Дулааны урь орж утаанаасаа саллаа гэж баярлах нийслэлчүүдийн дараагийн асуудал нь гудамжаар урсах угаадас, ялгадас,  хөглөрөх хог байлаа. Хуучин модон хашааны доогуур сааралтаж, өмхий үнэртүүлсэн угаадас урсаж, хайлсан цастай нийлэн гудамжинд шавхай тарьж, явган хүн алхахын эцэсгүй "намаг" болгоно. Ариун цэврийн хэрэглэл, нойлын цаас, ундааны сав, архины шил гээд тоочоод дуусахгүй хог, хаягдал гудамжинд хөглөрнө. Ялгадас, шээсний үнэр ханхлуулсан бохир угаадас урссан гудамжтайгаар Улаанбаатар хот хаврыг өнгөрүүлж байна.

             Баянзүрх дүүргийн 32 дугаар хорооны сүлжилдсэн олон гудамжны хөл хөдөлгөөн ихтэй  хэсэгт ил хог харагдахгүй ч өмхий үнэртүүлсэн угаадас айлуудын хашаанаас урсана. “Угаадсаа гудамж руу битгий асгаад бай” гэхээр “Хашааны цас хайлж байна” гэх хэдхэн үгээр тэд аргацаагаад өнгөрөөдөг гэнэ. Гэтэл өнөөх хайлсан цас нь хөөсөрч, сааралтаад угаалгын нутаг эсвэл удаж, өмхийрсөн эхүүн үнэр үнэртэнэ. Автомашины замаас холдож, гудамж улам нарийсах тусам таралдах хог олон болно. Учир нь олдохгүй олон гудамжны дунд сагсан бөмбөгийн талбай сааралтаж, тоос, шавхайнд дарагдсан тоглоомын талбай угтлаа. Хүүхдүүд тоглодог гэхээсээ илүү томчуудын уулзаж, сархад ууж, тамхи татдаг газар гэдгийг нь хаа сайгүй хөглөрөх тамхины иш, шар айраг, архины шил харуулна. Талбайн арын айлын хашаанаас урссан угаадас хүүхдийн гулгуурын хажуу хүртэл урсана. Ингэж урсаад удсан гэдэг нь бусад хэсгээсээ илүү хонхойж, зам татсанаас нь илхэн харагдана. Тус хорооны дундуур шар усны үерээс сэргийлэх үеийн далан бий. Гэхдээ биднийг очиход үеийн далан бус хог, шавхайндаа дарагдсан жалга угтсан юм. Өнжмөл өвс нь цас, усны урсгалын дагуу налж, эргэн тойронд нь иргэдийнх нь хаясан хогоор дүүрчээ. Хажуухан талд нь худаг байх бөгөөд таван литрийн саваар усаа авсан эр өнөөх жалга уруудан, шавхай, хог туучин одлоо. Хайлсан цас, угаадас урссан энэ зам дагуу хоёр талынх нь айлуудын хашааны хаалга байрлана. Гэртээ тэд ялгадас, угаадас, хогтой замаар туучсан гуталтай ордог гэсэн үг.  Жалга дагуу байрлах айлууд шөнөдөө хашаагаа давуулж ууттай хогоо шидэж, угаадсаа асгадаг гэнэ. Өвлийн турш нүднээсээ зайлуулж цацсан угаадас нь хөлдөж, халтиргаа үүсгэнэ.

Б.МЭНДСАЙХАН: ҮЕРИЙН УС УРСААД АЛХАХ БОЛОМЖ ӨГӨХГҮЙ БАЙГАА УЧРААС ЖАЛГА АА ЦЭВЭРЛЭЖ ЧАДАХГҮЙ БАЙНА

         Тус хороо өнгөрсөн долоо хоногт нийтийн их цэвэрлэгээ хийсэн гэнэ. Энэ талаар тус хорооны зургадугаар хэсгийн алхагч Б.Мэндсайхан “Баянзүрх дүүргийн 32 дугаар хороо 13 хэсгийн ахлагчтай. Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд нийтийн цэвэрлэгээ хийсэн. Том хэмжээний хоёр жалга үлдсэн. Үерийн ус байнга урсдаг учраас хөрс нь нялцганаад явахад хэцүү байсан. Тус хэсгийг дөрөвдүгээр сард иргэдийн бүлэг ирж цэвэрлэх ёстой юм. Иргэдийн бүлэг гэдэг нь хавар, намрын улиралд түр цалинтай ажилладаг хүмүүсийг хэлдэг. Хашаандаа өвөлжин асгаж, хөлдөөсөн угаадас нь одоо гэсээд гудамж, нийтийн талбай руу урсаад байгаа. Их цэвэрлэгээний үеэр угаадас нь гудамж руу урсаж байгаа олон айлтай таарсан. Бид тавдугаар сарын 1-нээс муу усны нүх, цооногтой болгох аян зохион байгуулна. “Иргэдээс угаадас асгаад байна” гэсэн дуудлага олон ирдэг. Гэхдээ бидэнд хариуцлага тооцох эрх байхгүй. Шаардлага тавьж, мэдэгдэх хуудас өгдөг” гэв.

