ХХ зууны манлай дуучин, Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, поп дива Б.Сарантуяа бол гал,  Монгол Улсын гавьяат жүжигчин,  поп дива Т.Ариунаа  бол ус. Гаднаас нь харахад  Сараа хатуу самар шиг уран бүтээлч. Ариунаа харин урсгал намуухан, зөөлөн өнгө аястай дуучин. Урлагт ерээд онд ийм эсрэг тэсрэг хоёр уран бүтээлч “од” болон гарч ирж, мандаж, тэсэрч, буцалж, дэрвэсэн.

            Сараа, Ариунаагүйгээр Монголын дууны урлагийн нэгэн он цагийг төсөөлөшгүй. Ариунаа “Эрос-1” цомгоороо унтаа, нэгэн хэвийн байсан рок поп урсгалд тэсрэлт хийж байлаа.

Анхлан

“...Амьдралын минь алтан босго

16 нас минь

Азтайхан, баяртайхан

16 хавар минь...хэмээн “16 нас” дууг зөөлөн хоолойгоор мэдрэмж дүүрэн дуулан гарч ирсэн байдаг. Түүнийг Л.Галмандах багш дуучин болгон гаргаж ирсэн түүхтэй. Тэгээд л тэр “Баяртай гэж хэлж чадахгүй”, “Мартахгүй”, “Анхны хайр” гэсэн дуунууд нь хит болж, уран бүтээлээр тасралтгүй “давшилж” эхэлсэн. Түүний уран бүтээлүүд хүүхдийн элч дуучнаар үргэлжилсэн.

      Тэр бол Монголын урлаг хэмээх тулганы том оч мөн. Өөртөө тун ч итгэлтэй. Энэ тухай “Би өөрийнхөө дуулах чадварыг 100 сая төгрөгөөр үнэлдэг Монголын цорын ганц дуучин. 15 настайгаасаа тасралтгүй 35 жил урлагт зүтгэсэн” гэж ярьсан байдаг. Үнэхээр түүний дуу хоолойноос тулсан их итгэл, мэдрэмж үнэртдэг. Тэр аргадаж, хайрлаж дуулна. Цоглог дууг бол хэмнэл хурдыг нь гаргаж дуулна. Буй биеэрээ дуундаа орж, аялгуу эгшгийнх нь гүнд нэвтэрч дуулна. Т.Ариунаа хэзээ ч өөрөө оршоогүйгээр, дуундаа амьдрахгүйгээр дуулж байгаагүй байх. Дуу бүхэндээ л Ариунаа оршиж, ард түмэн Ариунаагийн зүрх сэтгэл, мэдрэмж, хайрыг сонсдог. Түүгээр дамжуулан олон ч сайхан дууны жигүүрт дүүлэн ниссэн. Намуухан хайрын дууг хачин сайхан амилуулж дуулна. Ганцхан жишээ гэхэд л “Чи минь” дууг хэлж болно. Их хүндэтгэл, хайр, хүсэл, мөрөөдөл эл дуунд агуулагддаг. Тэр агуулгыг тэр хамгийн сайхан гаргаж, одоо ч хаа нэг “Чи минь” дуугаа аялахад өөрийн эрхгүй шар үс босох шиг болж, автдаг. Ингэж л сонссон хэнийг ч дуу хоолойгоороо татаж, автуулж дуулдаг нэгэн бол тэр.

      Харин Сараа “Мөнгөн харандаа” хамтлагаас гараагаа эхэлж, хамгийн анх “Зүүдний говь” дуугаар эхэлсэн. Тэгээд “Сэтгэмж”, “Инээмсэглэл”, “Хөх тэнгэр” гээд Монголын эстрадын оргил хамтлагуудад дуулж, уран бүтээлээ үргэлжлүүлсэн. Түүний хит дуунуудын нэг бол

“...Бээрсэн гарыг чинь дулаацуулж,

Оддын дор зогсох жаргалтай

Бэтгэртлээ шөнөжин бодоод би

Өглөө нартай учрах жаргалтай...” хэмээх “Би жаргалтай” дуу.

