Н.ГАНИБАЛ: Засгийн газар 5.1 их наядын хөтөлбөрийн тайлангаа танилцуулж байж, 10 их наядын төлөвлөгөөндөө орох ёстой байсан

Б. Бадралмаа:
Улс төр

2021-03-25, 1914

УИХ-ын гишүүн Н.Ганибалтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-УИХ-ын хаврын ээлжит чуулган нээлтээ хийлээ. Энэ хаврын чуулганаар хэлэлцэх асуудлын дарааллыг баталсан байна. Та ямар хуулийн төсөл дээр анхаарч ажиллаж байна вэ?

-Хаврын чуулганыг нээх үеэр УИХ-ын дарга зарим асуудлыг тодотгож хэлсэн. Тухайлбал, хүний эрхийг дээдлэх талаар анхаарч, УИХ-ын хяналтыг сайжруулах шаардлагатай гэсэн. Парламентын гишүүдийн үндсэн үүрэг бол хууль санаачлан боловсруулж, батлах. Үүнээс гадна хуулийн хэрэгжилт дээр тавьдаг хяналтаа сайжруулах шаардлагатай гэж үзэж байгаа юм.

Өнгөрсөн намрын чуулганаар Шүүхийн багц хуульд шинэчлэл хийсэн. Тиймээс энэ хавар Шүүхийн ерөнхий зөвлөл, Шүүхийн сахилгын хорооны гишүүдийг Томилгооны нийтийн сонсголоор хэлэлцэж, шүүх байгууллагын ирээдүйн зураглалыг гаргана. Миний бие Оюутолгойн гэрээ хэлэлцээрийг сайжруулах ажлын хэсгийн Түр хороонд орсон. Энэ Түр хорооны гол зорилго нь тухайн үед “Рио Тинто”-той хийсэн гэрээг сайжруулах чиглэлээр анхаарч ажиллах юм.

УИХ-ын гишүүний ёс зүйн дүрмийг шинэчлэн батлах тухай тогтоолын төслийг Б.Бат-Эрдэнэ нарын гишүүдийн хамт санаачлан боловсруулж, өчигдөр өргөн барьлаа. Энэ тогтоолын төслийг хаврын чуулганаар нэн түрүүнд батлах ёстой гэж үзсэн. УИХ-ын гишүүдийн ёс зүйн дүрмийг сайжруулах захиалга олон нийтээс ирдэг. Тиймээс тогтоолын төслийг яаралтай батлах нь зүйтэй.

Миний хувьд хөдөө аж ахуйн салбарт түлхүү анхаарал хандуулж ажилладаг. Монголын хоршоологчдын зүгээс Хоршооны тухай хуульд яаралтай өөрчлөлт хийх хэрэгтэй гэсэн шаардлага тавьсан. Ажлын хэсэг байгуулагдсан, хуулийн төсөл дээр ажиллаж эхлээд байна.

Энэ жил Ардын хувьсгалын 100 жилийн ой тохиож байна. Үндэсний баяр наадмын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг намрын чуулганаар хэлэлцэх байсан ч түр хойшлуулсан. Энэ хуулийн төсөл дээр сүүлийн жилүүдэд баяр наадмаар гардаг маргаантай асуудлыг шийдвэрлэхэд анхаарч байна. Хурдан морины уралдааныг хэрхэн оновчтой зохион байгуулах тал дээр өөрийн байр сууриа илэрхийлж, хуульд тусгахыг зорино. Энэ мэт хэд хэдэн хуулийн төслийн ажлын хэсэгт орж, ажиллаж байна.

-Та Оюутолгойн гэрээг сайжруулах ажлын хэсэгт ажиллаж байгаа гэлээ. Энэ гэрээг сайжруулах ажил ямар шатандаа явж байна вэ?

-“Рио Тинто” компаниас төлөөлөгчид ирээд, Монгол Улсын Засгийн газрын ажлын хэсэгтэй хэлцэл хийж байгаа гэж ойлгосон. Засгийн газар энэ хэлцлээ УИХ-ын ажлын хэсгийн хяналтын Түр хороонд танилцуулах ёстой. Оюунтолгойн гэрээг анх байгуулахад гаргасан алдаануудыг засч, залруулах, Монголын талын хүртэх үр өгөөжийг сайжруулж, харилцан ашигтай байх тал дээр ажлын хэсэг шахалт үзүүлж ажиллана. Мөн Дубайн гэрээний хавсралтад гарсан өөрчлөлтийг хүчингүй болгох зэрэг тодорхой асуудлыг тавьж байгаа. Ажлын хэсэгт олон жил Оюутолгойн гэрээг судалсан, туршлагатай гишүүд ажиллаж байна. Тэгэхээр Монгол Улсын эрх ашигт нийцүүлэх тал дээр ахиц гарна гэж итгэж байна.

