Шуугианы эзэн

             Ялагдал гэдгийг  мартаж явсан босоо аварга бол  японы алдарт бөх, олимпын дөрөв, дэлхийн 10 удаагийн аварга, домогт тамирчин Каори Ичо байлаа. Түүний 13 жил тасралтгүй үргэлжилсэн 158 дахь ялалт, 2016 онд “Иван Ярыгин”-ы “А” зэрэглэлийн гран при тэмцээнд зогссон нь чөлөөт бөхийн ертөнцийг шуугиулсан, япончуудыг “шок”-онд оруулсан том сенсаци байв. 

       Каори Ичо аваргын тасралтгүй 13 жил үргэлжилсэн, ялалтад цэг хатгасан бөх бол “Алдар” спорт хороо “Аваргууд” академийн тамирчин Пүрэвдоржийн Орхон байлаа. Тэрбээр Каори Ичо аварыг зүгээр нэг сохор азаар ялаагүй. Олимп, дэлхийн аваргад нэг ч оноо алдалгүйгээр 10:0-ийн харьцаатай оноогоор цэвэр ялсан нь олны гайхаширлыг төрүүлж,”нүдийг бүлтийлгэж, амыг ангайлгасан” юм.

         Спортын мэргэжилтэн, багш, дасгалжуулагчид тэр барилдаанд итгэж, ядан байв. Олимп, дэлхийн медальгүй, бөмбөрцөгт нэрээ хараахан дансалж амжаагүй яваа эгэл жирийн монгол охиныг тийм гайхамшигтай дайчин барилдаан хийснийг магтан биширхээс өөр арга үгүй байсан юм. Дэлхийн хэвлэл, мэдээллүүд тэр л барилдааны сенсациар бялуурч байлаа гэхэд хилс, дэгсдүүлсэн зүйл байхгүй биз ээ. Дэлхийн чөлөөт бөхийн түүхэнд энэ барилдаан домог болон үлдсэн. Харин Каори Ичо аварга Япондоо очоод сэтгүүлчдийн асуултад хариулахдаа “Миний өрсөлдөгч монголын охин хүчтэй байсан гэхээсээ илүүтэйгээр би сулхан байлаа. Надад том сануулга, туршлага хуримтлуулсан барилдаан боллоо. Энэ олж авсан туршлагаа ашиглан Риогийн олимпын наадамд хариугаа авахыг хичээх болно. Монголын бөх намайг маш сайн судалсан байна. Энэ ялагдлыг хэрхэн давж гарахаас их зүйл шалтгаална. Би улам хүчтэй болох ёстой” хэмээн хариулж байжээ. Яг үнэндээ Каори Ичо аварга хэлсэн ярьсандаа хүрэлгүйгээр П.Орхоноос зугтаж, олимпод түрүүлэх орон зай хайж, жин хасан Риогийн олимпод оролцож түрүүлсэн түүхтэй.

П.Орхоны чөлөөт бөхтэй амьдралаа холбосон түүхийн эхлэл

        “Алдар” спорт хороо, “Аваргууд” академийн тамирчин,  Монгол Улсын гавьяат тамирчин Пүрэвдоржийн Орхон 1993 оны арванхоёрдугаар сарын 25-ны өдөр Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан суманд мэндэлжээ. Долоон хүүхэдтэй айлын отгон охин. Дээрээ дөрвөн ах, хоёр эгчтэй. Айлын бага хүүхэд гэхэд төдийлөн эрх танхи өсөөгүй юм билээ. П.Орхоны өвөө цэргийн начин Бат хэмээх хүн аж. Харин ах нь аймгийн начин хүн. Тийм ч учраас П.Орхон өвөө, ах хоёрынхоо удмыг залгаж, дэлхий данстай мундаг сайн бөх болсон байх. Тэрбээр дунд сургуулийн нэгдүгээр ангиасаа эхлэн  шатрын дугуйланд хичээллэж, оюуны спортоор гараагаа эхэлсэн гэдэг. Түүнийг дөрөвдүгээр ангид орох жил тэднийх Улаанбаатар хотод нүүж иржээ. Хотод ирээд П.Орхон тэшүүрийн спортыг сонирхож хичээллэж үзсэн байдаг. Харин нагац ах нь П.Орхоныг 14 нас хүрдэг жил өөрийн хоёр хүүхдийн хамт “Алдар” спорт хорооны багш, Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч Ц.Хосбаяр, гавьяат тамирчин Ц.Цогтбаяр, ОУХМ Д.Энхтөр нарын шавь болгон өгсөн юм билээ. Ингэж л П.Орхоны дэлхийд нэрээ дуурьсагсан бөх болох түүх эхэлжээ.

