ТЭНГЭРИЙН ХҮҮ ХААН БОЛОВ

Д. Бямбасүрэн:
Соёл урлаг

2022-07-02, 2024

"Тэнгэрийн хүү” жүжгийн Модун шаньюй өдгөө Улсын драмын эрдмийн театрын тайзнаа “Тамгагүй төр" жүжгийн "Арчуг” хаан болон хувирч байгаа эл өдрүүдэд өөрийн гэсэн өнгө төрх, дотоод шаналал, эр хүчтэй, Монголын урлагийн тайз, дэлгэцийн чамгүй бүтээлд дүрээрээ дархлагдсан нэгэн уран бүтээлчийн тухай бичихгүй өнгөрч боломгүй. Тэр бол УДЭТ-ийн жүжигчин, Соёлын тэргүүний ажилтан Г.Эрдэнэбилэг.

Час халуун, басхүү цэл хүйтэн дүрүүдийг гаргадаг тод нэгэн уран бүтээлч бол яах аргагүй тэр мөн. Түүгээрээ ч өнөөдөр Ардын уран зохиолч, Хөдөлмөрийн баатар Б.Лхагвасүрэн гуайн "Тамгагүй төр" жүжгийн Арчуг хааны дүрийг бүтээж буй. СГЗ найруулагч, Н.Найдандорж түүнийг "Агуу домог, Ардын жүжигчин Л.Жамсранжав гуайн домог болгож бүтээсэн дүрийг авч тоглоно гэдэг том зориг шүү. Тэр хэрээр энэ хүү дүрдээ их ажиллаж, хөдөлмөрлөсөн байгаа" гэж байсан. Үнэхээр ч тийм биз. Их найрагч эл жүжгээ Л.Жамсранжав гуайд зориулж бичсэн ч гэдэг юм билээ. Тэгэхээр Г.Эрдэнэбилэг гэх гал халуун жүжигчнийг уран бүтээлчийн хувьд өсгөж, дүр дүрээс илүү чадал чансаа, хөдөлмөр шаардсан бүтээл бол "Тамгагүй төр" гарцаагүй мөн болов уу. Үзсэн үзэгчид ч түүний хөдөлмөр, зүтгэлийг ам бардам үнэлж, "Г.Эрдэнэбилэг хааны дүрийг гайхам бүтээжээ. Алхаа гишгээ, уран яруу үг хэллэг сайхан байна лээ" гэнэ. Мэдээж тэр Театрын урлагийн домог Л.Жамсранжав гуайн энд хүрч, түүнийг давахгүй ч дөхүүлэх сэн гэж хамаг чадлаараа хичээсэн болов уу. Нөгөө талаар Б.Баатар найруулагч түүнээс л Арчуг хааны дүр гарч, тэр агуу жүжигчний домог болгосон дүрийг үзэгчдэд хүргэнэ гэж итгэсэн, харсан байх.

Тэгэхээр өнөө цагийн Арчуг хаан Г.Эрдэнэбилэг бол уран бүтээлчийнхээ бүх чадал чансаа, оюун бодол, ур чадварыг

"Тамгагүй төр" жүжигт юүлсэн болов уу гэдэгтэй маргахгүй байна.

Тэгэж гэмээнэ л үзэгчдийн жихүүцэм, басхүү зориг зүрхт нь бишрэм Арчуг хааны дүрийг ойртуулна гэдгийг Г.Эрдэнэбилэг жүжигчин өөрөө ч мэдэж байгаа. Ойртуулсан, харуулсан, дөхүүлсэн, чадсан, Хорьдугаар зууны Арчуг Л.Жамсранжав гуай байсан бол XXI зууны Арчуг хаан Г.Эрдэнэбилэг л байсан.

-ТЭНГЭРИЙН ХҮҮ ХААН БОЛОВ-

Одоогоос долоон жилийн өмнө тэр Б.Цогнэмэхийн бүтээл "Тэнгэрийн хүү" жүжгийн Модун шаньюйгийн дүрийг тайзнаа гаргасан.

"Амилуулсан" эсэхийг бол үзэгчид үзэх байх. Харин залуу жүжигчний хувьд авсан дүрээ гаргаан шиг гаргаж, цор ганц тэнгэрийн хүү тэр л байсан. Учир нь, Г.Эрдэнэбилэг жүжигчнээс нэг тийм зэвүүн, ширүүн, догшин, хүйтэн характер гарч, басхүү шаналал мэдрэгддэг. Энэ өнгө төрх, дотоод шаналлаараа тэр олон ч тайз болон дэлгэцийн уран бүтээлд тоглосон. Тэр нь ч байгаа онож, Г.Эрдэнэбилэг гэж ямархан жүжигчин Монголын урлагт байгааг газарчилж, замчилж байгааг үзэгчид андахгүй болов уу. Бусдаас өөрийн гэсэн зүйлээ харамлаж, өмөөрөх үзэлд тэр бие сэтгэлээрээ өндөлздөг, өмөлздөг уран бүтээлч. Эл үзэл олон ч уран бүтээлд нь илэрдэг.

