Намрын ургац хураалт ид өрнөж, шинэ ургацын ногоо худалдааны төвийн лангуун дээр өнгө булаалдан байна. Уламжлал болгон зохион байгуулдаг “Намрын ногоон өдрүүд үндэсний үйлдвэрлэл” арга хэмжээнд энэ жил нийслэл, орон нутгийн 500 гаруй аж ахуйн нэгж оролцож байна. Мөн хүнс, газар тариалан, хөнгөн болон жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн 3000 орчим нэр, төрлийн бараа, бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчдэд хүргэхээр үзэсгэлэн худалдаанд гараад байна.

    Бид өнгөрсөн амралтын өдөр Төв цэнгэлдэх хүрээлэнг зорьж, тус өдөрлөгөөс дараах сурвалжилгыг бэлтгэлээ. Биднийг өдрийн 15:00 цагийн үед очиход Төв цэнгэлдэхийн талбай олны хөлд дарагдаж, “Шинэ ургацын ногоо аваарай” гэх дуу хаа сайгүй сонсогдож байлаа. Энд төмс, хүнсний ногооноос гадна Монголд үйлдвэрлэсэн үндэсний үйлдвэрлэгчид шинэ бараа бүтээгдэхүүнээ танилцуулна. 

СЭЛЭНГЭ АЙМГИЙН ШААМАР СУМЫН ЗӨГИЙЧИН, НОГООЧИН Я.ГЭРЭЛТУЯА: Намар ургацаа хураагаад, сэтгэл тэнэгэр суух чинь бидний жаргал шүү дээ

Биднийг хамгийн эхний асарт очиход Сэлэнгэ аймгийн зөгийчид “Бал амсах уу” гэсээр угтлаа. Тэдний нэг болох Я.Гэрэлтуяатай цөөн хором ярилцлаа.

            Тэрбээр “Би Шаамар сумандаа бүх насаараа зөгий үржүүлж,  ногоон тарьж амьдарч байна. Хүүхэд байхаасаа энэ их хөдөлмөрийг харж өссөн. Харин одоо үр хойчдоо үлдээх сэн гэж хичээж явна даа. Ер нь манай нутагт ногоо тарьж, зөгий үржүүлдэггүй айл гэж бараг байхгүй. Намар ургацаа хураагаад, сэтгэл тэнэгэр суух чинь бидний жаргал шүү дээ. Манайх “Монгол ногоо” хөтөлбөрт хамрагдаад, хоршоотой болж,  дахин боловсруулах цехийн тоног төхөөрөмжтэй болсон. “Намрын ногоон өдрүүд үндэсний үйлдвэрлэл” үзэсгэлэнд гурван төрлийн зөгийн бал, цэцгийн тоосонцор, дөрвөн төрлийн даршилсан ногоогоор  оролцож байна.

    Зөгий бал эзэн цэцгээсээ хамаарч гурван өөр төрөл бий. Харин цэцгийн тоосонцрын хувьд олон төрлийн витамин агуулсан байдаг. Ялангуяа завгүй их хөдөлгөөн дунд амьдарч буй Улаанбаатар хотынхон өглөө гэрээсээ гарахдаа нэг аяга усанд цайны халбага тоосонцор хийгээд уух хэрэгтэй. Тэгснээр бүтэн өдрийн витаминаа хангалттай авна.

  Худалдан авагчид “Зөгийн бал үнэтэй байна” гэж байна. Гэхдээ зөгий үржүүлэх,  ногоо тариалах амаргүй ажил гэдгийг ойлгоосой гэж хүсэх юм. Зөгийн балтай болохын тулд эхний хоёр жил ямар ч ашиг орлого олохгүй хөдөлмөрлөж, гурав дахь жилээсээ балаа хурааж эхэлдэг. Мөн энэ жил бороо хуртай элбэг байсан учир ногоо тариалахад хүндрэлтэй байлаа. Гэхдээ иргэдтэйгээ ингээд бужигнаад байж байх сайхан байна. Бид даршилсан ногоогоо 8-15 мянга төгрөг, цэцгийн тоосонцор 50 гр нь 10 мянган төгрөгөөр, зөгийн бал 15-45 мянган төгрөгийн хооронд зарж байгаа.  Мөн 45 мянган төгрөгийн үнэтэй бэлгийн багц гаргасан.

      Ногоо даршлахад 10 литр усанд 400 грамм давс, 500 грамм сахар, 100 грамм уксус орно. Энэ уусмалаар гашуун чинжүү, улаан лооль,  өргөс хэмх гээд бүгдийг нь даршилж болно. Наймдугаар сард ахиухан даршилбал бүтэн жил иднэ шүү дээ” гэлээ.

