ТЭМДЭГЛЭЛ: Буурчийн газрын мөрийтэй тоглоомчин шиг бид

Д. Бямбасүрэн:
Дэлхий дахинд- Соёл урлаг

2023-04-21, 1430

Хэн нэгнийг өөрт нь огт сэжиг авхуулахгүйгээр, тун соёлтойгоор, бүр өөрсдийгөө итгэл даах нөхдүүд гэж гүн гүнзгий итгүүлэн, хууран мэхэлж байгаа буурчийн газрын тоглоомчдоос ялгаагүй болжээ, өнөөгийн нийгмийн улс. Тэр дундаа ард түмний баялгаас хүүдий хүүдийгээр нь шуудайлж, овойж, оцойтол нь банкаа дүүргэж, хотхон, хаус, хороолол гээд хотын баруун, зүүн, урд хойногүй байшин барилга эзэмшиж суугаа эрх мэдэлтэн, улс төрчид бол буурчийн газар хамгийн эелдэг, боловсноор мөрийтэй тоглож, бүгдийг залилж байгаа тоглоомчид л гэсэн үг. Үүнийг л Улсын драмын эрдмийн театрын Ш.Ёндоншарав найруулагч Оросын сонгодог зохиолч Н.В.Гоголийн 1840 онд бичсэн "Тоглоомчид" зохиолыг тайзны бүтээл болгон бидэнд үзүүлж байна.

Түүний хэлэх гээд байгаа нь ганц эрх мэдэлтнүүд биш юм аа. Хулгайч, луйварчин, хууран мэхлэгчдийн дотроос хамгийн супер, боловсон, бүр гэмгүй, өөрсдөдөө бат итгүүлэгч нь л тэд болохоор онцолсон хэрэг. Түүнээс хүмүүс нэгнээ хууран мэхэлж, хамгийн эелдгээр бүхнийг нь хуу хамчихаад юу ч болоогүй мэт явж оддогийг ч тайзан дээрээс тод үзүүлж байна. Тэгэхдээ бүр хамгийн шилдэг тоглогчийг ч дөнгөдгийг ч төвөггүй сайхан үзүүллээ. Жүжигт хотын буурчийн газар Ихарев гэх 80 мянган рубль хожсон гарамгай мөрийтэй тоглоомчин ирж, мөн л сайн гэгддэг мөрийтэй тоглоомчин ноёдтой тоглоно. Ихарев хэрдээ л хянамгай, хашир байж гурван ноёнтонд хуурагдахгүйг хичээнэ. Өөрөө бүр сэмхэн дөнгөж, ашиг олохыг эрмэлзэнэ. Жүжгийн турш тэр гурван нөхөдтэй хэн нэгнийг хууран мэхэлж, хөөргөж, 200 мянган рубльтэй болж, юунаас ч илүү ашигтай ажилладаг ч өнөө гуравтаа хууртаж байгаагаа мэдэхгүй л явна. Эцэст нь тэгээд 80 мянган рубль ч үгүй хууртан үлдэнэ. Тэгэхээр одоо ойлгогдож байгаа биз. Бид бол буурчийн газрын мөрийтэй тоглоомчид л гэсэн үг. Тайзнаас өөрсдийгөө, өнөөдрийн нийгмээ тодоос тод тольдон харлаа.

-Заль мэх, найрсаг зан, хэд дахин илүү ухаалаг байдал-

Залилан мэхлэгчид хамгийн найрсаг, сайхан зантай, тун эелдэг байдгийг ч тоглоомчдын дүрээр яг үзүүлж байна. Үүнийг Н.Ялалт жүжигчний дүр илүүтэй өнгөлөн үзүүлж байна. Буржгар үстэй, бусдаасаа жаахан намхан нуруутай, хоёр тийшээ найгаж явдаг хөнгөн биетэй, давжаа сахалтай түүний дзр байдал хууран мэхлэгчийг яг л харуулж байна. Түүн шиг нэгэн ихэвчлэн хэн нэгнийг тосон хүлээж, тун эелдгээр хүрмийг нь тайлж, тоглоомчдын ширээнд суулгаад хармааг нь хоослоод гаргахдаа ч тун хүндэтгэлтэй байдаг. Бүхнийг нь хоосолж, өөртөө авахаас нааш хэзэн ч гэдийхгүй, мөнхийн бөхийж, хундага тулгаж, гутлыг нь арчина. Жүжигт энэ хэсгийг офицер болох хүсэлтэй залуу хархүүг хөөргөж, түүнийг хүндэт цэрэг, тэвхийсэн сайхан офицер мэтээр итгүүлж, тэгээд бүр улаан хивс дэвсэж, бүрээ үлээж, туг барьж тосон авч, үдэн өгөх нь хууран мэхлэгчдийн арга хэчнээн нарийн байгааг харуулж байна. За тэгээд Н.Ялалтаас гадна жүжигчин Б.Шинэбаяр, О. Гэрэлсүх, О.Майдарравжаа нарын дүр ч тун сайхан зохицжээ. О.Гэрэлсүх жүжигчний хувьд урьд бид дэлгэцээс эсрэг, эерэг дүрээр илүүтэй мэдэх бол энэ удаад гонгиносон дуутай, бичиж тэмлэглэдэг, олсон хуримтлуулсныг нь хамгийн сайн хямгадаж хураадаг тоглоомчин болохыг харлаа. Гэхдээ их аймхай гээч. Харин Шинээгийн дүрээс өөрсдийгөө тод харлаа.

