• Өнөөдөр 2024-03-29

БАЯЛАГ&ЯДУУРАЛ: Эмират, Нигери

2022-03-25,   519

            Эргэлт.мн мэдээллийн сайт “Баялаг&Ядуурал” булангийнхаа анхны дугаарт баялгаа ашиглаж, загас агнуурын аж ахуй эрхэлж, “голоо зогоодог” байсан байсан орноос дэлхийн нөлөө бүхий эдийн засгийн төв болж чадсан болон “хар алт”-аа олон улсын зах зээлд зөв ашиглаж чадалгүй мансууруулах бодисын хар зах болсон хоёр орныг онцлон хүргэж байна.

 

ЭМИРАТ

Арабын Нэгдсэн Эмират Улсыг 1971 онд Абу Даби, Дубай, Ажман, Фужайра, Рас Аль-Хайма, Шаржа, Умм Аль-Кувейт зэрэг долоон улс нэгдэж, байгуулсан түүхтэй. 1950-иад оны Эмират Улсын нөхцөл байдал бусад ойрхи  дорнодын орнуудаас ялгаагүй байв. Загас агнуурын аж ахуй эрхэлж, сувд олборлож “голоо зогоож” байсан Эмират өдгөө Ойрхи Дорнодын хамгийн нөлөө бүхий эдийн засгийн төв болтлоо хөгжсөн юм.

Хүн ам 9.2 сая
Газар нутаг 84 мянган куб км
Нэг хүнд ногдох ДНБ 38,661 ам.доллар
Газрын тосны нөөц 107 тэрбум баррель
Байгалийн хийн нөөц 7.7 их наяд шоо метр

Япон сувд олон улсын зах зээлд “мода”-нд орж, Эмиратын сувд “хог” дээр гарсан. Харин тэр үеэр буюу 1962 онд Эмиратад “хар алт” гэгдэх газрын тос гарч, Арабын Нэгдсэн Эмират Улс Абу Даби Булангийн орнуудаас газрын тос экспортолсон анхны улс болсон нь тус орны нийгэм, эдийн засгийн байдал үндсээрээ эргэх суурь болсон гэж хэлж болно.

Арабын Нэгдсэн Эмират Улс газрын тос, байгалийн хийн маш их нөөцтэй бөгөөд өнөөгийн байдлаар 107 тэрбум баррель газрын тосны нөөцтэй гэгдэж байгаа бөгөөд энэ нь дэлхийд долдугаарт эрэмбэлэгдэж байгаа юм. Эмират Улс нэг өдрийн дотор 3.7 сая баррель газрын тос олборлож, дэлхийн зах зээлийн тодорхой хэмжээний хувийг дангаараа хангадаг. Зөвхөн үүгээр ч тогтохгүй энэ эрчээрээ газрын тосны олборлолтоо үргэлжлүүлбэл ойрын 100 жилийн хугацаанд арабууд дутагдаж, гачигдах юмгүй амьдрах талаар эдийн засагчид онцолдог.

            Абу Дабигийн удирдагч, Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Ерөнхийлөгч асан Шейх Заида бен Султан Аль Нахайяна “хар алт”-ыг мөнгө болгож, өнөөгийн арабуудыг газрын тосны үнийн хямралаас халирахгүй болгосон гэгддэг. Тэрбээр улсынхаа хөгжлийг хурдасгаж, газрын тосны орлогоо эрүүл мэнд,боловсролын салбарт зарцуулан, үндэсний дэд бутцээ хөгжүүлэн өнөөгийн Эмират Улсын төрхийг олоход үнэтэй хувь нэмэр оруулсан гэж сайшаагддаг аж. Султан Аль Нахайянагийн хүчинд өдгөө Эмиратын газрын тос зөвхөн Абу Дабигийн бус дэлхийн эдийн засагт голлох үүрэг гүйцэтгэж байгаа учир арабуудад нефтийн үнэтэй холбоотой сэтгэл зовнисон асуудал үгүй.

            Эх захгүй үргэлжлэх тэнгэр баганадсан барилга, үйлдвэрүүд нь эдийн засгаа төрөлжүүлж чадсаны тод жишээ. Тансаг зэрэглэлийн аялал жуулчлал, санхүүгийн төв бол тэдний эдийн засгийн орлогын шинэ "бүтээгдэхүүн". Өдгөө тус улс Ойрхи Дорнодын аялал жуулчлал, худалдааны гол төв гэгдэж байна. Газрын тосны салбар нь өндөр хөгжсөний ачаар дээд зэрэглэлийн, өндөр орлоготой арабууд эдүгээ барууны өндөр хөгжилтэй оронд боловсрол эзэмшиж, мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг хөгжүүлэхээр оролдож байна. Харин тэд хар ажлаа өөрсдөө хийдэггүй. Хүн амынх нь гуравны нэгийг цагаач ажилчид бүрдүүлдэг бөгөөд цагаачид газрын тос олборлох, нэрэх үйлдвэр гээд хар ажлыг нь хийдэг ч гэж ярьдаг. Дэлхийн зах зээлд “хар алт” хэмээн алдаршсан газрын тосны баялгаа “ургуулж”, шинэ хөгжил цэцэглэлтэд хүрсэн Арабын Нэгдсэн Эмират Улс хүний гараар бүтсэн хамгийн өндөр барилга барьснаараа мөн аялал, жуулчлалын салбарт олон сая жуулчныг татаж чадсан юм.

