1921 оны энэ өдөр Их жанжин Д.Сүхбаатарын удирдсан Ардын цэрэг Хиагтыг чөлөөлж байсан билээ. Харин 2011 онд Монгол Улсын Их Хурлаас “Нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай” хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, жил бүрийн энэ өдрийг “Монгол цэргийн өдөр” болгон тэмдэглэж эхэлсэн юм.

Бид цэргийн баяраар уншихад тохиромжтой шүлгийг түүвэрлэн хүргэж байна.

Б.ЛХАГВАСҮРЭН – ЭР ХҮНИЙГ Л ХАЙРЛАЖ ЯВААРАЙ

Хоёр жигүүр дэлгэн

Хорвоог ханьтай туулдаг

Дөрөөн чимээгээр хаяагаа мялааж

Дөрвөн алган дээр үүрээ засдаг

Нар сар орж гардаг хорвоогийн

Чухаг, мэнхэг хатуу жам

Нас бие ирж оддог ертөнцийн

Чулуутай цэцэгтэй алаг зам

Он жилүүдийн цэнхэр мөрөн

Хүй бие хоёр шиг ойрхон

Орооцолдож бүтсэн халуун хэлхээ

Тоонын хүрээ тулалцсан

Бүсгүйн номхон заяа

Тотгот тулганд бадамласан

Зүггүй галын “бурхад”

Үүдэн хоймрын цэлгэр зайд

Гэрийн нар дагаж мөлхсөн

Зүүдэн хоосны тохиох одонд

Нэрийн отог үлдээхээр заяасан

Салаа гэзгээ салхиар самнаж

Сайн морины нуруунд ниссэн

Саалийн халиагаар хормой мялааж

Сайхан эхийгээ өвчиж өссөн

Миний хоёр охин минь

Гал таслан, тооно өргөхөд чинь

Ганзганд чинь хэлэх

Гэрийн чинь чагтганд уях

Гэзэгний чинь үзүүрт сүлжиж өгөх

Гуравхан мөр шүлэг аав нь тэрлэлээ.

Эмээл дээр ургасан уул атлаа

Элгэнд чинь багтсан толгод

Эр хүнийг л хайрлаж яваарай

ЯРУУ НАЙРАГЧ Р.ЭМҮЖИН:ЭР ХҮНД ХҮРГЭХ ҮГ

Эр хүн

Бүсгүй хүний дэргэд хаан нь байг

Бүдэг одны хажууд сар нь байг

Бүлээн энэ орчлонгийн нар нь байг

Бүрэн энэ улсын эзэн нь байг.

Эр хүн

Оргил өндөр уулсын салхи нь байг

Оршихуйн их үнэний учиг нь байг

Олонтой энэ амьдралын гал нь байг

Омог төгөлдөр Монголын сүлд нь байг.

Эр хүн

Бүслүүрт энэ ертөнцийн ухаарал нь байг

Бүргэд дүүлэх халилд зориг нь байг

Бүдэрч боссон үрсийнхээ аав нь байг

Бүтэн энэ Монголын сүр нь байг.

Эр хүн

Энгэр зөөлөн ээждээ үр нь байг

Эрсхэн хатуу аавдаа бахархал нь байг

Эндүү андуу хагацалд нулимс нь байг

Эгэл энэ Монголын түшиг нь байг.

Эр хүн

Охид эмсийн харцанд шүтээн нь байг

Оломгүй нүүдлийн замд итгэл нь байг

Оготор энэ тавилангийн зүг чиг байг

Оосор бүчгүй Монголын зүрх нь байг

Эр хүн

Сэрж боссон түүхийн илд нь байг

Сэрүүн намрын найранд дуу нь байг

Сэлгээ нь үгүй тэмцэлд ялалт нь байг

Сэхүүн энэ Монголын сэтгэл нь байг

Эр хүн

Уяралт сайхан ханьдаа хайр нь байг

Унаж, боссон амьдралд хатуужил нь байг

Урт холын анддаа нөхөр нь байг

Удамт энэ Монголын амь нь байг

Эр хүн

Дээлтэй их шастирын оюун нь байг

Дэндүү их жаргалын цулбуур нь байг

Дээвэрт энэ Монголын голомт нь байг

Дэлхийг зориод мордсон жолоо нь байг.

