Америкийн нэрт яруу найрагч Билли Коллинсийн шүлгүүдээс орчуулагч, яруу найрагч Г.Лхагвадуламын орчуулгаар хүргэж байна.

                   Орчуулагч Г.Лхагвадулам нь Хятадын цагаач ажилчдын “Төмөр сар” яруу найргийн түүвэр, “гудамжны хаан” гэгддэг яруу найрагч Чарльз Буковскийн “Ийм номонд нэр өгөөд яах вэ”, Америкийн яруу найрагч Эмили Дикинсоны шүлгийн түүврийн "Орчлонд илгээх захидал" нэрээр, Альбер Камюгийн "Хөндлөнгийн хүн", Эрнст Ханс Гомбрихын "Дэлхийн бяцхан түүх, Федерико Феллинигийн намтар, дурсамжийн "Зүүд бол цорын ганц бодит зүйл" зэрэг ном, бүтээл хөрвүүлж, уншигчдын хүртээл болгосон монгол хэлтний уран зохиолын орчуулгын төрөлд хэдийнэ байр сууриа олоод буй чадварлаг орчуулагчдын нэг билээ. Тэрбээр “Эргэлт” сэтгүүлийн хоёр дахь дугаарт зориулж, Америкийн яруу найрагч Билли Коллинсийн шүлгийн түүврээс онцлох таван шүлгийг хөрвүүлж өгсөн юм.

 

Хятадын цагаан ажилчдын яруу найргийн түүвэр “Төмөр сар”, Америкийн гудамжны дуучдын хаан гэгддэг яруу найрагч Чарльз Буковскийн “Ийм номонд нэр өгөөд яах вэ” нэрт шилмэл шүлгийн түүврийг эрхлэн гаргасан “Boobooks” хэвлэлийн газрын “boopoems” цуврал Америкийн энэ цагийн хамгийн нэр хүндтэй яруу найрагчдын нэг Билли Коллинсийн шүлгийн түүврээр үргэлжлэхээр болжээ. Яруу найрагч Б.Батзаяа, Я.Баяраа нарын үүсгэн байгуулсан уг хэвлэлийн газар Буковскийн “Хүүхнүүд” роман, Оросын авангард зохиолч Даниил Хармсын шилдэг өгүүллэгүүд болон “Эрчүүдийн үнэн түүх” нэртэй алдартай зохиолчдын эр хүний тухай хүүрнэсэн дэлхийн шилдэг өгүүллэгийн түүврийг мөн уншигчдад хүргээд байгаа юм. Коллинс найрагчийн шүлгүүдийг яруу найрагч, орчуулагч Г.Лхагвадулам түүвэрлэн орчуулсан бөгөөд удахгүй хэвлэгдэх шинэхэн номонд багтах 40 гаруй шүлгээс дор тавыг нь дээжлэн хүргэж байна.

                   1941 онд мэндэлсэн, өдгөө 82 насыг зооглож байгаа Билли Коллинсийг Америкийн хамгийн алдартай найрагч хэмээн өргөмжлөх нь олонтаа. Түүний шүлгүүд үнэхээрийн шинэлэг, сэтгэл сэргэм. Амьдралын аар саархан юмсыг өвөрмөц хошигнол шингээн, урьдчилан тааварлашгүй уран сэтгэмж бүхий эгэл жир ярианы хэлээр бичдэг. Идэж уух, гэрээ цэвэрлэх, өрөөгөөр холхих тухай бичихдээ л тэр өөр бас бус зүйлийн тухай егөөдөж амжсан байх нь бий. Коллинсийн шүлгүүд сюрреализмын хялбарчилсан хэлбэр төдийгүй төсөөлөл, хийсвэр байдлыг бидний амьдрал руу ойртуулж өгсөн мэт санагдана. Тэгээд ч шүлэг гэдэг хэн ч амнаасаа унагах аргагүй эрхэм дээд үг, эсвэл хүрч мэдрэхийн аргагүй холхи алсын зүйл байх албагүй биз дээ.

