Франц Улс хулгайгаар гаргасан үлэг гүрвэлийн араг ясыг Монголд буцаан өглөө

2025-12-12, 89

Франц Улс энэ оны арванхоёрдугаар сарын 8-ны даваа гарагт 70 сая жилийн настай үлэг гүрвэлийн араг ясыг Монгол Улсад хүлээлгэн өглөө. Уг олдворыг Говь цөлөөс хууль бусаар малтлага хийж олсон бөгөөд Францын гаалийн албанд хураагдсан байжээ. Монгол Улс алдсан олдворуудаа эргүүлэн авах хүчин чармайлтын хүрээнд уг араг ясыг буцаан авч байна.

“Туйлын ховор” олдвор болох Тарбозавр батаарыг аймшигт Тирранозавр рексийн Азийн төрөл гэж үздэг.

Францын Төсвийн сайд Амели де Мончален Парист болсон ёслолын үеэр үлэг гүрвэлийн өндөг зэрэг бусад олдворын хамт уг араг ясыг Монгол Улсын соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яамны сайд Чинбатын Ундрамд хүлээлгэн өгөхдөө “Өнөөдөр Говь цөлийн нэгэн хэсэг өөрийн эх нутагт буцан очих гэж байна. Энэ бол маш удаан, нягт нямбай мөрдөн шалгах ажиллагааны үр дүн юм. Энэ нь шинжлэх ухаан, соёлын үнэт өвийн буцаан олголт юм.” гэж хэлжээ.

Уг үлэг гүрвэлийн араг ясыг Говь цөлөөс хууль бусаар малтлага хийж гаргасны дараа БНСУ-аар дамжуулан тээвэрлэж, 2015 оны хоёрдугаар сард Францын төвийн гаалийн алба хураан авчээ. “Надад болон бүх монгол хүмүүст үлэг гүрвэлийн олдворуудаа эх орондоо авчрах нь маш чухал,” хэмээн Ч.Ундрам сайд хэлж, уг олдворыг буцаан өгсөнд Францад талархал илэрхийлэв.

Тэрээр эдгээр олдворыг Монгол Улс ойрын хугацаанд байгуулахаар төлөвлөж буй музейд байрлуулах бөгөөд түүнээс өмнө эрдэмтдийн багт хүргэж, судлан шинжлэх болон сэргээн засварлах ажлыг хийнэ гэдгийг AFP агентлагт ярьжээ.

“Онцгой олдвор”

Францын гаалийн газрын хэвлэл мэдээллийн албаны менежер Софи Хоккерел “France 2” телевизэд өгсөн ярилцлагадаа бүтэн үлэг гүрвэлийн араг яс олдсон нь “үнэхээр онцгой нээлт” байсан болохыг мэдэгджээ. Тэрбээр уг олдворыг хураан авсан үед үнэ нь ойролцоогоор 700,000 евро (өнөөдрийн ханшаар 800,000 ам.доллараас дээш) гэж тооцоолж байсан гэжээ. “Гэхдээ түүнийг хурааснаас хойш зах зээлийн үнэ эрс нэмэгдсэн тул өнөөдөр энэ үнэ хоёр дахин, бүр гурав дахин нэмэгдсэн гэж хэлж болно” гэж Хоккерел нэмж тайлбарлав.Тарбозавр батаар нь цэрдийн галавын үед амьдарч байсан бөгөөд ойролцоогоор 65 сая жилийн өмнө устаж үгүй болсон юм. Т.батаарын ямар ч олдвор Азийн хил хязгаараас гадуур илрээгүй байна. Америкийн судлаач Рой Чапман Эндрюс зуу гаруй жилийн өмнө Монгол Улсад үлэг гүрвэлийн өндөг олсон цагаас хойш тус улсын нутаг дэвсгэрээс олон эртний олдворууд алга болсон юм. Үүний улмаас палеонтологичид болон хууль бус наймаачид Говь цөлд олноороо очиж судалгаа, олборлолт хийдэг болсон байна.

Монгол Улсын Засгийн газар алдагдсан олдворуудаа буцаан авахыг эрмэлзэж, олон жилийн турш гадаадын музей болон хувийн цуглуулгад хадгалагдсан олдворуудыг эх оронд нь авчрахыг зорьж байна.

“Хориотой экспорт”

Монгол Улс Говь цөлөөс олдсон бүх үлэг гүрвэлийн олдворыг, ялангуяа Нэмэгтийн геологийн бүтцээс гарсан олдворуудыг төрийн өмч гэж үздэг бөгөөд тэдгээрийг экспортлохыг хориглосон байна. Олдворыг экспортлохын тулд тусгай зөвшөөрөл шаарддаг бөгөөд ийм зөвшөөрөлгүй олдворуудыг ихэвчлэн гарал үүслийн улс руу буцаадаг. 2015 онд АНУ-ын жүжигчин Николас Кейж 276,000 ам.доллароор худалдан авсан үлэг гүрвэлийн гавлыг Монгол Улсаас хууль бусаар гаргасан болох нь тогтоогдсоны дараа буцаан өгсөн юм. Жүжигчин 2007 онд Нью-Йоркийн дуудлага худалдаагаар Тарбозавр батаарын олдворыг худалдан авчээ.

2014 онд АНУ-ын Гэр орон, аюулгүй байдлын газраас жүжигчинд хандаж, хэдэн жил үргэлжилсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны дүнд уг олдворыг Монгол Улсаас хууль бусаар гаргасан гэж үзсэн болохыг мэдэгдсэн юм. Кейж нь идэвхтэй цуглуулагч бөгөөд уг олдворыг худалдан авахдаа Леонардо Ди Каприотой өрсөлдсөн гэх мэдээлэл байдаг.

Эх сурвалж: Le Monde, 2025 оны арванхоёрдугаар сарын 8.

Орчуулсан: Э.Эмүлэн

Цахим холбоос: https://www.lemonde.fr/en/science/article/2025/12/08/france-to-return-stolen-dinosaur-skeleton-to-mongolia_6748273_10.html

Франц Улс хулгайгаар гаргасан үлэг гүрвэлийн араг ясыг Монголд буцаан өглөө

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.