Монгол Улсын эдийн засагт их хэмжээний хохирол учруулсан байж болзошгүй, олон холбогдогчтой нүүрсний хулгайн хэргийг гурван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлээд л хаачихгүй байлгүй дээ, хуулийн байгууллагынхан. Ямартай ч эхний ээлжинд нүүрсний хулгайн хэрэгт яллагдагчаар татагдан шалгуулж байгаа УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхан, Д.Бат-Эрдэнэ Н.Наранбаатар нарын бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналаа Улсын ерөнхий прокурор Их хурлын даргад өргөн мэдүүлснээр Халдашгүй байдлын дэд хорооны хурлаар хэлэлцүүлж, гишүүд бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэн шалгах шаардлага үүссэн гэдэг дээр санал нэгдэв.

      Өнөөдөр УИХ чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Байнгын хороодоос гарсан саналыг үндэслэн бүрэн эрхээс нь түдгэлзүүлэх эсэхийг шийднэ. Тэдний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх санал дээр МАН-ынхан нэгдсэн. Ингээд  МАН хоёр гишүүнээ буруу харж уйлан, зөв харж инээн байж бүрэн эрхээс нь чөлөөлөх дээрээ хүрээд байна.

      Нүүрсний хулгайн хэрэгт холбогдсон гишүүдийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудлаар Улсын ерөнхий прокурор Б.Жаргалсайхан “Нэр бүхий гурван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг өнгөрсөн тав дах өдөр оруулж ирсэн. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайханыг үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн, зохион байгуулалттай бүлэг байгуулсан үндэслэлээр шалгаж байгаа. 11 хүнтэй уулзахыг нь хязгаарлаж, хориг тогтоосон. Нэг хүнийг цагдан хорьсон байна. Мөн 119 гаруй хүнээс мэдүүлэг авсан. Харин УИХ-ын гишүүн Д.Бат-Эрдэнийг мөнгө угаах, хөрөнгө завших, эрх мэдэл албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах гэсэн дөрвөн зүйлээр яллагдагчаар татсан. Нийт 66 хүн гэрчээр дуудагдаж, 11 хүнийг яллагдагчаар татаж, шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарласан. Н.Наранбаатар гишүүнийг үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн, эрх мэдэл албан тушаалын байдлаа урвуулан ашигласан гэж яллагдагчаар татсан. Мөрдөх байгууллагад шалгах бололцоог нь хангах үүднээс түдгэлзэх санал оруулсан. Түдгэлзүүлэхгүйгээр ажиллагаа явуулах нь шалгаж байгаа мөрдөгч болон хяналт тавьж байгаа прокурорт эрсдэл үүснэ. Тодруулбал, мөрдөн шалгах ажиллагааны аль нэг газар нь нэгжлэг хийхэд гишүүний хамаарал бүхий объектод халдвал хууль бус үйл ажиллагаа болдог. Гишүүний халдашгүй дархан байдалд нөлөөлсөн болно. Энэ талаар УИХ-ын тухай 9.8-т энэ талаар заасан байдаг. Мөрдөн шалгах ажиллагаа бүрэн дуусаагүй байхад гүтгэлээ гэдэг нь өрөөсгөл ойлголт” гэх тайлбарыг хийгээд буй.

      Үргэлжлүүлэн МАН-ын бүлэг хуралдаж, Халдашгүй байдлын дэд хорооны санал дүгнэлттэй танилцсан. Бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн “Бүлгийн хуралдаанаар Улсын ерөнхий прокурорын саналыг сонсож, Халдашгүй байдлын дэд хорооны мэдээллийг сонслоо. Эндээс гаргасан шийдвэрийг мөн танилцуулсан. Бүлгийн хуралд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ оролцож, баримтаж байгаа намын байр суурийг илэрхийлж, чиглэл өглөө. Энэ чиглэлд УИХ-ын гишүүдийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэн шалгах шаардлагатай гэж МАН-ын даргын хувьд байр сууриа илэрхийллээ. Тиймээс УИХ-ын гурван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг МАН-ын бүлэг дэмжиж байгаа юм” гэлээ.

