• Өнөөдөр 2025-02-06

МОНГОЛ КИНОНЫ ДАРХЛАГДСАН ХӨХ ӨВГӨД VIII

2024-11-13,   360

        Он цаг улирч, нийгэм хувьсахын хэрээр өнгөрснөө дурсдаг нь хүний араншин гэлтэй. Тэгвэл биднийг өнгөрсөн он цагт өртөөлөн аваачдаг галт тэрэг нь яах аргагүй кино урлаг байдаг билээ. Тиймд дэлгэцэд өөрсдийн хийгээд үзэгчдийн залуу насыг мөнхөлсөн хөх өвгөдөө дурсах нь зүйтэй болов уу. Тэдний нэг бол “Тунгалаг тамир” киноны Итгэлт баян, “Мандухай цэцэн” киноны Сатай сайд зэрэг олон арван дүрээрээ бидний сэтгэлд мөнхөрсөн Монгол Улсын ардын жүжигчин Аюурзанын Очирбат хэмээх эрхэм хүмүүн юм.  

                  Тэрээр 1928 онд Төв аймгийн Бүрэн суманд Монгол уулын энгэр гэдэг газар мэндэлжээ. Түүний хүүхэд ахуй нас үеийн хөвгүүдийн адил малын бэлчирт өнгөрсөн гэдэг. Түүнийг 19 нас хүрэх үед багийн бүлгэм байгуулагдаж тэрээ бичиг үсэг сурч улмаар сумынхаа төвд багшлах болжээ. Тэр үеэс л урлагт дурлаж эхэлсэн гэнэ.

             Энэ талаараа тэр “Сумын төвийн багш нарыг сайн дурын уран сайханч болгож, сумын клубт хааяа “Учиртай гурван толгой” жүжгийн тэрэг чирсэн хоёрын нэг нь болгох, эсвэл “Цэрэг комиссар”-т оруулдаг байсан юм. Тэр үеэс л урлагт дуртай болсон. Тэр үед урлагийн сургуульд орох гэсэн олон хүүхэд шалгалт өгч байсан нь аз болж тохиолдсон хэрэг. Тэгээд ч тэр ах урлагийн сургуулийн комендант байсан юм. Намайг дагуулж очсон газар нь “Бөмбөгөр ногоон” театр. Анх тэр өргөөнд хөл тавьсан. Морио үүднийх нь гэрлийн шонгоос уячихаад бүрх малгай, бор нударгатай дээл, түрийгээ эргүүлсэн хар савхин гуталтай орж байсан минь санаанаас гардаггүй.  Багш нар нь С.Удвал, Ц.Цэгмид нараас гадна хоёр орос хүн байлаа. Намайг ороход хотын хүүхдүүд шалгуулж байна. Тэдний дотор сүүлд миний найз болсон Д.Хишигт, П.Туваанжав, “сэлэм Тогмид” Ц.Цэрэндорж зэрэг гавьяат, профессор, доктор болсон хүүхдүүд байж. Ороход тэд тоож байгаа ч шинж алга. Дуу дуулаад л, бүжиглээд л бужигнуулж байна шүү. Тэднээс шалгалт авч дуусаад нэг багш намайг “Чи шалгуулах гэж байгаа юм уу” гэнэ. Намайг дагуулж явсан ах “Тийм ээ. Энэ хүүхэд урлагт дуртай юм" гэнээ. Би ч тэр ахынхаа нүүрийг улайлгахгүйн тулд дуул гэхээр нь хонь хариулж явахдаа дуулдаг нэг дуугаа дуулж гайгүй үнэлгээ авсан. Харин этюд үзүүл гэхээр нь нэг юм үзүүлмэрээ аядсан. Түүний дараа Ц.Цэгмид багш “Тэнцсэн хүүхдүүдийн нэрс үүдний самбарт гарна” гэхээр нь би ч тэнцэх биш харьдаг юм бил үү гээд морь руугаа хэд алхсанаа “Ер нь ямар хүүхдүүд тэнцсэн юм бол. Харъя” гэж бодоод очтол миний нэр дунд нь цохиж явна. Ингээд наймдугаар сарын 20-нд урлагийн сургуульд ир гэсэн тушаал авч гэр лүүгээ бөөн баяртай давхиж байлаа” хэмээн ярьж байсан удаатай.