Бөмбөрцөгт  албан ёсоор нэрээ данслав

         2017 он Монголын чөлөөт бөхийн түүхэнд ивээлээ хайрлаж дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс Пүрэвдоржийн Орхон алтан медаль зүүлээ. Монголын чөлөөт бөхийн түүхэнд долоо тав дахь, эмэгтэйчүүдээс гурав дахь дэлхийн аварга П.Орхон болов. Тэрбээр 2017 онд Парисын дэвжээнд  2012 оны ДАШТ-ий тавдугаар байрын шагналт Энэтхэгийн Шилпи Шерантай хийж оноогоор цэвэр ялж, Шведийн Хенна Йоханссоныг 6:2-оор, Африк тивийн долоон удаагийн аварга Нигерийн Блессинг Оборудудуг цэвэр ялснаар хагас шигшээд шалгарсан билээ. Улмаар “Бээжин-2008”, “Лондон-2012” олимпын наадмын хүрэл медальт, Пан Америкийн дөрвөн удаагийн аварга Колумбийн Жаклин Рентериа Кастильог 13:0-ээр оноогоор цэвэр ялснаар алтан медалийн төлөө барилдах эрхтэй болсон юм. Дэлхийн аваргын алтан медалийн төлөө, дэлхийн аварга, Европын хошой аварга Украины бөх Юлья Ткачийг 6:3-аар буулган авч Монгол Улсын алтан соёмбот далбаагаа Парисын тэнгэрт мандуулж, төрийн дууллаа Францын тэнгэрт эгшиглүүлж чадсан билээ. Ийнхүү бахдам амжилт гаргаж, дэлхийн аваргын долоо дахь алтан медалийг авчирч, эх орон, элэг нэгтнүүдээ баярлуулсан түүнд Монгол Улсын гавьяат тамирчин цол, тэмдгийг олгосон юм.

Барилдах эрхээ хасуулж бас дахин шуугиан дэгдээв

          П.Орхон Жакарта 2018 Азийн зуны спортын XVIII наадмын чөлөөт бөхийн эмэгтэйчүүдийн 62 кг-д бүх өрсөлдөгчөө илүүрхэн ялж, алтан медалийн эзэн болсон юм. Гэвч түүнээс допинг илрэн “А” сорьц болон “Б” сорьцоор батлагдан барилдах эрхийг хасахаар болж бас дахин шуугиан дэгдэв. Харин П.Орхон “Би допингийн төрлийн зүйл хэрэглээгүй, гадны нөлөөтэй. Надад нотлох баримт бий” гэсэн. Гэвч Дэлхийн бөхийн нэгдсэн холбоо, “UWW”-гээс Монгол Улсын гавьяат тамирчин Пүрэвдоржийн Орхоны барилдах  эрхийг дөрвөн жилээр буюу 2022 оны 9 сарын 19-нийг хүртэл барилдах эрхийг хассан шийдвэр гаргасан билээ.

        П.Орхоноос хориглосон бодисын жагсаалтад багтсан “Станозолол” хэмээх бодис илэрсэн байдаг.  2017 оны ДАШТ-ээс эхлээд 2018 оны Азийн наадам хүртэл нэг жилийн хугацаанд П.Орхон зургаан удаа шинжилгээ өгсөн байдаг. Тэр бүх шинжилгээний хариу бүгд зүгээр гарсан.  Харин Азийн наадмын үеэр өгсөн шинжилгээнд ийнхүү бүдэрсэн аж.  Азийн наадмын зохион байгуулагчдад П.Орхоныг хориотой бодис хэрэглэсэн байж болзошгүй гэсэн мэдээлэл ирсэний дагуу шинжилгээ авч Олон улсын Допингийн эсрэг агентлагийн Катар Улсын Доха хот дахь итгэмжлэгдсэн лабораторид илгээсэн нь ийнхүү асуудал үүсгэсэн гэдэг. Азийн наадмын зохион байгуулагчдад, допингийн шинжилгээ өгөөгүй байхад П.Орхон хориотой бодис хэрэглэсэн байж магадгүй гэх мэдээллийг өгсөн нь хачирхалтай бөгөөд хардах үндэслэл болж байгаа юм. 

      Мөн түүнчлэн Жакарта 2018 Азийн зуны спортын XVIII наадамд П.Орхоны дасгалжуулагч Ц.Хосбаярыг явуулахгүй гэж хилийн хориг тавьсан нэг л шижиг түрүүлсэн асуудал мөнөөс мөн. Энэ бүхнийг Монголын чөлөөт бөхийн холбооныхон зориудаар зохион байгуулсан байж магадгүй гэсэн хардлагыг яах аргагүй төрүүлнэ. МЧБХ-ны удирдлагууд болон “Алдар” спорт хорооны дасгалжуулагчдын хоорондын таарамжгүй байдлын золиос нь П.Орхон болсон ч байх магадлалтай.  Нүдээрээ инээмсэглэсэн, адтай сэргэлэн, хэлэх гэсэн үгээ хэнд ч шулуухан хэлчихдэг нэгэн бол П.Орхон. Түүний эрс шулуу, шударга зан зарим нэгний эгдүү, дургүйг хүргэдэг байхыг үгүйсгэх аргагүй. Дэлхийн аварга бөх, олимпын наадмын өмнө сэргээшийн төрлийн бодис хэрэглэж, өөрийгөө хорлоно гэж байхгүй. Хэн нэгэн түүний шинжилгээний дээжинд нь эсвэл хоол, ундад нь хориотой эм бэлдмэл, бодис хийсэн байж магадгүй юм.  Энэ л үнэнд арай ойртох байх. Цаг хугацаа бүхнийг шүүж, үнэнийг тодоруулах байх гэдэгт л найдна. Дэлхийн бөхийн нэгдсэн холбоо, Олон улсын Допингийн эсрэг агентлагиас түүнд ногдуулсан дөрвөн жил барилдах эрхийг нь хассан хоригийн хугацаа энэ сарын 19-ний өдөр дууссан. Одоо П.Орхон дэлхийд ямар чансаатай, ямар ур чадвартай, хэр өндөр зэрэглэлийн бөх вэ гэдгээ харуулах цаг үлдлээ. Түүнд амжилт гаргахад допинг ямар хэрэг байгаагүй гэдгийг дэлхий дахинд нотлон харуулах байх. П.Орхон аваргын гайхалтай барилдааныг хүсэн хүлээж буй хөгжөөн дэмжигч, бөхийн спорт сонирхогчид тэсэн ядан хүлээсээр байна.