Хөгжлийн банкны нотлох баримтыг шинжлэн судлах хоёр дахь шатны сонсголоор Т.Доржханд, Б.Энхбаяр хоёр Ардчисан намын пи-арыг харин ч нэг сайн хийлээ дээ.

          Өөрөөр хэлбэл, Хөгжлийн банкнаас авсан зээлтэй нь холбогдуулан Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгаас эхлэн, Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуяг, Эдийн засаг, хөгжлийн сайдаар ажиллаж байсан Н.Батбаяр, Зам тээвэр, хөгжлийн сайд асан А.Гансүх нарыг гэрчээр дуудсан нь харин ч тэдний эрх барьж байсан он жилүүдэд юу хийж, ямар төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлж, хэрхэн ажилласных нь тайланг нэгэд нэгэнгүй яриулчихлаа.

-ЭДИЙН ЗАСАГ, ХӨГЖЛИЙН САЙД АСАН Н.БАТБАЯР: ЧИНГИС БОНДЫГ БОСГОСНООР ДУЛААНЫ ЦАХИЛГААН СТАНЦ, ЗАМ, ГУДАМЖИД ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ ХИЙСЭН-

             Хөгжлийн банкны хоёр дахь сонсголын эхний өдөр Чингис бондын асуудлаар Эдийн засаг, хөгжлийн сайд асан Н.Батбаяр гэрчээр оролцсон.

       Тэрбээр “2012 оны хагаст дэлхийн зах зээлд эрдэс баялагийн үнэ унасан. Тухайн үед хохирлыг хямрал багатай даван туулах үүднээс Чингис бондыг босгосон. Тэгээд сайд болсноос хойш бондын асуудлыг ярьж, УИХ-аас Засгийн газарт таван тэрбум ам.долларт хүрэх хэмжээний бонд гаргахыг зөвшөөрсөн. Тэр дагуу ажиллаж, тухайн үед Засгийн газар 100 хоногийн дотор 1.5 ам.долларыг босгосон. Дараа нь Самурай бонд гэж 2.5 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт оруулж ирсэн. Ийнхүү эдийн засгийн хямралаас гарахын тулд бондууд үүргээ гүйцэтгэж эхэлсэн. Чингис бондыг босгосноор дулааны цахилгаан станц, зам, гудамж гээд төслүүдэд хөрөнгө оруулалт хийсэн. Мөн Богд-Уулын замыг нэрлэж болно. Чингис бондын санхүүжилтээр Монгол Улс анх удаа хувийн онгоцтой болсон. Би хоёр жил сайдаар ажиллахдаа энэ бүх зүйлийг хийсэн” гэж ярьснаар Хөгжлийн банкыг хянан шалгах түр хорооны гишүүдийг хэлэх үггүй болгов. 

 -ЕРӨНХИЙ САЙД АСАН Н.АЛТАНХУЯГ: “ШИНЭ ТӨМӨР ЗАМ” ТӨСЛИЙН САНХҮҮЖИЛТЭД 399 ТЭРБУМ ТӨГРӨГИЙГ ХӨГЖЛИЙН БАНКНААС ӨГӨХ ТОГТООЛ ГАРСАН-

                 Хөгжлийн банкны хоёр дахь сонсголд “Шинэ төмөр замын төсөл”-д зарцуулагдсан зээлтэй холбоотойгоор Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуяг гэрчээр дуудагдан, тайлбар өгсөн.

