• Өнөөдөр 2025-03-01

ГОЛ УС НАМУУХАН УРСАНА БУЮУ ЯРУУ НАЙРАГЧ О.ДАШБАЛБАР

2023-02-10,   749

               “Амьддаа бие биенээ хайрла...” гэж тэр бичсэн. “Аяа хүнд туслах агшин хайрла.:.” ч гэсэн.

            Бусдыг хайрлах, хүнд туслахын гэрлийг хүний орчлонд буй биеэрээ тусгаж, өөрөөрөө үлгэрлэж, төр, нийгэм, түмэн олонд ч тустай, дэмтэй, эх оронч байсан билээ, тэр. Ийн өгүүлэхийн учир өнөөдөр Монголын төр, нийгмийн зүтгэлтэн, цогт эх оронч, яруу найрагч Очирбатын Дашлбалбар хэмээх эрхмийн мэндэлсэн өдөр тохиож байна. Хэдийгээр тэр бидний ертөнцөөс мордоод удаж байгаа ч энд байгуулсан гавьяа, хүмүүсийг тэтгэсэн амьдрах итгэл, урам зоригоороо үүрд “амьд” оршиж, өнөө ч бид шүлэг, бүтээлийг нь шимтэн уншиж байгаа. Тэрбээр “Оддын аялгуу”, “Гол ус намуухан урсана”, “Гэрэлт хайр”, “Зүүдний мөнгөн шувуу”, “Бурханы мэлмий”, “Цаг хугацааны гуниг буюу орон зай дахь дүрсүүд” зэрэг яруу найргийн таван цуврал бүтээл хэвлүүлсэн нь өдгөө ч бидний мөнхийн эрэлт, сөхөж харах оюун санааны том бүтээлүүд хэвээр байна.  

         Эдгээр номын дотогш нэвтэрвэл, “Амьддаа бие биенээ хайрла”, “Тэнгэр шиг бай”, “Залуус дүү нартаа хүргэх шүлэг”, “Эх орон”, “Эх хэл минь”, “Эх орноо бид үр ачдаа хүлээлгэж өгнө” зэрэг үргэлжийн хүнд тусалсан, урам зориг хайрласан, ухаарал, гэгээрэл нэмсэн бүтээл өөдөөс гэрэлтэн, гялбалзаж, уншсан хэнд ч нэгийг өгөх шүлгүүд инээмсэглэн угтана.

          Түүний амьдрал, бүтээлийн гол санаа бурхан, шашин, соёлыг хамгаалах, дэлгэрүүлэх, сэргээх бөгөөд Монголын газар шороо, нийгмийн баялаг, ард түмнийхээ язгуур эрх ашгийг хамгаалахад чиглэж байжээ. Балбар найрагч  1957 онд  Сүхбаатар аймгийн Наран сумын нутагт  төрсөн бөгөөд ЗХУ-ын Омскийн Хөдөө аж ахуйн техник мэргэжлийн сургууль, Москвагийн Горькийн нэрэмжит утга зохиолын дээд сургууль 1985 онд төгссөн байдаг. Дунд сургуульд байхаасаа шүлэг бичиж эхэлж. Их сургуулиа төгсөөд  Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн гадаад харилцааны мэргэжилтэн, “Утга зохиол урлаг” сонины ажилтан, 1990 оноос МҮЧЗЭ-ийг байгуулж тэргүүлэгч даргаар нь ажилласан байна.

       Дараа нь 1992 оны шинэ Үндсэн хуулийг батлалцсан Ардын их хурлын депутат байжээ. Мөн тэрбээр 1992 онд Сүхбаатар аймгийн 63-р тойрогт Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдож, төр түшилцэж явсан юм. Түүнийг найрагч олон нөхөд, ойр дотных нь даруу төлөв, дөлгөөн зантай хүмүүн байсныг дурсан өгүүлдэг байсан бөгөөд ёстой л өөрийнхөө “Гол ус намуухан урсана” бүтээл шигээ Монголын утга зохиолын салбарт намуухан урсаж, цогтой тэмцэж, дорвитой дуугарагч байсан юм.

       ТЭНГЭР ШИГ БАЙ...
 
Хамаг бүгдээр чамайг
Харааж нулимж байвч, тэнгэр шиг бай!
Хамгийн сайн хүмүүс гэж
Хашгирч ерөөж байвч, тэнгэр шиг бай!
 
Тэвчээр барагдаж, нөхөд чинь орхивч
Тэнгэр шигбай, мөнхөд амгалан…
Тэргэнд суулгаж, алтан титэм өмсгөвч
Тэнгэр шиг бай, юу ч болоогүй юм шиг… 
 
Хамгийн хайртай хүн чинь хаяж одсон ч
Хан тэнгэр нурчхаагүй цагт, бүү зов!
Гүтгэж, доромжилж бахаа ганц хангавч
Гүн тэнгэр хэмхрээгүй цагт, бүү ай
 
Өвчин зовлонд нэрвэгдэж, тартагтаа
тулавч
Өнө мөнхийн тэнгэр шиг бай, чи ялна
Өрөөл бусдад тоогдохоо байж, мартагдавч
Өндөр тэнгэр дээр чинь цэлийж буйг бүү март!
 
