ХАВРЫН ТАРИАЛАЛТ БА МОНГОЛЧУУДЫН ХҮЛЭЭЛТ

2022-05-17, 904

Энэ жил хаврын тариалалтын ажил орон даяар тавдугаар сарын 3-наас эхэлсэн билээ. Энэ онд 559.6 мянган га талбайд тариалалт хийж, 339.9 мянган га талбайд уринш боловсруулах төлөвлөгөөтэй байгаа талаар ХХААХҮЯ-ны Хөрс ургамал хамгаалал, үр сортын хэлтсийн дарга Д.Есөн-Эрдэнэ мэдээлсэн.

Үүнд:

-386.1 мянган га талбайд үр тариа,

-362.7 мянган га талбайд улаан буудай,

-70.2 мянган га талбайд малын тэжээл,

-66.4 мянган га талбайд тосны ургамал,

-17.3 мянган га талбайд төмс,

-12.0 мянган га талбайд хүнсний ногоо,

-7.6 мянган га талбайд жимс жимсгэнэ тариалж, нийтдээ 559.6 мянган га талбай тариалалт хийж, 339.9 мянган га талбайд уринш боловсруулж бэлтгэх зорилт дэвшүүлсэн байна. Энэ хүрээнд бид хаврын тариалалтын ажил хэрхэн явж байгаа талаар дараах мэдээллийг бэлтгэлээ.

-УЛААН БУУДАЙН ТАРИАЛАЛТ 13.1 ХУВЬТАЙ БАЙНА-

Үр тарианы хамгийн чухал нь улаан буудайн тариалалт. Энэ хавар 386.1 мянган га талбайд үр тариа тарихаас одоогоор 48.2 мянган га талбайд үр тариа тариалсан байна. Үүнээс 47.5 мянган га талбайд улаанбуудай, 697 га талбайд төмс, 961 га талбайд хүсний ногоо, 265 га талбайд малын тэжээл, 1.94 мянган га талбайд тосны ургамал, нийтдээ 52.3 мянган га талбайд тариалалт хийснээр үр тарианы тариалалт 12.5 хувьтай, үүнээс улаанбуудайн тариалалт 13.1 хувь, төмс 4.0 хувь, хүнсний ногоо 7.7 хувьтай явж байгаа аж. Өөрөөр хэлбэл, тариалалт эхлээд арав гаруй хоногийн хугацаанд ийм га талбайд тариалалт хийсэн байгаа аж.

Аймаг орон нутгийн хэмжээнд хаврын тариалалт мөн амжилттай явж байгаа бөгөөд тухайлбал, Дорнод аймагт 26.4 мянган га талбайд үр тариалсан байна. Үүнд, 180 га талбайд төмс, 190 га талбайд хүнсний ногоо 3.5 мянган га талбайд малын тэжээл тус бүр тариалсан байна.

-ТӨМС ТАРИАЛАЛТ 4.0 ХУВЬ, ХҮНСНИЙ НОГОО 7.7 ХУВЬТАЙ БАЙНА-

Дээр дурдсанчлан хүнсний ногооны тариалалт 7.7 хувь, үүнээс төмс 4.0 хувийн тариалалттай явж байгаа аж. Энэ жилийн тухайд улсын төсвөөс 1.3 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтээр 12 нэр төрлийн ногооны үр, 70 тонн төл сонгино, 197.5 тонн төмсний элит үр нийлүүлэгдэж, Засгийн газрын 118 дугаар тогтоолын дагуу үнийг 80 хувиар хөнгөлж, 22 аймаг, нийслэлд хувиарлан хүргүүлж хүсэлт гаргасан ногоочдод олгоод байгаа аж. Цаг агаарын байдлаас үүдэн төмс тариалалт жаахан удааширсан байдалтай байна.