 

 

ЯРУУ НАЙРГИЙН УДИРТГАЛ

Шүлгийг өнгөт дуран шиг

гэрэл өөд хандуул,

эсвэл үүрэнд нь чихээ наа гэж   

хүмүүсээс хүсдэг, би.

 

Шүлэг дотор хулгана тавиад

сүлжин сүлжсээр замаа олохыг нь хар гэж;

урт хонгил, саруул өрөөгөөр нь холхингоо

унтраалга эрж ханыг нь тэмтэр гэж захидаг.

 

Шүлгэн далайн

толион дээгүүр гулсаж,

эрэг дээрх зохиогчийн нэр лүү

элгэмсүүхэн далла гэж гуйдаг.

 

Харамсалтай нь тэдний ганц хүсэх нь

шүлгийг сандалтай хүлээд эрүүдэх,

утгыг нь олох гэж

урт хоолойгоор ороолгох.

 

 

УНШИГЧ ТАНАА

Бодлер таныг ах шигээ санадаг байсан.

Филдинг таныг хэдэн догол мөр өнгөрөөд л

номоо тас хаачих вий гэхдээ

байсгээд л тан руу орилдог байсан.

Одоо харин энэ олон үгийн үүдэнд

чих тавин зогсоо сүнс адил таныг,

дуугүй, хар бараан сүүдэр адил таныг

би ахин нэгэнтээ дуудаж байна.

 

Поуп таныг бичгийн өрөөндөө урин залж,

арьс ширэн гадартай “Овид”-оо үзүүлсэн.

Теннисон танд далангаар хүрээлэгдсэн цэцэрлэгийн

оньс түгжээг мулталж өгсөн.

Иейтстэй цуг та дор хөвөх үүлсэд нөмөрлүүлэн

хугархай лийрийн моддыг түшиж зогссон.

 

Гэвч та одоо энд надтай хамт байна.

Дэлгээтэй хуудасны нүд алдам талд

нуугдах булан тохой, халхлах цэцэг навчгүй,

ард эгнэх сэхээтнүүд ч үгүй,

бидэн рүү чулуудах хүнд нөмрөг адил

ёс зүйн дээд чанар ч үгүйгээр

та надтай хамт байна.

 

Түрхэн зуурын бидний учрал

үүх түүхийн өрөөсөн нүдэнд ч өртөхөөргүй

тийм санаандгүй юм.

Та миний өглөөхөн банкинд ч юм уу, шууданд

хаалгыг нь барьж өгсөн хэн нэгэн ч юм уу,

надад цоохор загас боож өгсөн хүн сэн ч билүү.

 

Магадгүй та надтай гудамжинд зөрсөн нэгэн, эсвээс

араас ирж буй машины жолооч биз.

 

Урд шилэн дээр тань нар гялсхийхүй

урдах жижигхэн толиндоо би таныг ажна.

Тэгээд ихэр минь, цуурай минь болсон таныг

бидний цугтаа туулахаас аргагүй болсон урт замын

гэнэтийн эргэлтээр явж орохыг,

харцнаас минь алдуурахыг би дуугүйхэн ширтэнэ.

 

 

ТЭВРЭЛТ

Хамгийн энгийн аргыг мэдэж байна уу?

Хоёр гараа зөрүүлэн энгэр цээжээ баглаваас

хойноосоо чи хэн нэгэнд энхрийлүүлж байх шиг харагдана.

Хуруу гар нь цамцны чинь захаар наадаж,

хумсных нь зөөлөн үзүүр хүзүүг чинь шүргэн алдана.

 

Харин урдаасаа бол огт өөр түүх л дээ.

Хоёр тохойгоо нийлүүлж, нүүр амаа үрчилзүүлж,

хэзээ ч байгаагүйгээрээ чи ганцаардаж үзэгдэнэ.

Хамгийн чангаар тэврэх номхруулах цамцтай болохоор

хэмжээс авах оёдолчныг хүлээж байгаа гэвэл чинь

хэн ч үнэмшиж мэднэ.

