ДЭЛГЭР ХАВАР БИДНИЙГ ХҮЛЭЭЖ БАЙГАА ШҮҮ

2024-02-17, 510

Цас ханзарч, цаг хугацаа эргэж мөдхөн хавар болох нь. Монголчууд урин цагийн үүдэнд уламжлалт баяр цагаан сараа тэмдэглэж, айл хотол, ахан дүүсээрээ өвлийг өнтэй, сүрэг мал тарган өлчир давсны амар мэндийг эрдэг ёстой. Энэ жилийн хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгэн хоёрдугаар сарын 10-нд тохиож байгаа бөгөөд хэдийнэ айл хунар бэлтгэлээ базаагаад дуусах тийш хандан байна. Төрийн шагналт Дарма. Батбаяр гуайн "Айсуй баярын зөн" гэдэг шиг ирж яваа, мөдхөн тохиох ийм нэг уламжлалт, утга төгс баярын урь өөрөө хот, хөдөөгүй "орж", цэнгэг агаар мэт сэнгэнэн үнэртэж, сэтгэл сэргээж, сэтгэлийн дотор ирэх бүхний хүлээлтийн манан татаж, ирэхэд нь л сарнин замхрах мэт харагдана.

Энэ жил хүн зон, тэр дундаа малчид зуд турьхантай амаргүй өвлийг давсан ч дэлгэр хаврын үзүүр өндөлсөж, хүйтний эрч зөөлрөн цаанаасаа ирж яваа цаг итгэлийн дуутай. Хахир өвөл бий ч хаврын борог даруухан мөтрлөө ээл өгөөжөө дэлгэх хаврын улирал хаяа залгаж, гол горхи урсаж, дов хөндий бараантаад жиндүү өвөл давхар хувцсаа тайлж, жил сарыг аргадах нь жам гэлтэй. Хаврын улирлыг онож сайхнаар, түүний доторх мөн чанар, шинжээр оноон буулгаж, олж хэлсэн шүлэг, зохиол олон бий.

Монголын орчин үеийн уран зохиолыг үндэслэгч Д.Нацагдорж найрагч гэхэд,

"Мөнх тэнгэрийн дор мянга мянган хавар

Монголын сайхан оронд жил жил дэлгэр

Энх улирал ханхлахад хүний сэтгэл тэнэгэр

Өвсний соёо ногоороход морь мал ханагар...." гэсэн мөртүүд хаврын улирлыг аргадаж, хайрлаж, энх улирал ирэхэд хүний зоны сэтгэл хүртэл тэнэгэр, гэгэлзэнгүй, догдлом байдгийг, сайхан бүхэн өөрөө зорьж ирэх мэт мэдрэмж төрүүлнэ.

Сайн сайхан ер хавар цагаас эхлэх мэт. Хавар цаг хугацаа, цас, борооны эхлэл мэт. Энх улирлын авшиг ерөөл, агаар тунадас өөрөө хаа сайгүй түгэн тархаж, тунгалаг атлаа тунамал дэлгэр хаврын өнгө төрхөнд нэгдэн уусаж, багтан саатмаар. Ийм нэг бүхний эхлэл, улирлын эхэн, зөөлөн дулааны үүд, зөн баярын үүтгэл чилийсэн урт хаврын өдрүүд биднийг хүлээж байна. Хавар ч мөн хүлээсэн шиг ээ хүлээлгэж, хүртээж, жаварт өвлийг төрхөмд нь буцааж цагийг эзлэхээр яаран байна.

Дэнхийсэн том хүн мэт сүрдэм өвлийн улирлыг дэнслэм, уярам, урин зөөлнөөр солин "хувцаслаж", өнгө туяа нэмэн зассаар дэлгэр цагтай золгуулж, хүн, малын нурууг тэнийлгэхэд л хавар хэмээх улирлын үүрэг оршиж, эрүүл энх, амар мэнд, бие, сэтгэл тэнүүн жаргалтай уулзах ерөөл биелэлээ сая нэг олдог. Тийм ээ, дэлгэр хавар биднийг хүлээж байгаа шүү.

ДЭЛГЭР ХАВАР БИДНИЙГ ХҮЛЭЭЖ БАЙГАА ШҮҮ

Шинэ мэдээ

Нийтлэлчид