      Харин нэр холбогдсон эдгээр гишүүн заавал бүрэн эрхээсээ татгалзах шаардлагагүй, хуулийн байгууллагад шалгуулж болно гэх тайлбарыг өгөөд байгаа. Гэхдээ тэднийг бүрэн эрхээс нь түдгэлзүүлэх нь тодорхой болж эхэллээ.

     Үнэхээр МАН, Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газар хулгайч нартайгаа тэмцэнэ л гэж байгаа бол нүүрсний хулгайн хэргээ нэр мөр болгож, дараа дараачийн гишүүддээ ч хариуцлага тооцох нь зүйтэй.  Тухайлбал, нүүрсний хулгайн хэрэгт холбогдсон гишүүдийн нэрсийг анх АТГ-аас зарлахад МАН-аас УИХ-ын гишүүн Ц.Анандбазар, Ш.Раднаасэд, Ц.Сэргэлэн, Н.Наранбаатар, Б.Баттөмөр нарын нэр ил болж байсан. Хуулийн байгууллагаас нэрийг нь зарласан гишүүдээс гадна нүүрсний хулгайн хэрэгт холбогдсон байж болзошгүй олон гишүүн бий. Тухайлбал,   УИХ-ын гишүүн Б.Дэлгэрсайхан,  УИХ-ын гишүүн, Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн,  УИХ-ын гишүүн Ц.Цэрэнпунцаг, УИХ-ын гишүүн С.Батболд, УИХ-ын гишүүн Ч.Ундрам, УИХ-ын гишүүн, БХБ-ын сайд Ц.Даваасүрэн нарын гишүүдийн хамаарал бүхий этгээдүүд нүүрсний хулгайн хэрэгт холбогдсон байж болзошгүй баримтуудыг бид өмнө нь ил болгож байлаа.

      Энэ таван гишүүнээс ердөө Н.Наранбаатарын асуудал л УЕП дээр очиж, шинээр Т.Аюурсайхан, Б.Энх-Амгалан нарыг яллагдагчаар татан шалгаж эхэлсэн байдаг. Түүнчлэн Ж.Мөнхбатыг нүүрсний хулгайн хэргээр хуулийн байгууллага шалгаж эхэлсэн ч тэрбээр өөрийн хүсэлтээр гишүүний бүрэн эрхээсээ татгалзаж, өнгөрсөн баасан гарагт түүнийг УИХ-ын гишүүнээс чөлөөлөөд буй. Ардын намын гишүүдээ гадна Ардчилсан намын хоёр гишүүний бүрэн эрхийн асуудал хөндөгдөж байгаагийн нөгөө нь А.Адъяасүрэн. Тэрбээр “Би хуулийн байгууллагад шалгуулж байгаа нь үнэн. Гэхдээ нүүрснийй хэрэг биш авлига албан тушаалын хэрэг” хэмээн хайнга ч юм шиг, хадуурсан ч юм шиг тайлбар өгсөн.

     Нүүрсний хулгайн хэргийг анх Засгийн газраас шүгэл үлээж Л.Оюун-Эрдэнэ “Наашаа явъя гэвэл нүүрс дагасан мафийг ил болгохоос өөр аргагүй. Ингэж байж л цэгцэлнэ. Ойрын ирээдүйд энэ хоёр бүтээгдэхүүн ил тод байхгүй бол шударга ёс ярих хүнд. Нөхцөл байдлыг өөрчилнө л гэж байгаа юм. Энд МАН, АН хэн байх нь огт хамаагүй” хэмээн мэдэгдээд буй.

    Ерөнхий сайд үнэхээр л хэлсэндээ хүрвэл нүүрсний хулгайн хэрэгт холбогдсон бүх гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх бололцоогоор нь хангаж, эхлүүлсэн ажлаа нэг мөр шийдэх нь зүйн хэрэг биз ээ.