ЧӨЛӨӨТ САЛХИ БУЮУ НАЙРУУЛАГЧ Э.ЁНДОНШАРАВ

Д. Бямбасүрэн:
Дэлхий дахинд- Соёл урлаг

2023-04-01, 1939

Тэр бол буруугүй буруутан, сайн хүн, шөнө буусан аадар. Одоо харин тоглоомчин болох нь. Түүний тархи, зүрх уянгын жүжгээс чөлөөт рүү, тэгээд драмын гээд нүүдэллэж байна даа, харин ч нэг. Өөрөө ч ер бусын хурдтай, чөлөөтэй салхи юм. Э.Ёндоншарав найруулагч Гитисийг төгсөж ирээд л өөр эхлэл, сонирхолтой өрнөл, содон дүрийг илэрхийлсэн.

Тэрбээр өмнө нь Улсын Драмын Эрдмийн Театрын тайзнаа О.Очирбатын “Буруугуй буруутан”, Грек улс Афина хотод Еврипидийн “Электра”, Москва хотод М.А.Булгаковын “Морфий”, Украйн улсад М.Камолеттийн “Бойнг Бойнг”, Завхан аймагт “Жангар” жүжгүүдийн ерөнхий найруулагчаар ажиллаж байсан. Түүнийг гаднаас нь харахад даруухан инээмсэглэх, элдэв маяггүй нэгэн боловч тархи, зүрхэндээ хачин чөлөөтэй сэтгэж, гүн бодогч юм билээ. Мөн тайзан дээр дүрийг өөрийнхөөрөө өрж, бүтээгч. Ийн зоргоороо, эрх чөлөөтэйхэн оршихдоо л тэр бүтээлээ гаргачихдаг байж ч мэдэх юм.

Аргагүй тийм байж л найруулагчаар ажиллаж, сайн бүтээлийг үзэгчдэд хүргэнэ байх. Ийн завгүй гүйхдээ тэр оны шилдэг бүтээл шалгаруулдаг “Мөнгөн мод-2022” наадмын шилдэг найруулагчаар шалгарсан баярт мэдээг өчигдөр дуулгалаа. Үнэхээр ч энэ жил шилдэг байж, өөрийн өнгө төрхийг харуулж чадсан. Түүнд баяр хүргэхийн сацуу бичвэртээ ийн онцлон буулгаж байна.

-ТЭРЭГ ТҮРЖ, ТООСГО ӨРСӨН НАЙРУУЛАГЧ-

Энэ хүртэл тэр театрын туслах найруулагчаар ажиллаж, чимээгүйхэн өөрийгөө боловсруулсаар ирсэн. Драмын урлагийг шимтэн үздэг, хэдэн онд театрт ямар жүжиг, хэн гэгч найруулагчийн найруулгаар тавигдаж байгааг мэддэг үзэгчид түүнийг андахгүй. 2014 онд тэр Ардын жүжигчин А.Очирбатын зохиолоор бүтсэн “Буруугүй буруутан” нэртэй жүжгийг анхлан бие даан найруулж, үзэгчдэд хүргэчихээд, “Би одоо л театрын босгоор алхлаа” гэж байсан. Тэгээд л “Миний тархи, зүрхэнд бүрэлдэж, шаналж, зүдэрч хийсэн уран бүтээлийг үзэгчид хүлээж аваад, алга ташина гэдэг уран бүтээлч хүний хамгийн том аз жаргал” гэсэн. Үнэхээр ч хүүхэд эхийн хэвлийд бүрэлдэх шиг л тухайн зохиолыг жүжиг болгож амилуулахын тулд хамаг санаа, бодол, дүрээ тархи, зүрхэндээ бүрэлдүүлж, бусдаас өөр хийх гэж, эсвэл амин санааг нь эвтэйхнээр үзэгчдэд хүргэх гэж шаналж, нойргүй хонож, өдөржин, шөнөжин бодож, сэтгэж, зүдэрч байж найруулагчийн бүтээл сая нэг “мэндэлдэг” шиг байгаа юм. Үүнийг Ёндоо найруулагч эрт мэдэрсэн нэгэн.