       Тэрбээр “2012 оны гурав болон тавдугаар сард Х.Баттулгын Засгийн газар байхдаа төмөр замыг барья. Ингэхдээ “Энержи Ресус” ХХК болон “Дорнын төмөр зам” зэрэг компанид барих эрхийг нь өгсөн юм билээ.  Хоёрдугаарт, Төрийн  өмч зонхилсон нэг компанид төмөр замын суурь бүтцийг өмчлөх ёстой. Миний санаж байгаагаар хоёр гол нөхцөл энэ. Ийм байдлаар тухайн үед Засгийн газар дэмжиж, гаргаж, компаниудтай хийсэн гэрээг цуцалсан. Аливаа зүйлд улстөржихгүйгээр хандмаар байна. Төмөр зам гэвэл хаанаас эхэлснийг нь ярих нь чухал. 2010 онд Төрөөс төмөр замын тээврийн талаар баримтлах бодлого гаргасан. 2011 онд хамгийн анхны төмөр замын санхүүжилтын тухай бичиг гарсан. Ингэхдээ “Шинэ төмөр зам” төслийг хэрэгжүүлэхэд эхний ээлжид шаардагдах 55 сая ам.долларыг 2011 онд багтааж зохих журмын дагуу шийдвэрлэхийг Хөгжлийн банкны төлөөлөн удирдах зөвлөл Хашчулуунд зөвшөөрсүгэй” гэсэн байдаг. Дараа нь 2012 оны гуравдугаар сарын 27-ны Монгол Улсын Засгийн газрын 93-р тогтоолоор Төмөр замын талаар авах зарим арга хэмжээний тухай бичиг гарсан. Ингэхдээ “Төрөөс төмөр замын талаарх бодлогын хүрээнд хэрэгжүүлэхэд эхний ээлжит шаардагдах 399 тэрбум төгрөгийн зээлийг энэхүү тогтоолын нэгдүгээр зүйлд заасан хувьцаат компанид 10-аас доошгүй хугацаанд олгохыг Хөгжлийн банкны төлөөлөн удирдах зөвлөл Батжаргалд зөвшөөрсүгэй” гэсэн байна. Тэгэхээр энэ 399 тэрбум төгрөгийг Хөгжлийн банкнаас өгөх тогтоол гарсан байгаа юм.

-ЗАМ ТЭЭВЭР, ХӨГЖЛИЙН САЙД АСАН А.ГАНСҮХ: ШИНЭ ТӨМӨР ЗАМЫН ТӨСӨЛ 2008 ОНООС ЭХЭЛСЭН-

                Шинэ төмөр замын төсөлтэй холбоотойгоор Зам тээвэр, хөгжлийн сайд асан А.Гансүх мөн Хөгжлийн банкны сонсголд гэрчээр оролцлоо.

    Тэрбээр “Төрд хуулиар зөвшөөрөгдөөгүй бүхэн хориотой гэдэг хуулийн үндсэн зарчим бий. Үүний дагуу төрд ажиллаж байгаа ямар ч сайд хуулиар зөвшөөрөгдөөгүй болон өөрт нь эрх олгогдоогүй ямар нэгэн үйл ажиллагааг дур мэдэн хийх хориотой байдаг.  Төмөр замын түүх 2010 оноос эхэлнэ гэж яриад байна. Угтаа 2007 оноос эхэлсэн зүйл юм. Яагаад гэвэл 2007 оноос “Энержи Ресус” ХХК төмөр замын энэ ажлыг эхлүүлээд, судалгаа тооцоолол хийгээд явж байсан.

    2012 онд би Зам тээвэр, хөгжлийн сайдаар томилогдоод ажилдаа ороход Ерөнхий сайд чухал үүрэг даалгаврыг тухайн үеийн Уул уурхайн сайд, Эдийн засгийн хөгжлийн сайд, Хөдөө аж ахуйн сайд нарыг оролцуулаад Ажлын хэсгийг байгуулсан. Ингэхдээ 2008 оны УИХ-ын 12 дугаар тогтоолоор баталчихсан байсан мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан үндэсний хөгжлийн бодлогын хүрээнд стратегийн зорилт дөрөвт, “Дотоодын төмөр замын нэгдсэн сүлжээ байгуулах асуудлыг Ашиг малтмалын газрыг ашиглалтад оруулахтай холбон оновчтой төлөвлөж, хэрэгжүүлэх” гэж заасан байсан. Дараа нь 2008 оны Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөмж байсан. Энэ бол Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр, Ерөнхий сайд С.Баяр, УИХ-ын дарга Д.Лүндээжанцан нарын баталсан энэхүү зөвлөмжид, Засгийн газарт тодорхой үүрэг даалгавар өгөгдсөн. Тэр дундаа Төмөр замын цэргийг тодорхойлоорой гэсэн байдаг. Харин 2009 онд тухайн үеийн ОХУ-ын Ерөнхийлөгч, Монгол Улсад төрийн айлчлал хийгээд, Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдоржтой хийсэн гэрээнд, Монгол Улсад шинээр барих төмөр замыг барина гээд тохирсон. Дараа нь 2010 онд Ерөнхий сайд С.Батболд, Шадар сайд Алтанхуяг хоёрын гаргасан “Монголын төмөр зам” компанид төмөр зам барих зөвшөөрлийг олгосон” гэв.