УИХ-ЫН ГИШҮҮН ТӨРИЙН ЗАРДЛААР ГАДААД ОРОНД ЗОРЧИХДОО МӨРИЙТЭЙ ТОГЛООМЫН ГАЗАР ОЧИХЫГ ХОРИГЛОНО

-УИХ-ын гишүүний ёс зүйн дүрмийг шинэчлэн батлах тухай хуулийн төсөлд ямар онцлох заалтууд заалтууд орж байгаа вэ?

-УИХ-ын Дэгийн тухай хуульд өөрчлөлт орсон. Үүнтэй уялдуулаад дээрх тогтоолын төсөлд өөрчлөлт оруулж байгаа юм. Дэгийн тухай хуулиас гадна дүрмээр зохицуулагдах асуудлыг ёс зүйн дүрэмдээ тусгаж өгнө гэсэн үг. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүний ямар үйлдлийг ёс зүйн алдаа гэж үзэх вэ гэдгийг тодорхой болгоно. Мөн УИХ-ын гишүүн төрийн зардлаар гадаад оронд зорчихдоо мөрийтэй тоглоомын газар очихыг хориглоно. Мөн албан ажлаар явж байх хугацаандаа бусдаас бэлэг авбал, ямар бэлэг яагаад авсан зэргийг нь тодорхой болгоно. Авсан бэлгээ УИХ-ын Тамгын газарт мэдэгдэх заалт хүртэл оруулж байгаа.

-Та сөрөг хүчний үүрэг гүйцэтгэж байгаа гишүүн, цөөнхий бүлгийн дэд даргын хувьд Засгийн газрын үйл ажиллагаанд хэр хяналт тавьж ажиллаж байна вэ. Засгийн газраас эрүүл мэнд, эдийн засгийг дэмжих 10 их наядын төлөвлөгөө хэрэгжүүлж байгаа. Энэ талаар ямар байр суурьтай байгааг сонирхъё?

-Засгийн газрын 10 их наядын төлөвлөгөөнөөс өмнө өмнөх Засгийн газрын 5.1 их наядын төлөвлөгөөг зайлшгүй ярих шаардлагатай. Өнгөрсөн гуравдугаар сард У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар цар тахлын нөлөөг буруулна гээд 5.1 их наядын хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн. Энэ үеэр цар тахлыг бууруулах гурван зорилт тавьсан. Харамсалтай нь энэ гурван зорилтоо биелүүлж чадаагүй. Нэгдүгээрт, цар тахлыг дотооддоо алдахгүй гэсэн. Гэтэл цар тахлыг дотооддоо алдаж, тархалт нь өдрөөс өдөрт нэмэгдэж байна. Хоёрдугаарт, эдийн засгийг бууруулахгүй гэсэн.

Гэтэл өсөлттэй байсан эдийн засаг 5.3 хувь хүрч, агшсан байна. Гуравдугаарт, аж ахуйн нэгжээ дэмжиж, ажлын байраа хадгална гэсэн ч 400 мянган ажлын байраа алдаж, ажилгүй иргэдийн тоо нэмэгдсэн. Энэ нь 5.1 их наядын төлөвлөгөө нь биелээгүй гэсэн үг. Мөн энэ хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн тайланг Их хуралд тавиагүй. Ард түмэнд үүнийгээ тайлагнах ёстой шүү дээ. Харамсалтай нь тайлангаа гаргасангүй. Уг нь Засгийн газар 5.1 их наядын төлөвлөгөөгөөр бид ийм ажил хийгээд, ийм үр дүн гарсан. Харин ийм ажлуудыг хийх гээд чадахгүй байгаа учраас бид 10 их наядын төлөвлөгөө гаргасан гэдгээ Их хурал дээр тайлагнах ёстой.