Харин тариаланчдад тулгарч байгаа асуудлын хувьд “Эрүүл мэндээ хамгаалж, эдийн засгаа сэргээх” 10 их наяд төгрөгийн цогц төлөвлөгөөний хүрээнд Төрийн банк, Хаан банк, Хас банк, Голомт банк, Худалдаа хөгжлийн банк, Капитрон, Тээвэр хөгжлийн банкаар дамжуулан тариалан бүхий 370 иргэн, аж ахуйн нэгжид 21.5 тэрбум төгрөгийн зээлийг олгоод байна. Тариаланчдынхаа санхүүгийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлж, тариалалтыг хэвийн явуулах боломжийг бүрдүүлэх зорилгоор Засгийн газрын 2022 оны 119 дугаар тогтоолын дагуу зах зээлийн эргэлтэд ороогүй, зохих стандарт, журмын шаардлагыг хангаж байгаа 6.2 мянган тонн хүнсний улаанбуудайг улс худалдан аваад байгааг ХХААХҮЯ-наас мэдээллээ.

Мөн тариалалтад зориулан Хөдөө аж ахуйг дэмжих сангаас 220 аж ахуйн нэгж, иргэнд 9.5 мянган тонн улаанбуудайн үрийг 30 хувийн урьдчилгаатай, 141 аж ахуйн нэгж, иргэнд 930 тонн шаахууныг 50 хувийн урьдчилгаатай зээлээр олгоод байгаа аж.

Түүнчлэн улсын төсвийн 1.3 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтээр 12 нэр төрлийн ногооны үр, 70 тонн төл сонгино, 197.5 тонн төмсний элит үр нийлүүлэгдэж Засгийн газрын 118 дугаар тогтоолын дагуу үнийг 80 хувиар хөнгөлж 22 аймаг, нийслэлд хуваарилан хүргүүлж, хүсэлт гаргасан ногоочдод олгоод байна. Төсвийн тодотголын тухай хуулиар санхүүжилтийн хуваарьт өөрчлөлт орсонтой холбогдуулан салбарын хэмжээнд явагдах тендерийн сонгон шалгаруулалтад их бага хэмжээний өөрчлөлт орж байгаа тул Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн дагуу сонгон шалгаруулалтыг дахин зарлах, зохион байгуулах ажил явагдаж байна. Тариалалтад 8.4 мянган тонн, ургац хураалтад 7.3 мянган тонн, уринш боловсруулалтад 6.8 мянган тонн, нийтдээ газар тариалангийн үйлдвэрлэлд 22.5 мянган тонн шатахуун шаардагдах тооцоог гаргаж үнэ, хангамжийг тогтвортой хадгалах чиглэлээр холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудад санал хүргүүлэн хамтран ажиллаж байгаа бөгөөд өнөөдрийн байдлаар дизелийн түлш 27 хоног, А-92 авто бензин 42 хоногийн ердийн хэрэглээний нөөцтэй байгаа аж.

-9.0 МЯНГАН ТОНН БОРДОО ҮЙЛДВЭРЛЭХ ТҮҮХИЙ ЭДИЙ НӨӨЦИЙГ БҮРДҮҮЛЖЭЭ-

Үргэлжлүүлэн бордооны талаар ХХААХҮЯ-наас тодруулахад, ОХУ-ын Худалдаа аж үйлдвэрийн яам нэр бүхий 10 үйлдвэрээс манай улсад нийлмэл бордоо экспортлох зөвшөөрөл олгосны үр дүнд өнөөдрийн байдлаар 3131 тонн нийлмэл болон азотын бордоо, 382 тонн органик бордоо тус тус импортоор нийлүүлэгдэж, 336 тонн бордоо тээвэрлэлтийн шатандаа байна. Дотоодын бордооны үйлдвэрүүд жилд 9.0-10.0 мян тонн бордоог малын бууц, яс, шувууны сангас, чулуужсан нүүрс, бактерийн омог ашиглан 10 орчим нэр төрлийн органик, эрдэс, биологийн бордоо үйлдвэрлэн зах зээлд нийлүүлж байгаа ба бөгөөд өнөөдрийн байдлаар 9.0 мянган тонн бордоо үйлдвэрлэх түүхий эдийн нөөцийг бүрдүүлээд байгаа гэж мэдээлэв.