Энэ байдал нь "Тэнгэрийн хүү" жүжгийн дүрд илүүтэй харагдаж, тод мэдрэгдсэн. Магад эл жүжгийн Модун шаньюйгийн дүрээр тэр энэ үзэл санааг л гаргах байсан ч байж мэднэ. Газар шороо, нутаг усныхаа төлөө амиа ч үл хайрлах хүүгийн дүрийг тэр яс, цус, бие сэтгэлээ бүрэн зориулж, дүрдээ гүн орж шаналж, харь хүнээс хайртай газар шороогоо өмөөрч тоглосон. Тэнгэрийн хүүгийн дүрээрээ тэр хамгийн ч сайн дайдсан. Долоон жилийн өмнөх жүжиг гэхээр уран бүтээлчийн хувьд Г.Эрдэнэбилэг идэрхэн, өнөөдрөөсөө ч залуу байсан болов уу. Идэр чансаа чадалтай, мөдхөн өсөж дэвших боломжтой түүнд Тэнгэрийн хүү тун зохицож, тайзан дээр түүхэн хааны дүрийг тэр дархалж чадсан. Одоогоор түүнээс өөр тэнгэрийн хүү гараагүй байна. Тэгвэл долоон жилийн хугацаанд тэр бүр өсөж, өдгөө жинхэнэ жигдэрсэн, жишиг уран бүтээлчдийн нэг болсон нь "Тамгагүй төр" жүжгийн Арчуг хаан. Өөрөөр хэлбэл, Тэнгэрийн хүү хаан болж, тайзнаа гарав.

Түүний бүтээсэн тайзны дүрээс хоёр хааны дүрийг л онцолж буй болохоос Улсын драмын эрдмийн театр гэх айлд тэр өөр өчнөөн ч олон туслах болон гол дүрийг гаргаж байгаа.

Сургуулиа төгсөөд театрт орсон Г.Эрдэнбилэг театрын сайхан залуу уран бүтээлчдийн нэг мөн байв. Урт үстэй, нуруулаг, гоё нүдтэй ч гэж хэлэгддэг байж.

Түүгээрээ ч тэр "Тайчигч хөвгүүд ба саарал гудамж", "Дурлахгүйгээр үнсэлцье" гэх зэрэг жүжигт тоглож халуун залуу насны өнгө төрхөө хайр сэтгэлийн жүжигт ч гаргаад амжсан. Тэрбээр энэ тухайгаа нэгэн ярилцлагадаа" Тайчигч хөвгүүд ба саарал гудамж", "Дурлахгүйгээр үнсэлцье" зэрэг жүжигт жаахан байхдаа тоглож байсан" гэдэг. Тус жүжигт ч тэр бусдаас хайр сэтгэлээ харамласан, өмөөрсөн дүрийг гаргасныг үзсэн үзэгчид, дууг нь мэддэг нэгэн клипээс нь анзаарч байгаа болов уу. Ердөө ийм л нэг халуун залуу, хамаг бүхнээ авсан, оноогдсон дүрдээ өгчихдөг эрч хүчтэй, ирмэг, зоригтой уран бүтээлч тэр мөн. Тэр буй биеэрээ л урлагт сэлж, хамаг бүхнээ урлагт өгчихсөн.

-ДЭЛГЭЦИЙН ДҮРД Ч ДАРХЛАГДСАН ХИЙМОРЬТОЙ ЖҮЖИГЧИН-

Г.Эрдэнэбилэг театрын тайзнаа гарахаас гадна дэлгэцэд ч "дэргэсэн" жүжигчин гэдгийг хэн бүхэн мэднэ. Ихэнхдээ эсрэг дүрд.

Гэхдээ бусад эсрэг дүрээс ялагаатай нь сайн зүйлийн төлөө, зөв зүйлийн төлөө дуугардаг, түүчээлдэг эсрэг дүр түүнийх. Тэрбээр “Чиний эзгүйд” киноны Жаргал, “Би чамд хайртай-2” киноны Хангай, “Бурхан өршөөг” киноны Мөнхөө, “Сая долларын олз” киноны Эрчимхүү, “Үргээлэг” киноны Хангал, "Хийморь" киноны ерөнхий найруулагч, туслах дүр. “Огтлолцол” киноны гол дүр, “Яллагч” киноны гол дүр, “Ар хударга” киноны гол дүрд тоглосон.