Н.АЛТАНХУЯГИЙН ЗАСГИЙН ГАЗАР ҮНЭ ТОГТВОРЖУУЛАХ ХӨТӨЛБӨР ХЭРЭГЖҮҮЛСЭН ОДОО ӨГӨӨЖӨӨ ӨГЧ БАЙНА

-10 их наядын төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх арга зам нь зөв байж чадах уу?

-Их хурал дээр мэдээлэл өгөөгүй учраас ерөнхий мэдээлэлтэй байна. Авч байгаа арга хэмжээний хувьд эдийн засгийг дэмжих талаар сайн талууд ажиглагдаж байна. Монгол Улсын эдийн засаг цар тахлын сөрөг нөлөөгөөр агшсан. Арилжааны банкууд дээр үүссэн мөнгөний төвлөрлийг буцаагаад Төв банкаараа дамжуулан бонд гаргаж, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах төлөвлөгөө гаргасан байна лээ. Авч байгаа арга хэмжээ нь зөв. Хэрхэн хэрэгжүүлэх вэ гэдэг нь гол асуудал байгаа юм.

МАН-ынхны гашуун туршлага бий шүү дээ. ЖДҮХС-аас өмнө нь УИХ-ын гишүүд болон нөлөө бүхий албан тушаалтнууд эрх мэдлээ урвуулан ашиглаж, зээл авсан тохиолдол гарсан. Энэ явдал давтагдах вий гэсэн болгоомжлол нийгэмд байна.

2012-2016 онд Н.Алтанхуягийн Засгийн газрын үед гол нэрийн бараа бүтээгдэхүүний үнийг тогтворжуулах хөтөлбөр буюу үүнтэй ижил хөтөлбөр хэрэгжүүлж байсан. Энэ арга хэмжээ үндэсний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд хувь нэмэр оруулсныг харж болно. Хөдөө аж ахуйн салбараар жишээ авахад, хоёр улсын хил хаагдахад дотооддоо хүнсний хэрэгцээгээ тодорхой хэмжээгээр хангаж чаддаг болсон байна. Тухайлбал, “Түмэн шувуут”, “НВЦ” зэрэг тахианы фермерүүд өндөгний дотоодын хэрэгцээгээ хангадаг болжээ. Тухайн үед эрчимжсэн мал аж ахуйг дэмжсэн нь өдгөө хүнсний хэрэгцээгээ тодорхой хэмжээгээр хангахад хувь нэмэр орууллаа. Мөн төмс, хүнсний ногооны зоорь, агуулахууд бий болгож байсан нь өнөөдөр өгөөжөө өгч байна. Хэрвээ тухайн үед үнэ тогтворжуулах арга хэмжээг аваагүй байсан бол өнөөдөр хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарт хүндрэл үүсэхээр байж. 10 их наядын төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд тодорхойгүй асуудлууд ч байна лээ.

-Тухайлбал?

-Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл, малчдын орлого, амьжиргааг дэмжих зорилгоор 500 тэрбум төгрөг, жижиг, дунд үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэгчдэд хоёр их наяд төгрөгийн зээл жилийн хоёр хувийн хүүтэй олгоно гэж байгаа юм. Малчдын зээлийг яаж, ямар журмаар олгох нь тодорхойгүй байна. 10 их наядын зээлийг ард түмэнд ашигтай, тэгш хүртээе гэвэл өнөөдөр авчихсан байгаа өндөр хүүтэй зээлийг нь бага хүүтэй зээлээр солих хэрэгтэй. Тэгвэл бодит тусламж болно. Бүх бизнес эрхлэгчид өндөр хүүтэй зээлтэй байна. Энэ зээлийн хүүг нь бууруулчихвал аж ахуйн нэгжүүд хөл дээрээ босох боломжтой болчихно. Одоо аж ахуйн нэгжүүд хичнээн бага хувийн хүүтэй зээл олгож байгаа ч зээл авч чадахгүй ч байж магадгүй. Хөл хорио тогтоочихвол борлуулалтгүй болчихно гэдэг айдастай байгаа.

С.ЭРДЭНИЙН ТАЛЫНХАН БҮЛГИЙН ГИШҮҮДИЙН УУЛЗАЛТЫГ БУРУУГААР АШИГЛАСАН

-Хөдөө аж ахуйг дэмжсэн бодлого 5.1 их наядын үед ч гарч байсан. Ноолуурын үнэд тогтсон ханш тогтоосон ч үүнийгээ барьж чадаагүй. Ийм нөхцөл үүсэхгүй байх талаар яаж анхаарах ёстой бол?

