Сонгууль бүрээр дуулиан тарьдаг ганц сэдэв нь сонгуулийн санал тоолох машин буюу бидний хэлж заншсанаар хар машины будлиан юм. Энэ удаагийн сонгууль ч хар машин тойрсон маргаантай асуудлаас холуур өнгөрөхгүй нь бололтой.

Тодруулбал өчигдөр М.Тулгат даргатай Ардчилсан намынхан хар машинтай холбоотой асуудлаар мэдээлэл хийж, ноцтой баримт дэлгэлээ. Тус намд иргэн Г.Ган-Очир гэх залуу хандаж, хар машиныг МАН-ынхан хакердаж төрийн эрхийг авсан гэх мэдээлэл өгчээ. Ингээд Г.Ган-Очир дээрх асуудлаар хууль хяналтын байгууллагад олон сар шалгагдаж, эцэст нь С.Эрдэнэ даргад хандсан гэнэ. Сонгуулийн санал тоолох төхөөрөмжийг хакердах ажлыг өнгөрсөн оны орон нутгийн сонгуулиар зохион байгуулсан бөгөөд тухайн хэргийг прокуророос хаасан гэдгийг ч тэр мэдээлэв. 

Энэ асуудал одоогоос хагас жилийн өмнө буюу өнгөрсөн оны аравдугаар сарын 15-ны өдөр болсон орон нутгийн сонгуулиар сөхөгдөж байсан удаатай. Тодруулбал, ИТХ-д нэр дэвшсэн Г.Гангамөрөн, Б.Сэжидмаа нар “Хар машиныг хакердаж болдог бол тохиролцоонд хүрье” гэх агуулгатай зүйлийг Х хүнтэй ярьсан бичлэг олон нийтэд цацагдаж, дуулиан тарьж байв. Харин тухайн хоёр нэр дэвшигч хоёул ИТХ-д олонхын санал авч, тодорхой албан тушаалд хүрсэн ч саналын машиныг луйвардсан, хакердсан гэх хэрэг дахин сөхөгдөлгүй нам жим болсон удаатай. Тэгвэл өчигдөр дэлгэсэн баримт мөнөөх мартагдсан асуудлыг дахин сэргээв. 

 

Угтаа бол орон нутгийн сонгуулийн үеэр Сонгуулийн ерөнхий хорооны IT инженер МАН-ын нэр бүхий удирдлагуудтай тохиролцож, хар машинд гаднаас нөлөөлж, өөрсдөдөө ашигтайгаар сонгогчдын саналыг авсан гэх мэдээллийг иргэн Г.Ган-Очир мэдээллээ. Тэрбээр энэ талаар “Миний бие сонгуулийг хууль бусаар авах гэсэн гэмт хэргийн хохирогч болсон. Цагдаа, тагнуулын байгууллагаар зургаан сар шалгуулсан. Сонгуулийн хар машины программын хугацаа 2018 онд дууссаны дараагаар МАН-ын удирдах албан тушаалтан ямар ч нууцлалгүй болгосон.

 

Уг хэрэгт МАН-ын удирдах албан тушаалтан, СЕХ-ны хар машиныг хариуцаж ажилладаг IT инженер, мөн АН-ын хэрэг эрхлэх газрын дарга П.Нүрзэд, Нийслэлийн Ардчилсан намын дарга Д.Пүрэвдаваа нар хамаатай.

 

МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Амарбаясгалан, нийслэлийн Засаг дарга Д.Сумъяабазар нар өнгөрсөн оны наймдугаар сард маргалдсан. Ингээд  Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Амарбаясгаланд мөнгө өгвөл ямар ч хүн сонгогдоно. Д.Сумъяабазар надад сонгуулийн хар машиныг хакердуулахаар 500 сая төгрөг өгье, хамтарч ажиллая гэсэн, би зөвшөөрөөгүй. Дараагаар нь Улаанбаатар хот дахь "Эрдэнэт"-ийн төлөөлөгчийн газраас нэг тэрбум төгрөг гаргуулахаар МАН-ын удирдлагууд ярилцаж тохирсон. Сонгуулийн хар машиныг программчлаад, хакердаад 175 тэрбум төгрөг шилжүүлснийг утсан дээрээ харуулсан. Дараагаар нь хохирогчгүй хэрэг гэж хэргийг хаасан” хэмээн мэдэгдээд буй. 

Үндсэндээ бол хар машиныг хакердсан гэх асуудал зургаан сарын хугацаанд үргэлжилж, хууль хяналтын байгууллага шалгасан байгаа юм. Энэ асуудлыг бид эх сурвалжаас тодруулахад “Орон нутгийн сонгуулиар бичлэг задарснаас хойш санал тоолох төхөөрөмжид гаднын нөлөө орсон эсэхийг шалгасан” гэх мэдээллийг өглөө.

 

Санал тоолох төхөөрөмжид гаднын нөлөө орж, хакердах боломжтой эсэх талаар СЕХ-ноос тодруулахад СЕХ-ны Мэдээлэл судалгаа, арга зүйн хэлтсийн дарга Б.Оюумаа “Санал тоолох төхөөрөмжид гаднын нөлөө орох ямар ч боломжгүй. Тухайн төхөөрөмжийг гэрчилгээжүүлж,  сонгуульд оролцох бүх талын төлөөллийг байлцуулан лацдаад хэсгийн хороодод хүргүүлдэг. Бид хар машинд гаднын нөлөө орох боломжгүй гэдгийг цахим хаягаараа дамжуулж, лайв түгээсэн байгаа. Хэрэв иргэд эргэлзэж байвал үүнийг үзэх боломжтой” гэх тайлбар өглөө.

 

Сонгуулийн санал тоолох төхөөрөмжийг 2012 оноос манайд хэрэглэж эхэлсэн бөгөөд арав орчим жил автомат төхөөрөмжөөр сонгогчдын саналыг авч, тооллого явуулдаг болсон. Гэвч өнөөдрийг хүртэл санал тоолох төхөөрөмжийг хакердаж, сонгогчдын саналыг луйварддаг гэх маргаан үргэлжилсээр байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, МАН, АН аль аль нь сонгуульд ялагдах бүртээ санал тоолох төхөөрөмжид гаднын нөлөө орсон гэх мэдэгдлийг хийж байв. Гэвч өнөөдрийг хүртэл санал тоолох төхөөрөмжид нөлөө орсон гэдгийг тогтоогоогүй байна.