           Ингэж л шавилхан биетэй хөдөөгийн хүүгийн урлагийн замнал 1950 оноос Хүүхэд, залуучуудын театрт эхэлсэн юм гэдэг. Тэр чамлахааргүй уран чадвартай гэдгээ батлан У.Шекспир “Ромео, Джульетта” жүжгийн Меркуцио, Ф.Шиллер ”Дээрэмчид” жүжгийн Франц Мор, Д.Намдаг “Хярааны хонхорт” жүжгийн Харуул занги зэрэг 100 гаруй жүжгийн гол болон туслах дүр бүтээсэн байдаг. Мөн  "Тэнгэрийн муухай арилдаг" Журнай, "Сэрүүн дуганы мөхөл" Шагдар, "Тод магнай" Мятав, "Чин ван Ханддорж" Сандо амбан зэрэг  20 гаруй уран сайхны кинонд тоглосон.  

               Үүгээр ч зогсохгүй “Баавгай дуулах дуу”, “Тэмдэгтэй хүн”, “Урилга”, “Бэлэн дарга” зэрэг жүжгийн зохиол бичиж байсан билээ.  Түүний хөдөлмөрийг үнэлж 1971 онд МУГЖ, 1988 онд Монгол улсын ардын жүжигчин цол тэмдгээр шагнаж байв.

                   А.Очирбат гуай Итгэлт баяны дүрийг бүтээхийн тулд зах дээр наймаа хийж, дүрээ судалж, дүрдээ гологдож байсан гэдэг. Гэсэн ч тэр уйгагүй хөдөлмөрлөж, өөрийгөө нээж, хөгжүүлж сая нэг найруулагчийнхаа сэтгэлд нийцэж дүрээ бүтээсэн гэнэ.

               Харин өдгөө түүний мэргэжлийг охин О.Оюун өвлөн авч ажилласаар байгаа билээ. Тэрбээр аавынхаа тухай “Намайг урлагийн хүн болно гэхэд аав минь эсэргүүцээгүй. Гэхдээ айхтар дэмжээгүй. Намайг ганц дэмжиж, аавыг ятгасан хүн нь ээж. Ээж минь “Чи охиноо л жүжигчин болго. Чиний мэргэжлийг өвлөх ганц хүн. Миний охин хоосонгүй” гэж аавд хэлдэг байлаа. Аав минь ч ээжийн үгэнд орж, даалгаврыг нь биелүүлэн намайг театрт аваачиж, шалгуулсан даа. Миний аавын театрынхаа төдийгүй монголын ард түмэнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн уран бүтээлч. Надад хувь уран бүтээлч гэдгээр нь бус, Очирбатын Оюун л гэж хандана. Тэр хэрээр хариуцлага ярина. Аавынхаа нэрийг сэвтээхгүй юм сан гэж үйлдэл бүрээ учиргүй цэнэж явсангүй. Уран бүтээлдээ баримталдаг зарчмынхаа дагуу л өнөөдрийг хүрч байна. Гайхалтай, гайхамшигтай мэт дүр эсгээд ч яах юм. Гэлээ ч аавынхаа нэрийг муугаар дуудуулаагүй л гэж боддог доо” хэмээн дурсан ярьсан байдаг.

 

 

 

 

 


МОНГОЛ КИНОНЫ ДАРХЛАГДСАН ХӨХ ӨВГӨД VIII
АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 0
Шинэ мэдээ
Нийтлэлчид
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, VIII хороо, "Ардын эрх"-ийн байр, Гуравдугаар давхарт Эргэлт.мн редакц
7509-1188