 

 

НИГЕРИ

Африкийн хамгийн олон хүн амтай Нигери Улс XIX зуунд Их Британийн колони байв. Харин дэлхийн II дайны дараа буюу 1960-аад онд НҮБ-ын хууль тогтоомжийн үндсэн дээр Нигери Улс тусгаар тогтнож чадсан юм. Тивийн хэмжээнд хамгийн олон үндэстэн, ястан цугласан Нигери Улс 16 жилийн турш цэргийн дэглэмтэй байсны хүчээр НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын бус суудалд ч сууж байв. Гэсэн ч Нигери Улсыг магтахаас илүүтэй муулах, шүүмжлэх зүйлс олон улсад элбэг. Нигери Улсын байгалийн үзэсгэлэнт тогтоц, баяр, наадам нь олон улсад аялал, жуулчлалын том нөлөө бий болгодог ч, хэд хэдэн шалтгааны улмаас тус улс аялал жуулчлалаас алс байсаар иржээ. Эхний шалтгаан нь Нигери Улсын газрын тосны баялаг юм.

Хүн ам 213 сая
Газар нутаг 924 мянган куб км
Нэг хүнд ногдох ДНБ 2,016 ам.доллар
Газрын тосны нөөц 36 тэрбум баррель
Байгалийн хийн нөөц 5.7 их наяд шоо метр

Нигери Улс 36 тэрбум баррель газрын тосны арвин нөөцтэйгөөрөө дэлхийд 11-т жагсдаг. Цэргийн дэглэмд олон жил байсан Нигери Улс чөлөөт зах зээлд гарч ирсэн цагаасаа газрын тосыг гадаад хөрөнгө орлогын гол эх үүсвэрээ болгосон нь төсөөлшгүй муу үр дүнд хүргэсэн аж. Нигерийн газрын тос гадаад валютын орлогын 95 хувь, улсынхаа төсвийн орлогын 80 хувийг бүрдүүлдэг юм байна. 2008 оноос эхлэн Нигерийн Засгийн газраас ОУВС-ийн зүгээс зах зээлийн баримжаатай шинэчлэлтийг хэрэгжүүлэхийн тулд улстөрийн хүсэл эрмэлзлэлийг бий болгох, банкны системийг шинэчлэх, цалин хөлсийг өндөр байлгах үүднээс инфляцыг хязгаарлах, орлогын хуваарилалт дээр бүс нутгийн маргааныг шийдвэрлэх шийдвэр гаргасан.

2005 оны арваннэгдүгээр сард Нигерийн Засгийн газраас Абужиа Парижийн Клубын өрийг хөнгөлөлттэй зээлээр худалдан авах гэрээ байгуулж, 12 тэрбум ам.долларын өр төлбөрийг 18 тэрбум ам.доллараар арилгаж, Нигерийн нийт 37 тэрбум ам.долларын нийт өр төлбөрийн 30 тэрбум ам.долларын нийт багцыг чөлөөлжээ. Гэсэн ч энэ гэрээ нь Нигери Улсыг ОУВС-аас “уяж” орхисон юм.

            Эхэндээ Нигерийн газрын тосны экспорт нэмэгдэж, олон улсын зах зээлд газрын тосны үнэ өндөр байгаатай холбоотойгоор тус улсын ДНБ хүчтэй өсөж байв. Гэсэн ч Нигерийн 2003, 2007 оны Ерөнхийлөгчийн сонгууль “баялгийн хараал”-аас болж, хүчирхийллээр дүүрч, олон хүний амь эрсэдсэн аж.

Цэргийн дэглэмд олон жил “хазаар”-тай байсан нигеричүүд эдийн засгийн чөлөөт зах зээлд гармагцаа “буруу замаар будаа тээх”-ийн үлгэрээр болжээ. Улсын нийслэлд төдийгүй жижиг хот, тосгонд хар тамхи, мансууруулах бодисын наймаа “цэцэглэж”, улс даяараа хар зах болсон гэж олон улсын тоймчид шүүмжилдэг. Үүгээр ч зогсохгүй Нигери Улсын Ерөнхийлөгч, Засгийн газрын тэргүүн, гишүүд нь хүртэл хар захын наймаанд оролцдог гэх яриа байдаг бөгөөд гаднын томоохон орнуудтай газрын тосны гэрээ байгуулж, Нигери Улсыг төрөөс нь “сорж” байгаа гэх. 2021 оны байдлаар Нигери Улсад ажилгүйдлийн түвшин 33.3 хувьд хүрч, 100  сая гаруй хүн ядуу ангилалд шилжсэн байна.

 


БАЯЛАГ&ЯДУУРАЛ: Эмират, Нигери
АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 0
Шинэ мэдээ
Нийтлэлчид
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, VIII хороо, "Ардын эрх"-ийн байр, Гуравдугаар давхарт Эргэлт.мн редакц
7509-1188