СЭЛЭНГЭ ТАВАН ХАЙРХАН ДУНДЫН ХОРШООНЫ ДАРГА Ч.ОЮУНТУЯА: Бид 300 гаруй ногоочин, зөгийчнийхээ органик бүтээгдэхүүнийг таниулах, тогтвортой борлуулах зорилготой ажиллаж байна

            Ногоочин, зөгийчин иргэдэд тулгардаг нэг асуудал нь  тогтвортой борлуулалт байдаг билээ. Үүнд анхааран ажиллаж буй хүмүүсийн нэг бол Ч.Оюунтуяа юм.

            Тэрбээр бидэнд  “Би “Намрын ногоон өдрүүд” үзэсгэлэнд тав дах жилдээ оролцож байна.  Өдөрлөг тогтмол хийгдэж байгаа учир худалдан авагч нар минь өдөрлөгөө хүлээж, зорин ирэх нь жил ирэх тусам нэмэгдэж байна. Манай салбарт дутагдаж буй гол зүйл нь ажиллах хүч болоод байна. Хэдий өдрийн 60-120 төгрөгийн цалинтай ч газар тариалан хүнд хөдөлмөр учир ажиллах хүн барагтаа гарч ирэхгүй юм. Мөн тариаланчид маань тогтвортой борлуулалт, тогтсон үнэтэй байж чадахгүй л байна.  Үүнээс үүдэж худалдаачдад хямд үнээр өгч, хөдөлмөрөө бодитой үнэлүүлж чадахгүй байгаа юм шиг санагддаг юм.  Тиймээс бид хоршоо байгуулаад 300 гаруй ногоочин, зөгийчдийнхөө органик бүтээгдэхүүнийг таниулах, тогтвортой борлуулах зорилготой ажиллаж байна” хэмээн ярилаа.

ХӨВСГӨЛ АЙМГИЙН “СУВД” ҮЙЛДВЭРИЙН АЖИЛТАН Ц.ОЮУНСАЙХАН: Манай үйлдвэр гишүүний шүүсээ огт сахаргүй, эмчилгээний зориулалтаар уухад зориулж гаргасан

            Жимсний чанамал, өтгөрүүлсэн шүүс, даршилсан болон утсан загас, “Баавар” цай Хөвсгөлчүүдийн гол нэрийн бүтээгдэхүүн байдаг. Энэ удаагийн өдөрлөгт аймагтаа зохион байгуулагдсан “Намрын ногоон өдрүүд” үзэсгэлэн худалдааны үеэр “Шилдэг бүтээгдэхүүн” шагнал хүртсэн “Сувд” үйлдвэр дөрвөн төрлийн өтгөрүүлсэн шүүс, гурван төрлийн жимсний чанамлаа дэлгэжээ.

   Тус үйлдвэрийн ажилтан Ч.Оюунсайхан үзэсгэлэн худалдааны талаар “Манай үйлдвэр жил бүр энэхүү өдөрлөгийг зорин ирдэг. Энэ жил өргөн дэлгэр сайхан болж байна. “Сувд” үйлдвэр жимсний төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлээд 20 гаруй жил болсон. Бүтээгдэхүүн дундаасаа гишүүний шүүсээ онцолмоор байна. Энэ шүүсээ огт сахаргүй, эмчилгээний зориулалтаар уухад зориулж гаргасан. Бид Улаанбаатар хотын хэрэглэгчдэдээ зориулан сүлжээ дэлгүүрүүдэд бүтээгдэхүүнээ борлуулж байгаагаа дуулгахад таатай байна” гэлээ.    

   “Намрын ногоон өдрүүд үндэсний үйлдвэрлэл 2023” өдөрлөгт хүнсний бүтээгдэхүүн, жимс, ногоо, зөгий бал, зэрэг бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид оролцож буй. Мөн гар урлаач, оёдолчин, гуталчин зэрэг хөнгөн үйлдвэрлэл эрхлэгчид бүтээгдэхүүнээ дэлгэжээ.

ХОНИНЫ НООСОН БИО БОРДОО ҮЙЛДВЭРЛЭГЧ Ч.ЭНХСАРУУЛ: Бордоо маань байгальд шууд шингэдэг, экологийн  цэвэр бүтээгдэхүүн

            Үзэсгэлэн худалдааны онцлох бүтээгдэхүүний нэг нь Төв аймгийн “Монпеллетс” ХХК- ны хонины ноосон био бордоо байв.

     Бордооны талаар тус компанын ажилтан Ч.Энхсаруул “Хонины ноосоор 100 хувь органик бордоог манай “Монпеллетс” ХХК үйлдвэрлээд багагүй хугацаа өнгөрсөн байна. Энэхүү бордоо маань байгальд шууд шингэдэг, экологийн  цэвэр бүтээгдэхүүн гэж явдаг. Манайх Органик бүтээгдэхүүний гэрчилгээтэй, ХБНГУ-д экспортолдог ” гэлээ.