ИРГЭН: ХҮМҮҮС УХАМСАРГҮЙ УЧРААС ХОГ, УГААДАСТАЙГАА ХОЛИЛДОН АМЬДАРЧ БАЙНА 

       Хорооны байрны гадаах сандал дээр амарч суусан иргэнээс хог, угаадас, орчны цэвэрлэгээний талаар талаарх тодруулахад “Би энэ хороонд 16 жил амьдарч байна. Цаг үеэ дагаад гудамжны угаадас, ил ялгадас, хог нь бага болж. Гэхдээ л багассан уу гэхээс алга болоогүй л байна. Би энэ өвөл дөнгөж асгасан угаадас дээр халтирч унаад хувцсаа норгож, гараа хугалах дөхсөн. Ах нь хүүхдүүдээ гудамж гаргаж тоглуулдаггүй юм. Ямар ч бохир юманд  хүрч, өвчин тусах юм билээ. Идсэн хоол, уусан архиныхаа шилийг хогийн саванд хийж чаддагүй нийгэмд амьдарч байна шүү дээ. Гэхдээ бас хогийн саваа сайн тавиад, замаа засаад өгвөл орчин өөр болох л байх. Хүмүүс ухамсаргүй дээ л хог, угаадас дундаа холилдон амьдарч байна гэж боддог” гэв.

            Асгасан угаадас, хогноос үүдэлтэй хөрсний бохирдлоос болж нүдний халдварт өвчин, цусан суулга, халдварт шар, саа зэрэг олон тооны өвчин тусах эрсдэлтэй байдаг талаар Эрүүл мэндийн яам, эмч нар анхааруулдаг.

ГУДАМЖИНД АСГАСАН УГААДАС, ХОГНЫ ТАЛААРХ ДУУДЛАГА ОЛОН ИРДЭГ

         Иргэд санаатайгаар гудамж, нийтийн талбайд хог хаясан тохиолдолд ямар арга хэмжээ авдаг талаар Цагдаагийн ерөнхий газрын хэвлэлийн төлөөлөгчтэй холбогдож тодрууллаа. Тэрбээр “Жилийн дөрвөн улиралд гудамжинд хог хаясан, угаадас асгасан, нийтийн талбайд ил бие зассан гэх дуудлага олон ирдэг. Гэр хорооллын гудамжнаас гадна автобусны буудал дээр шүлс, нус, цэрээ хаясан талаарх дуудлага ирнэ. Бид тэдгээр иргэдэд Зөрчлийн хуулийн 5.1.1-д заасны дагуу торгох арга хэмжээ авдаг” гэв.

 Энэхүү хуулийн заалтад “Олон нийтийн газар, авто зам, орон сууцны орчны газар, гудамж, талбайд бие зассан, эсхүл нус, цэр, тамхины иш, хог хаясан бол хүнийг арван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно” хэмээн заасан байдаг аж.

ШАВХАЙ, ТООСОНД ДАРАГДСАН ХОТОД ЦЭВЭРХЭН ХУВЦАСТАЙ ЯВАХ БОЛОМЖ АЛГА

          Гэр хороолол нь угаадас, хогондоо, хотынх нь төв шавхай, шороо, тоосондоо дарагдаж байна. Хувцсаа нимгэлж, тод өнгийн хувцас өмсөөд алхахыг хүссэн ч хэдхэн алхаад шавхай, шороонд хувцас нь хиртэж, толбо тогтож байна. Хаврын улиралд сайхан бүхэн цэцэглэж, хорвоо дэлхий өнгө нэмдэг ч Улаанбаатарт хог, шавхай, шороо, тоос л “цэцэглэж” байна. Салхинд хийсэх хог, боржуур нь хууларсан явган хүний замын бужигнасан шороо, шавхай, тоосонд дарагдсан сандал, барилгууд нь монголчуудад ганган биш юм аа гэхэд цэвэрхэн хувцастай явах боломж олгохгүй байна.

Б.ХОНГОРЗУЛ