 

 

СОНЕТ

Бидэнд ердөө арвандөрвөн мөр, одоо ингээд арвангурван мөр,

үүний дараа бүр арванхоёрхон мөр л хэрэгтэй байна.

Хайрын догшин шуургат тэнгисийн уснаа бяцхан хөлгөө тавихад шүү,

харин одоо ингээд эгнүүлсэн шош шиг аравхан мөр л үлдлээ.

 

Анхдугаар Элизабетийн үеийн үг хэлийг ойлгодог нэгэн

аялгуулж нарийн хэмнэлтэй бич гэхгүй бол,

загалмайд Есүсийг хадсан зураг болгоны тоогоор

заавал сүүл, толгой холбо гэхгүй л бол ингээд урсчих нь байна.

 

Хамаг бүхэн шийдэгдэх сүүлийн зургаан мөр лүү

хөтлөгдөж орохоосоо өмнө харин энд түр азнана уу.

Энд л хүсэл тэмүүлэл, сэтгэлийн шаналан үгүй болно,

энхрий Лаура энд л Петраркийг “Үзгээ тавь” хэмээгээд

дундад зууны үеийн этгээд хачин урт оймсоо тайлж,

дэнгийн гэрлээ үлээчхээд сая нэг орондоо орно.

 

 

ӨДИЙХНИЙГ САНАНАМ

Оройн хоолны дараа сан.

Ширээний цаад талаас чи надтай

юуны ч юм тухай, бас

тэр өдөр харсан тайгын нохой,

өөрт таалагдсан дууныхаа тухай ярьж байсан сан.

 

Харин би

нүцгэн мөрийг чинь давуулан 

гал тогооны тавиур дээрх

жижигхэн, улбар шар өнгийн

цахилгаан шош бутлагчийн дэргэдэх

гурван жүржийг;

цаана нь цуу, тосны

шилэн цагаан савны дэргэд байх

өөр нэг жүржийг ширтсэн сэн.

 

Тэр бүхэн

санаандгүй нэгэн натюрмортод хувираад

чиний үг яриа хийгээд инээмсэглэл,

үйл хөдлөл хийгээд хундагалах дарсны чинь ардах

өнгө өнгийн дэвсгэр болсон.

Мөрний чинь нуман хэсэг

дотор минь зурагдан амилах нь,

гавлын минь ханан дээр

өнгө орон тодрох нь мэдрэгдэхтэй хамт

дуу хоолойны чинь өнгө

зурсхийн агаарт нэг хөөрч ирснээ

доош салдасхийн буух нь,

мөнөөх гурван ширхэг жүрж

эгээ огторгуйн хананд

одод хадагдсан байдаг гэгддэгчлэн

гал тогооны тавиур дээр

орхигдон хоцрох нь ч мэдэгдсэн сэн. 

 

Тэгтэл гэнэтхэн тэр л агшны араас

улиран одсон бүх л агшин хормууд,

тэр л агшны урдаас

айсуй бүх л агшин хормууд

ар араасээ эгнэн жагсаж;

хоёр нүдний ардах

холхи харанхуйн тийш

цуварч оддог сая сая хормоос

ганц тэр л агшныг би атган авч,

аварч үлдлээ гэсэн итгэл төрсөн сөн.

 

Тэр жил хэдэн он байсныг,

нэрийнхээ ардах илүү нэрийг,

мөнгө цаасны утга учрыг

хэдийнээ умартжээ, би.

Гэсэн ч хоёр биеийнхээ өдөр бүр

өөд уруугүй алхдаг

хаант бяцхан улсынхаа

дурсгалын тэр л жижигхэн зоосыг

халаасандаа одоо ч нандигнан хадгалнам.

 

 

 

 

 

“ШҮЛЭГ ДОТОР ХУЛГАНА ТАВИАД...” БУЮУ БИЛЛИ КОЛЛИНСИЙН ТАВАН ШҮЛЭГ