ХЭНТИЙ АЙМГИЙН ОЁДОЛЧИН Ж.НАРАНТУЯА: “Монголын нууц товчоо”-г 108 метр эсгийн дээр урлаж байлаа

    Асруудаар тойрч явахдаа Ж.Нарантуяа гэх уран бүсгүйтэй таарлаа. Тэрбээр Хэнтий аймгаас иргэн бөгөөд хүүхэд ахуй наснаасаа гар урлал, оёдол, хатгамал хийж иржээ. Түүнд оёдол хийхийг анх ээж нь зааж өгсөн гэнэ. Мөн Ж.Нарантуяа “Монголын нууц товчоо”-г 108 метр эсгийн дээр урлаж байсан аж.

            Ж.Нарантуяа  бүтээлийнхээ талаар “Миний бүтээлийг “Зээгт ширмэл” гэнэ. Би цэвэр цагаан эсгийн дээр эхлээд зургаа зураад, дараа нь ширж оёдог. Миний хамгийн удаан хийсэн бүтээл бол хатгамалчидтай хамтран “Монголын нууц товчоо”-г 108 метр эсгийн дээр урлах байсан. Бүтээлүүдээ зээглэж, ширж оёдог. Дараа нь Норвеги Улсын эсгийний зориулалтын будгаар буддаг. Ингэснээр нар, усанд арилахгүй, олон жилийн эдэлгээтэй  байдаг. Би бүтээлийнхээ оёдол бүрийг нь сэтгэлээ шингээн урладаг  даа.  Үнийн хувьд орны ард татдаг том нь нэг сая төгрөг, дундаж нь 300-500 мянган төгрөг, жижиг нь 100 мянган төгрөгийн үнэтэй борлуулдаг” гэлээ.  

“ОД” АРЬСАН ҮЙЛДВЭРИЙН ЗАХИРАЛ А.АЛТАН-ОД: Монголчууддаа чанартай, боломжийн үнэтэй гутал хийж өгөх л миний зорилго

 Тэрбээр гутал засвар ажиллуулж ажлын гараагаа эхлүүлж байжээ. Энэ талаараа “Манайх Хэнтий аймгаас ирж оролцож байна. 2006 оноос хойш тасралтгүй Орчин үеийн загвартай, арьсан гар хийцийн гутал үйлдвэрлэж байна. Манай гутал багадаа таван жилийн эдэлгээтэй, чийг татахгүй гэдгээрээ онцлог.  Эхнэртэйгээ хамт айлын малчин, зурагчин гэх олон төрлийн ажил хийж байсан. Хүүхэд байхад амьдрал ч хэцүү байлаа. Тэгээд гутлын ул нь ханзарвал, бүтэн ултай түрий нь эвдрээгүй гутлыг уллаж өмсдөг. Ер нь гутлаа өөрөө засаж, бүтэн болгодог байсан. Тэгээд хожуу үүндээ тулгуурлан гутал засаж, хийж сурсан даа. Монголчууддаа чанартай, боломжийн үнэтэй гутал хийж өгөх л миний зорилго. Хүүхдийн гутал 50-100 мянга төгрөг, том хүний гутал 100- 350 мянган төгрөгийн үнээр борлуулж байна даа” хэмээн ярьсан юм.

            СЭЛЭНГЭ АЙМГИЙН ИРГЭН н.ДОРЖНАМЖИЛ: Мод яг л хүүхэд шиг хайрлаж, тордоод байх юм улам л сайхан ургаад, үр жимсээ өгнө

            “Би насаараа эмнэлгийн байгуулагд ажилласан. Тэтгэвэртээ гарсан цагаасаа хойш мод тарьж, үрсүүлж, зарж борлуулж байна даа. Өнөөдрийн байдлаар 25 модны үрсэлгээ зарж байгаа, ихэнх нь жимсний мод байна. Сүүлийн жилүүдэд иргэд аль жимс манай улсад ургах талаар мэдлэгтэй болсон байна. Жишээлбэл шар, улаан бөөрөлзгөнө, тоор, лийр, далан хальс зэргийг төдийлөн тариалдаггүй байлаа. Ер нь мод яг л хүүхэд шиг хайрлаж, тордоод байх юм улам л сайхан ургаад, үр жимсээ өгнө. Би үрсэлгээ авч байгаа хүмүүстээ тарих, арчлах талаар нь зөвлөгөө өгдөг” гэлээ.

"Намрын ногоон өдрүүд үндэсний үйлдвэрлэл 2023" үзэсгэлэн худалдааны зургаас хүргэж байна.