-Өнгөрсөн жилийн сонгуультай холбоотой гаргасан шийдвэр. Ноолуурын үнийг 100 мянган төгрөгт барина гээд сүүлдээ кг тутамд 20 мянган төгрөг өгсөн. Зах зээлийн зарчмаар явж байсан тэр үед нь бүх зүйлээ зогсоочихсон. Борлуулалтгүй болгосон. Төр засгийн буруу үйлдэл чөлөөт зах зээлийг эвдэж, хохирол учруулсан гэж хэлж болно. Энэ жил зах зээлийнхээ зарчмаар явж байгаа учраас кг ноолуурын дундаж үнэ 130 мянган төгрөгөөр зарагдаж байна.

Төр бодлого гаргахгүй зах зээлийн зарчмаар явж байгаа учраас бодит үнэ тогтож байгаа гэж хэлж болно. Малчид нь хожиж, үйлдвэрлэгч нь нар ч худалдаж аваад дэлхийн зах зээл рүү гаргаж байна. Тэгэхээр төрийн буруу оролцоо ард түмэн, эдийн засаг, үйлдвэрлэгчээ хохироох эрсдэлтэй гэдэг нь харагдаж байна. Ноднингийн ноолуурын мөнгийг Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сумын малчид өнөөдөр хүртэл мөнгөө авч чадаагүй байгаа юм билээ.

-Яг үүн дээр л Ардчилсан нам сөрөг хүчний үүргээ гүйцэтгэж хяналт тавих ёстой юм биш үү?

-Бид хяналтаа тавьж байгаа. Монгол Улсын Засгийн газар зах зээлийн бодлогод ямар нэг байдлаар хөндлөнгөөс орж болохгүй гэдгийг нь бид сануулах үүрэгтэй. Чөлөөт зах зээл дээр өрсөлдөх боломжийг нь нээж, гааль болон бусад татвар дээр нь хөнгөлөлт үзүүлэх ёстой гэсэн шаардлагуудыг тавьж байгаа.

-Ардчилсан намд үүсээд буй дотоод асуудлыг хэрхэн харж байгаа вэ. Бүлгийн гишүүд хоёр талыг зөвшилцөх нь зүйтэй гэх байр суурь илэрхийлсэн байна лээ?

- Ардчилсан намын бүлгийн гишүүд хоёр талтай уулзаад энэ асуудлаа нэгтгээд нэг зорилгоор явах нь зүйтэй гэж үзсэн. Харамсалтай нь, С.Эрдэнийн талынхан энэ уулзалтыг буруугаар ашигласан байна лээ. Бидний зүгээс хоёр талыг ойлголцолд хүрэх ёстой гэсэн санаачилга гаргасан болохоос ямар нэг байдлаар үйл ажиллагаанд оролцож, шийдвэр гаргаагүй.

Манай нам Үндсэн дүрэмтэй. Энэ дүрэмд ҮБХ-ны гишүүдийн гурваны нэг санаачлаад ҮБХ-г хуралдуулж болно гэж заасан. Мөн Дотоод сонгуулийн хороо гэж дүрмийн байгууллага бий. Энэ гишүүдийн олонх намын даргын сунгааг явуулах эрхтэй, үүрэгтэй. Үүний дагуу л намын даргын сонгуулиа явуулж байгаа. Миний хувьд И.Мөнхжаргал даргатай Дотоод сонгуулийн хорооноос зарласан сонгуулийг хүчинтэй гэж бодож байна. Цахим сонгууль гэж яваад байгаа. Гэхдээ тухайн сонгууль баталгаатай болохын гол үндэс нь хэн саналаа өгч байна вэ, бодит санал болж чадаж байна уу гэдэг нь чухал. Цахим сонгуулийн үр дүнг харахад нээлттэй бус хаалттай байна. Тиймээс гишүүдэд итгэл үнэмшил төрөхгүй байна.

-Цаг гарган ярилцсанд баярлалаа.

-Баярлалаа.

Н.ГАНИБАЛ: Засгийн газар 5.1 их наядын хөтөлбөрийн тайлангаа танилцуулж байж, 10 их наядын төлөвлөгөөндөө орох ёстой байсан

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.