Тэгэхээр театрын найруулагчийн босго түүнд их өндөр байж. Анх театрт жүжигчнээр шалгалт өгсөн ч тэнцээгүй гэдэг. Театрын шалгалтад уначихаад, хөдөө гэртээ малчин болно гээд очсон гэдэг. Тэгэхэд аавынх хэлсэн “Чи хүрээд ирж болно.Чамд дахиад л саад тулгарна. Мал чинь шуурганд уруудаад үхчихвэл чи яах вэ” гэх үг толгой руу нь ихэд орсон гэдэг. Тэгээд тэр "Бэрхшээлийг даваад байх юм бол хүн өөрийгөө олно гэдэг сургаалийг би ааваасаа л олсон доо. Би мөн тэрэг түрж, тоосго өрж үзсэн" гэж ярьсан байдаг. Ингээд тэр дахин шалгалт өгснөөр Соёл урлагийн их сургуулийн жүжигчний ангийг төгссөн юм билээ. Тэр жилдээ теарт шалгалт өгсөн ч мөн тэнцээгүй. Харин дараа жил нь тэнцэж, орсон байдаг. Оюутан байхдаа найруулагчийн ажлыг сонирхож байж.Тэгээд театрын туслах найруулагч Э.Батхүү жилийн чөлөө авч, түүний оронд туслах найруулагчаар ажиллаж байгаад, үргэлжлүүлэн ажиллахаар үлдсэн түүхтэй юм билээ. Туслах найруулагчийн ажил түүнд үр өгөөжөө их өгч, онолоос илүү практик түүнийг өнөөдрийн энэ шатанд хүргэсэн гэхэд буруудахгүй байх.

-ТЭР БОЛ БРЕХТ-

Тэрбээр "Сычуаны сайн хүн" жүжиг бол тэр чигээрээ би. Би ямар Брехттэй хамт амьдарч, үг сольж үзсэн биш, би тэр хүнийг мэдэхгүй. Харин Брехтээр дамжуулан өөрийгөө харуулж байгаа миний хувийн илэрхийлэмж. Брехт гэдэг тэр агуу хүнээр дамжуулж би өөрийгөө гаргаж байгаа л гэсэн үг юм. Брехтийг уншиж байхад их хулигаан маягийн, задгай сэтгэдэг хүн байсан юм шиг санагддаг. Би ярихдаа тааруу хүн. Үзэгчид жүжгээ үзчихэд л Брехт гэдэг хүнийг бас намайг юу хэлэх гээд ядаад байгааг ойлгох байх. Намайг Москвад сурч байхад орчуулагдсан ном байхгүй үйлээ үздэг байлаа" гэж ярьжээ. Үнэхээр тэр тухайн найруулах гэж байгаа жүжиг, зохиолынхоо баатарын дотор орох гэж, түүнийг ойлгох гэхдээ тайзан дээр өөрөөрөө дамжуулан, өөрийн үзэл бодлыг дэлгэн үзүүлэгч шиг. Хүмүүс хэт зөөлөн нэгнээ хэтэрхий зөөлчилж, сайн сайхан нэгнээ харгис хэрцгий нэгэн болгож, гэрэл гэгээг нь үгүй хийдэг гэсэн санаааг тэр тайзан дээрээс өнөөдрийн хүмүүст хэлж, өөрсдийгөө хараасай гэж хатуу сануулсан.

"Би театр хийх юмсан гээд мөрөөдөж байгаа. Та үзсэн бол миний жүжиг өөрийн гэсэн хэлбэртэй. Өөрийн гэсэн театрын хэл гэх юм уу тэрийг л хийх хэрэгтэй байгаа юм. Жүжиг бүхлээрээ нэг том мотор байх ёстой. Тэр нь ажилладаг эргэдэг, өөрийн гэсэн ертөнцтэй, хэлтэй тусдаа хэлбэртэй байх ёстой. Тэр нь өөрөө театр болно. Өөрийнхөө хэлийг зохиогоод тэр хэлээрээ харилцана гэсэн үг. “Сычуаны сайн хүн” дээр маш их санаа зовж байсан. Ямар сайндаа нойлд ороод бие засахдаа хүртэл жүжгээ бодож байхав дээ. Нойрондоо оросоор зүүдлээд л гэнэт босож ирээд юм тэмдэглээд. Хүн ингээд хэтэрхий далд ухамсраа ажиллуулаад байхаар унтаж байхад хүртэл тэр нь ажилладаг юм билээ. Гэнэт сэрэхэд сценээ бодчихсон байдаг, тэгэхээр нь гялс бичээд авчихдаг байсан" гэж мөн тэр үеийн мэдрэмж, ажиллагаагаа ярьсан. Ийм л нэгэн өнгө төрхтэй, өөрийн гэсэн арга хэв маягтайгаар театр чөлөөтэйгээр оюун санааныхаа салхийг үлээсээр байна. Олон ч сайхан жүжгийг бидэнд хүргэх байх. Улам ч тод байж, сэвэлзэн салхилаарай, Ёндоо найруулагч аа.

ЧӨЛӨӨТ САЛХИ БУЮУ НАЙРУУЛАГЧ Э.ЁНДОНШАРАВ

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 2

Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2023-04-01 09:30:53

zochin: Olon saixan ontsgoi jujguud nairuulj Olon tumniixee melmiig bayasgaj sonoriig myalaaj yavaarai Uxaaral xairlasan uram zorig ugsun Uidax bolomj olgodoggui Uran buteeluudiig Undruulj yavaarai
Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2023-03-30 17:23:04

Зочин: Ондоо онцгойрсон онцгой найруулагч байж чадсан. Оныхоо ч шагналыг авчээ. Баяр хүргве.

Шинэ мэдээ

Нийтлэлчид