Зарим нь зөөлөн , зарим нь хатуу, зарим үнэнхүү зэвүүн гэмээр эсрэг дүр. Газар нутгаа харийнхнаас өмөөрсөн, хайртай бүхнээ хамгаалсан, басхүү хүчээр аайртай хүнээ өөрийн болгох гэсэн дүр ч байна. Б.Баатар найруулагч Г.Эрдэнэбилэгийг эртнээс харжээ. Тэр "Би чамд хайртай-2" киног найруулж байхдаа л түүнийг Хангайгийн дүрд тоглуулсан. Хайр сэтгэлийг хүчээр авах гэж оролдоод, эцэст нь ойлгож ухаардаг дүр. Харин "Үргээлэг" бол эх орон руу гаа орж ирэх харийнхныг үргээх гэсэн гал дөл шиг ирэмгий залуугийн дүр. Тэнгэрийн хүүд дүрэлзэж, тайзан дээрээс үгээ хэлж зогссон түүнээс үргээлгийн дүр санаа бол гарах нь тодорхой. Тэгэхээр тэр дэлгэцийн дүрд ч дархлагдсан нэгэн. Г.Эрдэнэбилэг жүжигчингүйгээр "Би чамд хайртай-2 жүжгийн Хангай, "Үргээлэг" киноны дүр хоёрыг төсөөлөшгүй.

-ЧАНСААТАЙ НАЙРУУЛАГЧ-

Дэлгэцийн хэд хэдэн бүтээлийг тэр хамт, басхүү ганцаар найруулсан. Ер сүүлийн жилүүдэд найруулагчийн замд дөрөө харшуулж, чансаатай бүтээлээр үзэгчдэд бэлэг барьж байгаа. "Аав" “Татаар ажиллагаа", "Тэнгэрийн чоно" найруулагчаар ажиллаж, өөр өнгө төрхийг өөрийн санаа бодлоор нүүж буй. Харин "Үргээлэг”, “Яллагч” киноны найруулагчаар С.Болд- Эрдэнэ, Ц.Цэрэнболд нартай хамтран ажилласан. Аав” киноны эмзэг нандин зохиолыг гаргаж ирж, хүмүүст хүргэх ёстой цэгийг онож, очиж гаргасан. Харин “Үргээлэг”, “Яллагч” кинонд эх орноо, хайртай бүхнээ хайрлаж, хамгаалахын төлөө амиа өгөхөөс ч буцахгүй хүмүүн бол тэр. Дээр дурдсанчлан, алив зүйлийн эзэн байж, эзэн нь болсон зүйлээ хамгаалах, хайрлах үзлийг тэр л ягштал гаргадаг.

Хамгийн эх оронч, түүнийхээ төлөө асаж, дэвэрч, дүрэлздэг нэгэн.

Тэр эл хоёр уран бүтээлээрээ нийгэмд болохгүй байгааг шүүмжилсэн. Үүгээрээ хэлэх үгтэй, хийх ч чадвартай найруулагч гэдгээ харуулсан юм. Найруулагч гэдэг бүтээлээрээ аливаа асуудалд үзэл бодлоо хэлж, бүтээлээрээ дайдаж байдаг. Түүний бүтээсэн эсрэг дүр бусдаасаа ялгаатай байдаг нэг онцллог нь эсрэг мөртлөө эерэг зүйлийн төлөө эсрэг байж чаддагт байгаа юм.