ЯРУУ НАЙРАГЧ Б.ЧУЛУУНЦЭЦЭГ:ХАЛХЫН САЙХАН ЭРД

Халхын сайхан эрээс

Харахад нар үнэртэнэ

Хань бараа татаад хайрлахад

Хайрлахад нүнжиг ханхална

Дээлээ ялитгүй хөөргөж, шар дурдан бүс намируулна

Дэврэж жаахан халамцаад, тэнзэн ташуур тулж ханхалзана

Дэнгийн гэрэлд намайг ширтэж бас үе үехэн бишүүрхэнэ

Дэндүү сайхан харагддагаа л харцнаас минь үл олж харна

Хаа холын наадамд хүлэг хөтлөж, зодог бүслээд одно

Харьж ирэхдээ булан нь мөлийсөн хэдэн чихэр л авчирна

Хангал эрэмгий ажнайд үнэ хайрладаггүй атлаа

Ханзархай шилбэтэй дээлээ гоёлд өмсөхөө ч тоодоггүй

Арван алдын хар суран цалмыг толгой алдахгүй хаяна

Алтан богдын шилийг нугалаа алдахгүй исгэрнэ

Ан ав гөрөөлөхдөө хараа алдахгүй онилно

Алтан дэлхийд ховорхон төрсөн түүний

Гуниггүй хар нүдэнд нь нулимс шүүдэрлэхийг хармаар

Гуч гаруйхан насанд нь гэргий болж очмоор

Гурван жилийн цэрэгт явуулж, араас нь захиа бичмээр

Гуравдугаар сарын цаснаар хамтдаа нэг төөрмөөр өө

Халхын сайхан эрээс

Харахад нар үнэртэнэ

Хань бараа татаад хайрлахад

Хайрлахад нүнжиг ханхална

ЯРУУ НАЙРАГЧ А.ЦОЛМОНТУЯА: ЭР ХҮН ТАНАА

Ингээд бодоход эр хүн таныг эгдүүцэж хараад бухимдмаар

Эргэж бодоод дурсахад эрхэлж туниад танд уйлмаар

Инээгээд нэг харахад эвийлж хайрлаад ундуйцмаар

Эр хүн та энэ орчлонд эгэл биш ганц бурхан заяа юмаа

Ханийн түшиг, хатан баатар эр хүн танийг би дээдэлдэг

Хайрын эзэн, халамжийн дээд эр хүн таныг би хайрладаг

Хатуужлын хязгаар, хагдраагүй тогтоц эр хүн таныг би шүтдэг

Хатан бүүвэй, хариу нэхэлгүй эр хүн танд би залбирдаг аа

Эвдрээгүй эргэх орчлонгийн эрхэмсэг алдрай, бүсгүйд та шүтэгддэг

Эндүүцээгүй буурал амьдралын эзэн, ижийд та бишрэгдэн дээдлэгддэг

Элбэрэлгүй сааралтах сүүдэр шиг амьдралыг, өөд нь аваад та босгодог

Эцэсгүй үргэлжлэх аз жаргалын зовлонг нь та нимэглэн жаргаадаг аа

Эр хүн та бурхан заяа, булхайгүй тавилан

Эр хүн та будант тэнгэр, булзайраагүй түшиг

Эр хүн та уудамт хөндий, ухаант мэргэн

Эр хүн та утгат уянга, устамгүй сахиус аа

М.БИЛЭГСАЙХАН: ЭРЧҮҮДЭЭ ӨМӨӨРЧ БИЧСЭН ШҮЛЭГ

Эр хүнийг та нар хааяа ч болов өршөө

Эрлэгт явчихаас нь өмнө ханийн жаргал эдлүүл ээ.

Халуун залуу насыг нь хамт элээснээ бод оо

Хайрын галзуу дурлалд хамт элэгдсэнээ бод оо

Өөрийг чинь ээж болгосон эрийн тэнгэр юм шүү дээ

Үрийн чинь эцэг болсон хүний дээд юм шүү дээ

Хичнээн жил амьд явахыг мэдэж болдоггүй орчлонд

Хэзээ хаана жаргана гэж хэрүүлийн алим хуваах юм бэ

Хазайсан газар нь тэдэнд чинь бүүвэй ээж түшиг болдог юм

Халтирсан газар нь тэдэнд чинь бүсгүй хайр нөмөр болдог юм

Уул шиг юм гэж дандаа битгий давар

Үүл шиг нүүгээд явчихдаг юм

Ус шиг уян гэж дандаа битгий самар

Уур болоод дэгдчихдэг юм

Төгөлдөр их урмыг нь бүр хугалчихвал

Төрсөн шигээ уруугаа хараад уначихдаг юм

Эр хүнийг та нар хааяа ч болов өршөө

Эрлэгт явчихаас нь өмнө ханийн жаргал эдлүүл ээ.

Дээл бүсэн гоёлтой

Дээрээ малгайн хиймортой

Андынхаа дэргэд цовоожиж

Аавынхаа харцанд томоождог

Янагийн сэтгэлд нялхарсан эрчүүдийг

Янжинлхамууд минь өршөө

Олон олон авааль гэргий та нараасаа

Олон олон аавын хөвгүүдийг

Өмөөрч бичсэн шүлгийг минь болгоо

Өөрийн минь биеийг битгий болгоо

Эр нөхөр чинь үгүй бол гэрийн чинь зай эзгүйрнэ

Эрдэмт хөвгүүд чинь үгүй бол төрийн чинь зай эзгүйрнэ

Эр цэрэг чинь үгүй бол эх орон чинь эзгүйрнэ

Эр хүнийг та нар хааяа ч болов өршөөж бай

Эрлэгт явчихаас нь өмнө ханийн жаргал эдлүүл ээ.

 

 

ЦЭРГИЙН БАЯРААР УНШИХ ШҮЛГҮҮД