Яг л амьдрал чинь дуусаж, явах
замгүй болсон ч
Яадгаан алдалгүй хүлээ, тэнгэр шиг бай!
Яруухан санаа мехөсдөж, хулгай зэлгийд өртсөн ч
Ядмагхан амьтдыг бүү тоо, тэнгэр шиг бай
 
Олз омог чамд үүдээ хаасан ч тэнгэр
шиг бай
Олон түмэн нүүрээ буруулсан ч тэнгэр шиг бай
Одод гялалзаж, наран саран ээлжлэх цагт
Орчлон дээр аавын хүү шантрах ёсгүй!…
 
Уур омог урин мунхгийг мартаж,
тэнгэр шиг бай
Уйтан хорвоогоос илүү гарч, жигүүрээ дэлгэ…
Цөхрөл чамайг багалзуурдаж, цөлийн чоно шиг болгосон ч
Цөс ихтэй хүний үр гэдгээн бүү мартаарай!…
 
Цорын ганц хүү минь, бас охид минь, хүүхдүүд минь
Цохолж ирэх үйлийн үрээс бүү зугт, бүү ай!…
Хувь заяатай ямагт эвлэрч, тэвчээртэй бай…
Хуучин цагийн мэргэд хүлээж сурсан юм шүү!…
 
Орох оронгүй болсон цагтаа орчлонг
бүхэлд нь олно, чи!
Онцлох нөхөргүй болсон цагтаа , хүнийг бас ойлгоно чи !
Аз жаргал ирнэ гэвч , удалгүй алга болдог юм
Аюул зовлон тохионо гэвч , төдөлгүй арилдаг юм …
 
Жамаараа ертөнцөд юм бүхэн өдөр ,
шөнө шиг ээлжилнэ
Жаргал зовлонгийн алинд ч , мөнх тэнгэр шиг бай !…
Атаатан түмэндээ мууг үйлдэвч , хариуд нь сайныг бүтээ .
Ариун сэтгэлийн нугад буяны цэцэгс дэлгэрдэг юм …
 
Ямагт чиний зөв байх албагүй ,
сайтар тунгаа
Ярьж хэлэх , хөдлөх бүхнээ өерөө хяна , сэтгэ
Хүсэл бүхэн биелэх албагүй , чандалж хорь,
Хүрэхийн эцэсгүй тэнгэр шиг бай, үнэнийг тэмтэр!…
 
Юм бүхэнд өөрийн цаг буй, сөрөөд
нэмэргүй
Юлд атгасан хүн тулаанд хэрэгтэй, хуриманд нэмэргүй
Нохой болохоос нь өмнө гөлгийг хазаж хэмлэдэг юм…
Ноён болохоос нь өмне хөвгүүнийг басаж доромжилдог юм
 
Самуун дэгдээгчид үйлээн тайван хийг
Сандарч тэвдэх хэрэггүй тэнгэр шиг бай !
Салхи цагаан болохоор бүхнийг хийсгэдэг юм
Саваагүй амьтдын зиндаанд бүү уна !…
 
Эрх мэдэлтэй хүн хилэнц нүглээс
зайлахгүй
Эд баялагтай хүн хүсэл шуналаас хагацахгүй
Ертөнцийн бүх юм хэмжээтэйг бүү март
Ер цагаа болохоор хумхийн тоос шиг сарнина
 
Энгийн хүн ардад ээлтэй бай, хайртай
бай
Элдэв бусармаг явдалд бүү орооцолд!…
Үнэтэй цайтай бүхнээ бусдад өгч сур, бүү харамс
Үүрд оршихгүйн учир тус болох үйл бүтээ!…
 
Гаднаан ямагт бусдаас доорд бай,
даруу бай
Гайхуулах хэрэггүй, дотроон тэнгэр мэт агуу бай!
Үг яриа хэрэггүй газарт харцаараа өгүүлж сур,
Үнэн худлыг ялгах аргагүй цагт бурхандаа залбир!
 
Өнөөдөр чамайг маргааш бусдыг хуурах
хүмүүст
Өөр шигээ бүү итгэ, мөрийг хөөж чигийг барь!…
Хүү минь, хамгийн эцэст хэлэхэд нохой явдлыг дээдэл
Хүлцэн тэвчихээс илүү гавьяаг би мэдэхгүй!…

ГОЛ УС НАМУУХАН УРСАНА БУЮУ ЯРУУ НАЙРАГЧ О.ДАШБАЛБАР
АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 0
Шинэ мэдээ
Нийтлэлчид
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, VIII хороо, "Ардын эрх"-ийн байр, Гуравдугаар давхарт Эргэлт.мн редакц
7509-1188