Харин ургамал хамгааллын бодис импортлох, борлуулах үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл бүхий 14 аж ахуй нэгжид нийт 1850 тонн ургамал хамгааллын бодис нийлүүлэх зөвшөөрөл олгож хэрэгжилтийг зохион байгуулснаар өнөөдрийн байдлаар 300 орчим тонн бодис орж ирээд байгаа бол бусад нь БНХАУ-ын Эрээний хилийн боомт дээр ирээд байна.

Техник технологийн хувьд газар тариалангийн үйлдвэрлэлд нэн шаардлагатай байгаа техник, тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслэл, бордоо, ургамал хамгааллын бодисыг нийлүүлэх явцад хил, гааль дээр үүсч буй хүндрэлтэй асуудалд онцгой анхаарал хандуулж эхний ээлжинд хилээр нэвтрүүлэх хүсэлтийг ГХЯ, УОК, Монголбанк, хил, гаалийн байгууллагуудад хүргүүлж хамтран ажилласан гэдгийг тус яамнаас мэдээллээ.

-АЙМАГ, СУМДЫН ТАРИАЛАЛТ ХУГАЦААНДАА ЭХЛЭЭГҮЙН УЛМААС ТӨЛӨВЛӨГӨӨНДӨ ХҮРЭХГҮЙ БАЙНА-

Ийнхүү хаврын тариалалтын хүрээнд бид зарим тариалан эрхлэгчидтэй холбогдож мэдээлэл авсан төдийгүй зарим аймгийн тариалалтын явцын нөхцөл байдлыг мөн тодрууллаа.

Төв аймгийн тариаланч эрхлэгч Н.Отгонгэрэл "Энэ жилийн тухайд цаг агаарын нөхцөл байдлаас шалтгаалан тариалалтын нөхцөл байдал жаахан удаашралтай байна. Бид одоогоор төмс, лууван зэрэг хүнсний ногооны тариалалтаа 210 га талбайд тариалсан байна. Үргэлжлүүлэн улаан буудай, малын тэжээлээ тарина. Хамгийн гол нь цаг агаарын байдал байна. Энэ жил цаг агаар сайн дулаарч өгөгүй болохоор хаврын тариалалт ихэд удааширч байна. Гэхдээ төлөвлөгөөнийхөө дагуу тариалалтаа үргэлжлүүлнэ" гэв. Харин Дорнод аймгийн хувьд энэ жил 26.4 мянган га талбайд үр тариалах төлөвлөгөөтэй байгаа бөгөөд 180 га талбайд төмс, 190 га талбайд хүнсний ногоо тариалж байгаа гэдгийг онцолж байв. Харин Баян-Өлгий аймгийн хаврын тариалалтын ажлыг хугацаанд нь эхлүүлээгүй байгаагаас үүдэн тус аймгийн тариалангийн төв сум болох Баяннуур сум энэ жилийн хувьд нийт 360 га талбайд тариалалт хийхээс 140 талбайд төмс, 75 талбайд хүнсний ногоо, 25 га талбайд жимс жимсгэнэ, 120 га талбайд малын тэжээл тариалж, үүнээс төмс 1800 тонн, хүнсний ногоо 800 тонн, жимс жимсгэнэ 25 тонн, малын тэжээл 250 тонн ургац хураан авахаар төлөвлөж байгаа аж. Өөрөөр хэлбэл, хугацаандаа эхлээгүй тариалалт төлөвлөгөөгөөдөө хүрэхгүй байгааг аймаг, орон нутгийнхан онцолж байв.

ХАВРЫН ТАРИАЛАЛТ БА МОНГОЛЧУУДЫН ХҮЛЭЭЛТ

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.