Монгол Улсын гарамгай мэргэн Д.Ганхуягтай ярилцлаа. Үе дамжсан ахмад шагайн харваач тэрбээр 32 дахь жилдээ улсын баяр наадамд сум тавьж байгаа билээ.

-Сайхан наадаж байна уу, та. Наадмын харваа хэр байна даа, сум мэргэн үү?

     -Сайхан байна даа. Энэ жилийн харваа их сайхан өргөн дэлгэр болж байна. Залуучууд маань олноороо оролцдог болжээ. Манай баг хоёр хожиж, эхний хэсгээсээ гараад, дараагийн тоглолтоо хүлээгээд л сууж байна.

-Улсын наадамд хэд дэх жилдээ шагай харваж байна вэ?

    -Үндэсний их баяр наадамдаа 32 дахь жилдээ цэц мэргэнээ сорьж байна. Мөн шавь нараа бэлтгэж, оролцуулаад олон жилийг ардаа үджээ.

-Наадам дөхөхөөр сэтгэл тань догдолж, их хүлээдэг байх даа. Тэр хөөрч, догдолсон мэдрэмжээсээ манай уншигчидтай хуваалцахгүй юу?

    -Үнэхээр сайхан шүү дээ. Нойр хүрэхээ байдаг юм. Одоо би 68 настай. Энэ насанд ер нь залуу насаа их дурсдаг болж,  авах оноо минь ч буурчээ. Гэсэн хэдий ч  миний цусанд харваа гэдэг зүйл салшгүй байдаг мэт харваагаа орхиж чадахгүй харвасаар л  байна. Би удамтай харваач хүн. Миний өвөөгөөс эхлээд манайх таван үеэрээ шагайн харваагаар хичээллэж байна. Монгол Улсын үлэмж дархан мэргэн Д.Гансүх чинь миний төрсөн дүү шүү дээ.

-Таныг шагайн харваагаар хичээллэж эхлэхэд аавын тань нөлөө их байсан болов уу. Аавынхаа тухай дурсамжаасаа манай уншигчидтай хуваалцаач?

       -Яасан хэцүү юм асуудаг хүүхэд вэ. Би шагай харвах бүртээ аавыгаа санадаг. Одоо ч нулимс гарч, маш ихээр бодогдоно. Аавын өмдний тэлээ л намайг хүмүүжүүлсэн дээ. Би айлын том хүү зургаан эрэгтэй, хоёр эмэгтэй дүүтэй. Аав минь надад анх харвааг зааж өгсөн. Ааваас хойш би дүү нар, үр хүүхэддээ зааж сургаад явж байна даа. Аав, ээж хоёр минь үр хүүхдүүдээ сайн хүн болгож, эрүүл саруул өсгөхийн тулд маш их хөдөлмөрлөсөн байх гэж боддог. Намайг бага байхад одоогийнх шиг юм элбэг биш байлаа. Юм ховор үед нэг айлын есөн хүүхэд өсгөнө гэдэг чанга шүү дээ.

-Шагайн харвааны бай, шагнал бага байдаг гэж олон хүн шүүмжлэх юм билээ. Харин та энэ асуудалд ямар бодолтой явдаг юм бэ?

    -Бид хөрөнгө, мөнгө нэг их боддоггүй юм. Өгсөн шагналыг нь аваад л харьдаг даа. Өнөө жилийн баяр наадамд зургаан байр шалгаруулах юм гэсэн.

Үндэсний өв уламжлалаа авч үлдэх, цааш түгээн дэлгэрүүлэхэд л хамгийн гол утга учир, үнэ цэн  нь агуулагдаж байдаг гэж боддог. Монголын шагай харваа "Юнеско"-д бүртгэгдсэн соёлын биет өв шүү дээ. Үүнийг л  үр хүүхэд, ач зээ нартаа өвлүүлэн үлдээх нь өвгөн харваач миний хүсэл юм. 

-Үзэгчид шагайн харваа "залуужиж" байгаа гэж их ярих юм. Үүнийг сонссон та ч их баяртай байгаа байх даа?

    -Сүүлийн үед дан залуус л харвадаг болсон байна шүү. Тэгэхээр Шагайн харваан холбоо зөв зүйтэй ажиллаж, залууст өв уламжлалаа таниулж чадаж байгааг илтгэж байна гэж боддог.

-Өөрийн болон багийнхаа залгамж, халааг хэрхэн бэлдэж байгаа юм бэ. Багш болгон өөр арга барилтай гэдэг шиг танд ч бусдаас содон арга барил байгаа юу?

       -Миний шавь нар болон үр хүүхэд улс, аймгуудын наадамдаа сайхан харваж байна. Зарим нь улсын цол хүртлээ. Энэ л миний өөрөөрөө бахархах зүйл юм даа. Социалист нийгмийн хүн болоод ч тэр юм уу, би жаахан хатуу талдаа бэлтгэл хийлгэдэг. Багийнхныгаа өглөө 05:00 цагт босгоно. Цагийн хуваарь гаргаж, шахуу бэлтгэл хийлгэнэ.

-Нөгөөтээгүүр шагайн харваан спорт олны анхаарлыг татаад байдаггүй юм шиг. Энэ спортоор хичээллэж, сэтгэл зүрхээ зориулсны юу нь хамгийн сайхан байдаг юм бэ?

     -Шагайн харвааны давуу талыг би цөөн үгээр, товчхон хэлье л дээ. Хүнийг хүндэлж, үг сонсож сурах. Олон цаг харваж, бэлтгэл хийж суудаг болохоор сууж сурна. Хамгийн чухал нь ёс уламжлалаа мэддэг хүн болон төлөвшдөг юм шүү дээ.

-Харваачид хашлага, хасаа, сум зэрэгтээ их нүд тавьж, гярхай сонгон шилж авах юм билээ. Үзэгчид ч "Яг юуг нь шинждэг юм бол" гэж гайхах юм?

      -Үнэтэй эдлэл чанартай, эдэлгээ удаан гэх давуу талуудтай. Харваагаа нэг талаараа эрхэмлэж байгаа хэлбэр учраас  үүнийг сайн тал нь харгх. Би өөрөө ч сайн юм эдлэх дуртай хүн. Нэг талаараа түүхэнд өв болж үлдэнэ шүү дээ. Тэрнээс харваачид маань үнэтэй юманд шунаад байгаа зүйл биш юм. Надад өвөө, аав хоёроос өвлөгдөж ирсэн хасаа, хашлага бий.  Үүнтэй адил  өвлүүлэх өв гэж би хувьдаа боддог.

-Залуу харваачдад хандаж хэлэх зөвлөгөө бий юу?

     - Хувь хүн өөрийгөө зөвхөн сайн харвадаг гэж онгирох бус багийнхаа төлөө анхаарлаа төвлөрүүлж харвах хэрэгтэй гэж бодож байна. Шагайн харваа бол багийн спорт шүү дээ.

-30 гаруй жил Үндэсний их баяр наадамд харвахад сэтгэлд хамгийн тод үлдсэн наадам хэзээ болж өнгөрөв?

      -Долдугаар сар гарах бүрд л догдолж, наадмаа хоног тоолон хүлээдэг. Тойромд найзууд, ах дүү, шавь нартайгаа хууч хөөрөөд, тамхиа татаад бэлтгэлээ хийгээд суух чинь жаргал шүү дээ. Олон ч сайхан наадам үзлээ. Тэр дундаас аавынхаа нэрийг дуудуулаад улсын цол хүртэж байсан нь л хамгийн сайхан санагддаг. Аав минь намайг бэлтгэж анх энэ спортод дурлуулсан хүн шүү дээ.