Үүгээрээ цаашид чамбай, часхийсэн найруулагч байх ч боломжтой, өсөж, хөгжиж, аль ч төрөлд үзэх бүрэн боломжтой уран бүтээлч гэдгээ хахуулж буй. Харин бие дааж найруулсан бүтээлийг нэг бол" Хийморь" кино. Төрийн шагналт Ч.Лхамсүрэнгийн" Хүрэн морь" найраглалаас сэдэвлэсэн эл бүтээл мөн л Г.Эрдэнэбилэг гэж хүнийг өөрөөр бидэнд харуулсан. Эх орон, нутаг ус, хүлэг морио гэсэн эх оронч сэтгэл Г.Эрдэнэбилэг гэх уран бүтээлчээс үнэртдэг, мэдрэгддэг. Үүнийгээ түүхэн болон эх орон гэсэн бүх бүтээлдээ багтааж, уяж, гаргадаг уран бүтээлч. Тэр дундаа "Хийморь" кинонд ханатал харуулсан. Монгол эр хүний шинж төрх, жудаг, сайхан сэтгэлийг тэр өөрийн дүрээр үзүүлж, мориндоо хайртай, багаасаа амьтныг хайрлаж сурсан балчир хүүгийн дүрээр илэрхийлж, шунаг сувдаг сэтгэлтэй бадарчны дүрийг жүжигчин Э.Тодгэрэл дамжуулж, сайхан Монгол аавын дүрийг жүжигчин Ц.Цэрэнболдоор товойлгон үзүүлсэн. Ийн багаа бүрдүүлж, санаагаа гүйцэтгэж "Хийморь" бүтээлийг хийсэн тэр. Хийморь ч хийморьлог бүтээл болж чадсан. Тэрбээр энэ уран бүтээлээрээ удаан лугшиж, дотроо тээж явсан үзэл санаа, бодол сэтгэлээ гаргасан гэдэгт итгэлтэй байна.

Тээж явдаг, тээснээ дүрээрээ, найруулсан уран бүтээлээрээ гаргана гэдэг жүжигчин, найруулагч хүний гол чадвар байх. Уран бүтээлчийнхээ хувьд тэр хэдийн боловсорч, болж яваа. Мэдээж залуу байна, дахиад олон ч бүтээл түүнийг хүлээж байгаа. Гэхдээ өмнөхөөсөө ялгаатай нь одоо түүнээс ханасан, болж гүйцсэн дүр, бүтээл л гарах байх. Дүр, бүтээлээ угт нь тулгах чадвар түүнд хэдийн суусан. Үргэлж сайн аав байх ганц зорилготой түүний зорилгын нэг салаа мөчир нь сайн уран бүтээлч л байгаа болов уу. Тэгвэл тэр салаа зорилгоо ч сайн биелүүлж яваа нэгэн. Хааны дүрийг, тэр дундаа "Тамгагүй төр" жүжгийн Арчуг хаан нүдээ олжээ, Б.Баатар найруулагч Г.Эрдэнэбилэгтэй ойр уран бүтээлч. Тэр түүнийг өөрийн найруулсан "Тамгагүй төр" жүжгийн Арчугийн дүрд тохирно гэдгийг эртнээс харж, онилж, дотроо төсөөлж явсан байх. Харин тэр хэр санаж, бодож төсөөлсөн шиг нь байсан бол гэдэг л байна. Үзэгчдэд бол Г.Эрдэнэбилэг л Арчуг хаан байсан. Учир нь тэсэрч дэлбэрэм, зугатааж боломгүй жихүүцэм хувь тавилангийн эзэн Арчугийг гаргах бүх нөөц бололцоо, зан характер, дотоод шаналан түүнд л бий...

ТЭНГЭРИЙН ХҮҮ ХААН БОЛОВ

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 4

Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2023-10-04 13:06:43

Д.Тунгалаг: ЁСТОЙ Л АВЬЯАС НЬ БЯЛХАЖ БаЙДАГ БоЛОВ УУ ГЭМЭЭР ХЭДЭН САЙХАН ЖҮЖИГЧИД БаЙГААГИЙН НЭГ ЯАХ АРГАГҮЙ Г.ЭРДЭНЭБИЛЭГ! Тийм дээ ч тэр авьяасаа кино урлагт сорьж чадвараа дүгнүүлсэн.БАЯР ХҮРГЭЕ!
Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2022-05-02 10:01:06

emee: uhaan ni baitugai nud ni hurtel gaihamshigtai toglolttoi, bi ch 70 garsan hugshin uuniig unshihad l toglolt ni nudend urgaj haragdaj baina,
Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2022-05-02 09:57:42

emee: baharhahgui baihiin argagui saihan jujigchin,uuruunh ni turulh humuujil ih mundag hudulmurch baih, bi tengeriin huug ch ter ,tamgagui turiig ch ter uzehiig unen muruuddug, gehdee tetgeveriin bi hezee ch teatrt ochij ene gaihaltai duruun togloltiig uzej chadahgui, sotsializmiin ued buh jujgiig uzdeg bailaa,odoo bol minii muruudul husel nadtai hamt l nuguu ertunts yavah baih,saihan hudulmurch aviyastai jujigchin huu erdene bileg ee hollivudad delhiid neree munhluurei, chi chadna, tenger chamaig iveeg
Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2022-05-02 09:16:24

Baatarpurev.: Gaikhamshigtai jujigchin,nairuulagch.Mongol Ulsiin gavyat jujichin col uguurei

Шинэ мэдээ

Нийтлэлчид