-ЕРӨНХИЙЛӨГЧ АСАН Х.БАТТУЛГА: ХӨГЖЛИЙН БАНКНААС АВСАН ЗЭЭЛЭЭРЭЭ АЖ ҮЙЛДВЭР БАЙГУУЛСАН

      Үргэлжлүүлэн хоёр дахь Хөгжлийн банкны сонсголоор Сайншанд аж үйлдвэрийн цогцолбор ТӨХК-д Хөгжлийн банкнаас олгосон зээлтэй холбоотой асуудлаар Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулга гэрчээр оролцсон  юм.

           Тэрбээр “Монгол Улс газрын дээрх баялагаа ашиглах ёстой гэж ойлгоод Засгийн газрын тогтоол баталсан. Бид анх удаа хийж байгаа учраас гаднын улсаас хүн хөлслөж, аж үйлдвэр гэдгийг байгуулсан. Би үүгээр бахархдаг. Цаашдаа үүнийг дуусгана гэж бодож байгаа. Нэлээд ажил хийсэн. Нийт тав орчим тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулах ёстой. Монгол Улсын Засгийн газар 34 хувийг оруулахад энэ нь 1.7 орчим тэрбум ам.доллар болох ёстой юм. Үлдсэн 66 хувьд нь хувийн болон гаднын хөрөнгө оруулагч нарыг оруулах ёстой. Өнгөрсөн хугацаанд Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байх хугацаандаа энэ ажлуудыг хийгээд Тавантолгой-Сайншанд хүртлах 416 км төмөр зам, автозам, усны нөөцийн хайгуул, байгаль орчины шинжилгээ гээд янз бүрийн бүтээн байгуулалт хийгээд Монгол Улсын Засгийн газар үүнийгээ үнэлэхэд хоёр тэрбум төгрөг болчихоод байна. Энэ бол Х.Баттулгын төсөл биш. Энэ Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоолтой төсөл. Тухайн үед Сү Батболд Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан. Би санаачилснаас болоод миний нэрийг оролцуулан гацааж байгаа нэлээд олон төсөл байна. Одоо яах вэ гэхээр би энэ төсөл явах ёстой. Бид өнгөрсөн хугацаанд хоёр тэрбум төгрөгийн төсөв хийсэн. Сайншанд-Тавантолгой чиглэлийн төмөр замаа браьсан. Тээвэр ложистик шийдсэн. Энд юу ч хийгээгүй гэж бодож болохгүй. Тээврийн асуудал шийдээд ложистикийн хувьд давуу эрх бий болж байна. Би зам, ус, газраа үнэлнэ. Бостинг консалтингийн судалгааг би өглөө. Одоо Уул уурхайн сайдад энэ судалгааг өгөх хэрэгтэй байгаа юм. Хөгжлийн банкнаас 14 тэрбум төгрөг төсөвлөөд дөрвөн ажил хийгдсэн. 8.8 нь гүйцтгэлээрээ ажлаа хийсэн. Цаана нь 5.3 тэрбум төгрөг үлдсэн байх ёстой. Тайланг харахад 1.9 тэрбум үлдсэн гэж байна. Үүнийгээ Хөгжлийн банк тайлбарлана биз” гэсэн юм.

       Ийнхүү Хөгжлийн банкнаас зээл авсан асуудлаар Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байсан Х.Баттулгаас эхлэн тухайн 2011-2016 онд эрх барьж байсан тухай үеийн албан тушаалтнуудыг гэрчээр дуудсан Хөгжлийн банкны Түр хорооны энэ удаагийн сонсгол харин ч эсэргээрээ Ардчилсан намынхны пи-арыг нь хийгээд өгчихлөө.

       Үнэхээр нотлох баримттай ярихаар яалт ч үгүй Ардчилсан нам Засгийн эрхийг барих хоёр жилийн хугацаандаа Монгол Улсын эдийн засагт хувь нэмэр оруулах, дээд бүтцийн чамгүй олон төсөл хэрэгжүүлсэн байна. Харамсалтай нь өнөөдөр үр дүнгээ үзэх төслүүд нь тэр чигтээ гацаанд орж, эхлүүлсэн ажлууд нь эхнээсээ үнэгүйдэж эхэлсэн нь Хөгжлийн банкны нээлттэй сонсголын үеэр илэрхий боллоо. Хэдий Ардчилсан намынхан Засгийн эрхийг барих хугацаандаа Чингис бонд гаргаж, Монгол Улыг өрд оруулсан гэж байгаа ч төсөл хөтөлбөрүүдээ үргэлжүүлжэх нь дараагийн Засгийн газрын ажил байсныг тэд энэ удаагийн сонсголоор хангалттай хамгаалаад гарлаа.