  “Миний дуунууд”-ыг араас нь хит болгосон. Залгуулаад нь “Миний дуунууд”, “Учралын блюз” зэрэг бүтээл нь ёстой л хар аяндаа хит болж байлаа. Сараа “Би 30 жилийнхээ туршид үзэгчдийнхээ хүсэмжит дуучин байхын төлөө зүтгэсэн” гэж урлагт зориулсан хөдөлмөрийнхөө тухай ярьсан байдаг. Сараа үнэхээр үзэгчдийн хүсэл сэтгэлийн хүлээлт дүүрэн уран бүтээлч гэдгийг уншигчид андахгүй. Нэг тийм зөөлөн хайрын сэдэв Сараагийн дуунуудад зонхилдог. Дууных нь нэр, өнгө аяс нь цаанаасаа яриад байгаа мэт. “Тэр намайг дурсдаг болов уу”, “Амьдрал”, “Нулимсаар хучсан шөнө”, “Мартъя” зэрэг хэн нэгэн ганцаардсан, хайр дурлалаасаа салсан, хайртай хүнээ санаж байгаа хүний өмнөөс тэр мэдэрч дуулж байх шиг санагддаг. Тэр өөрийгөө дуугаараа л бусдын өмнө сул тавьж чаддаг нэгэн. Бусдаар бол чанга, хатуу, нууцлаг.

-ХОЁР ЖИГҮҮР-

   Тэр бол урлаг хэмээх “шувуу”-ны хоёр жигүүр. Монголын урлаг, тэр дундаа рок попын хачин задгай, тэр хэрээр авьяас шаарддаг ертөнцөд тэр хоёр тэсрэлт хийж, өөр өөрсдийн ертөнцөөр “дүүлэн ниссэн”. Хэнээс ч юунаас ч эмээж, хэнд ч хавчигдаж, баригдалгүй, хачин өөрийнхөөрөө, задгай, нээлттэй, чөлөөтэйгээр тэд 30 гаруй жил явж ирсэн. Ерээд оны дундуур бол Сараа, Ариунаа гэдэг үгийг ээлжлэн хэлж, урлагт ёстой л хэн бүхний олж харах тод “од” болосн гялалзсан. Нэгдэж, нийлнэ гэж хачин жигтэйхэн. Уншигч та санаж байгаа бол дууны хэсэгт хоршиж орсон цөөнгүй дуу бий. Хэн хүнээс илүү нэгнээ мэдэрч, нийлдэг. Бүр хөдөлгөөн, гаргаж байгаа үйлдэл, өнгө төрх нь ч нэгэн зэрэг команд авсан мэт эвсэг гэмээр. Аргагүй хоёр гавьяат тайзан дээр ана, мана, ач тач үзэлцдэг. Тэднйи эгшиглүүлсэн баяр гуниг, жаргал, зовлонгийн дууг бид зуун дамжин сонссоор байна.

Өнгөрсөн хугацаанд тэд нэгнээ хөглөж, хурцалсаар ирсэн. Сараа цомгоо гаргахад, Ариунаагийн цомог удахгүй гарч, Ариунаа тоглолтоо хийхэд Сараагийн тоглолт ч мөн болдог байв. Ийм галзуу өрсөлдөөнд үзэгчид харин хэзээ ч хоёр хуваагдаж байгаагүй байх. Сараа, Ариунааг энэ тэнцүү үзэж, урлагийн тайзан дээр “асаж” байгаа хоёр галын элчинд сонсогч, шүтэн бишрэгчид нь жарган суудаг гэхэд болно. 

            Ариунаа гаднаа зөөлөн харагдавч маш хүчирхэг эмэгтэй. Харин Сараа гаднаа хүчирхэг үзэгдэвч эмзэг, зөөлөн бүсгүй. Үүнийг бид тэдний уран бүтээл болоод амьдралын зам мөрөөс нь бэлхнээ харж болно. Ийм л болохоор Монголын урлагт, хүмүүний амьдралд Сараа гал, Ариунаа ус. Мөн Ариунаа гал, Сараа ус билээ.