэл эвдрэлд орох нөхцөл багасаж, цөлжилтийг бууруулна.

ЭРЭЭНЦАВ-ЧОЙБАЛСАН-БАРУУН УРТ-БИЧИГТ ЧИГЛЭЛИЙН БОСОО ТЭНХЛЭГИЙН АВТО ЗАМ ТӨСӨЛ

     Уг төслийг эхлүүлснээр худалдааны эргэлтийг нэмэгдүүлэх, тээврийн зардлыг бууруулах ач холбогдолтой.

МОНГОЛ, ФРАНЦЫН ХАМТАРСАН УРАН, АТОМЫН ЦАХИЛГААН СТАНЦ ТӨСӨЛ

     Үйлдвэрлэл бүрэн хүчин чадлаараа ажиллавал жилд 2500 тонн ураныг олборлож экспортолно. Төсөл хэрэгжих хугацаанд улс, орон нутгийн төсөвт нэг тэрбум гаруй ам.долларын татвар төлөх тооцоотой.

Үйлдвэрлэлийн туршилтын төсөл дээр үндсэн үйлдвэрлэлийн олборлолт эхлэхэд 1000 гаруй ажлын байр бий болно. Улс, орон нутгийн хэмжээнд томоохон хэмжээний худалдан авалт хийж, бизнесийн боломж нэмэгдэнэ. Улмаар УИХ-аар Хөрөнгө оруулалтын гэрээг баталсан юм.

НҮҮРС-ХИМИ, КОКС-ХИМИЙН ЦОГЦОЛБОР ТӨСӨЛ

       Нэмүү өртөг шингэсэн хүнд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлж, боловсруулах үйлдвэрлэлийг нэг шат ахиулснаар экспортын орлогыг нэмэгдүүлэх, олон улсын түүхийн эдийн үнээс хараат байдлыг бууруулах боломж бүрдэнэ.

 Кокс-химийн үйлдвэр:

Нүүрс баяжуулах үйлдвэрийн  шатанд 10 сая тонн коксжих нүүрсийг угааж, 5.4 сая тонн баяжуулсан нүүрс, гурван сая тонн завсрын бүтээгдэхүүн (мидлинг) үйлдвэрлэнэ. 2.7 сая тонн баяжуулсан нүүрсийг боловсруулж, хоёр сая тонн хатуу кокс, 107 МВт цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэнэ. Дотоодын хэрэглээнээс илүү гарсан 1.5 сая тонн коксын бүтээгдэхүүнийг экспортолно.

 Алтанширээт үйлдвэр технологийн парк:

     140 га талбайд төмрийн хүдрийн нойтон баяжуулах үйлдвэр, нүүрс угаах үйлдвэр, коксын үйлдвэр, төмрийн хүдрийн хорголж гэх мэт дагалдах үйлдвэрүүд бүхий 500 мян.тн/жил ширэм үйлдвэрлэх хүчин чадалтай үйлдвэр ашиглалтад орно.

ЗЭС БОЛОВСРУУЛАХ ЦОГЦОЛБОР

     Уулын баяжуулах Эрдэнэт ТӨҮГ-т тулгуурласан Зэс боловсруулах цогцолборыг байгуулснаар жилд 560 мян.тн зэсийн баяжмал боловсруулж, 125 мян.тн катодын зэс, 72 кг алт, 38.2 тн мөнгөн гулдмай болон 182 мян.тн элементийн хүхэр үйлдвэрлэж, 1.1 тэрбум ам долларын борлуулалтын орлогыг бүрдүүлнэ. Катодын зэсийн үйлдвэр нь дотоодын зэс утас, кабель, цахилгаан тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэх салбарыг хөгжүүлэхэд томоохон түлхэц үзүүлнэ.

      Үйлдвэрээс гарган авах 182 мянган тонн элементийн хүхэр нь химийн болон бордооны үйлдвэрлэлд өргөн ашиглагдах тул нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх боломжийг нэмэгдүүлнэ.

ГАНГИЙН ҮЙЛДВЭР

     Гангын үйлдвэртэй болсноор дотоодын тасралтгүй нэмэгдэж буй ган арматур болон бусад ган бүтээгдэхүүний хэрэгцээг дотооддоо бүрэн хангах зорилтын хүрээнд нэг сая тонн ган бэлдэц, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ. Гангийн үйлдвэрийг ашиглалтад оруулж эхний ээлжид 500 мян.тн ширэм, 500 мян.тн ган бэлдэц үйлдвэрлэж, ган бэлдцээс барилгын арматур, булан төмөр, төмөр утас зэрэг ган бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж, дотоодын барилгын арматурын хэрэгцээг бүрэн хангана.

 ГАЗРЫН ТОС БОЛОВСРУУЛАХ ЦОГЦОЛБОР

     Жилд 1.5 сая.тн түүхий тосноос 1.3 сая.тн бүтээгдэхүүн гарган авч, дотоодын газрын тосны хэрэглээний 55 орчим хувийг бүрэн хангах боломж бүрдэнэ. Ингэснээр импортын хараат байдлыг бууруулах, шатахууны үнийг бие даан уян хатан зохицуулах боломж бүрдэнэ.

ОЮУ ТОЛГОЙ ТӨСӨЛД ТҮШИГЛЭСЭН АЛТ ЦЭВЭРШҮҮЛЭХ ҮЙЛДВЭР

      Алтын цэвэршүүлэх үйлдвэртэй болсноор жилд гадаад орны алт цэвэршүүлэх үйлдвэрт цэвэршүүлж, мөнгөжүүлдэг алтны 70 хувийг дотооддоо цэвэршүүлэх боломж бүрдэнэ. Баяжуулсан алтны хувийг нэмэгдүүлж, олон улсын зах зээлд борлуулж, валютын орлогыг нэмэгдүүлэх боломжтой.

ҮНДЭСНИЙ ХИЙМЭЛ ДАГУУЛ

     Монгол орны нийт газар нутгийн 26.8 хувьд 4G сүлжээ нэвтэрсэн. Үлдсэн 73.2 хувь буюу орон нутгийн иргэд, малчин айл өрхийг шилэн кабелиар интернэт сүлжээнд холбоход шаардлагатай 29 их наяд төгрөгийг хэмнэж, улс орны өнцөг булан бүрд интернэтийн сүлжээ нэвтэрнэ. Байгалийн гамшиг, гэнэтийн аюул, ослын үед газрын сүлжээнд саад доголдол гарсан тохиолдолд сансрын холбооны сүлжээ нь найдвартай холбооны сүлжээ болно гэж амалж байлаа.

          Ийн Л.Оюун-Эрдэнийн автороор овоглосон энэ 14 мега төслийг цаашдаа үргэжлүүлэх үү, үгүй юү гэдэг бүрэн эрх УИХ-ын гишүүний кнопны мэдэлд үлдлээ.