Бид заримдаа хэн нэгнийг хуурч байгаа мэт боловч угтаа өөрсдөө хууртаж, хөөрхийлөлтэй болж байгаа мэдэхгүй хөөрч, бүр томорч, омголон, бардам байдаг. Ийм хүний төлөөлөл түүний дүр байлаа. Харин О. Майдарравжаа жүжигчний хувьд богино үстэй, өндөр нуруутай өнөө хоёр хамтрагчаасаа хамгийн хөдөлгөөнтэй тоглоомчны дүрийг гаргажээ. Эл дөрөв одоо ч хэнийг хууран мэхлэх вэ, хэнээс мөнгө хожихоо хоёр тийшээ харан бодсоор л байгаа.

-ХАЙРЦАГ, ШҮХЭР, ХӨЗӨР-

Жүжгийн тайз засалт, орчин ахуй хүн лрж, гардаг том хайрцаг, авч явахад хялбар арай жижиг хайрцаг, буурчийн газар гэдгийг мэдэгдүүлэх сандал ширээ, шүүгээ, шүхэр. Байсгээд л тэд бүхнээ өнөө хайрцагтаа хийгээд нүүдэллэнэ. Хууран мэхлэлт, заль мэхээ нүүлгэж, хаана, аль хот тосгонд хэнийг мөрийтэй тоглоомчдынхоо ширээнд суулгаж, амьдралыг нь хоосруулж, ховх сорох эрэл. Үүнийг тайзны зураач товч бөгөөд сонирхолтойгоор шийдэж өгчээ. Угаас буурчийн газар олон юм хэрэггүй. Тэнд хамгийн чухал нь хөзөр. Тэгээд л болоо. Үүнийг найруулагч, уран бүтээлчид яг таг үзүүллээ. Тиймээ, манай нийгэм бол буурчийн газар юм байна. Бид тэнд тоглоом торлож байгаа мөрийтэй тоглоомчид аж. Бид харин хэчнээн ялзарсан, хүн чанар нь доройтсон, хайрлаж, өрөвдөх сэтгэлгүйгээ тод харлаа, чанга ч сонслоо.

Бид нэгнийгээ хуурч, мэхэлж, юмыг нь хулгайлахгүй л бол болохоо больж. Хэрэв нэгэндээ өчүүхэн ч хөнөөлгүй амьдарч, аж төрдөг бол магад бүр уйтгартай ч байж мэдэх аж. Тиймээс л цөм Ихаревийг мэхэлдэг явуулын гурван тоглоомчин шиг амьдарч нэгнийхээ хүн чанар, хүнлэг сэтгэл, итгэл найдвар, үнэнч байдал, эд хөрөнгө, хамаг амьдралынх хөдөлмөр хөлсийг арга мэх, залиар юу ч үгүй хөнтөрчихөөд маасайтал инээгээд, гараа цохиод, үсэрч, цовхчоод л яваад өгдөг болж. Хэзээнээс бид яагаад ийм болов гэдгийг хэн ч тааж, эсвэл яг таг оноож мэдэхгүй ч Н.В. Гогол зохиолч "Ийм байна шүү" гэх санааг дэвшүүлэн тавьж, түүнийг Ш.Ёндоо найруулагч Монгол үзэгчиддээ үзүүлж байна. Хүний юмыг хамгийн ихээр хулгайлж, мэхлэгчид нүүрээ час улаан болтол очоод үзээсэй. Магад тэд цочирдох ч үгүй байх даа. Яг л архаг мөрийтэй тоглоомчин шиг.

ТЭМДЭГЛЭЛ: Буурчийн газрын мөрийтэй тоглоомчин шиг бид

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.