"ТООНООР" ОРЖ ИРСЭН УЛСТӨРЧИЙН ТООГҮЙ БАРИМТ

Б. Бадралмаа:
Улс төр

2025-08-13, 107

Улс төрд “тооноор” орж ирсэн хэмээн улаан цайм өөрийгөө зарласан Э.Болормаа Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн хүн гэх тодотголтой Их хуралд сууж байна. Э.Болормаагийн аав А.Энхбат нь 1987 оноос хойш төрд алба хашиж, Сэлэнгийн Бугантын мод үржүүлгийн газрын дарга, БОАЖЯ-ны Уур амьсгалын өөрчлөлтийн газрын дарга, Хүрээлэн буй орчин, байгалийн нөөцийн удирдлагын газрын дарга, БОАЖЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн даргын үүрэг гүйцэтгэгч гэх мэтээр удирдах албан тушаал эрхэлж ирсэн. Харин Э.Болормаа 2015 онд АНУ-ын Колумбын их сургуульд сурч байхдаа тухайн үед АНУ-ын Харвардын их сургуульд сурч байсан Л.Оюун-Эрдэнэтэй танилцаж, тэр цагаас нөхөрлөсөн гэгддэг. Улмаар Л.Оюун-Эрдэнэ 2021 онд Ерөнхий сайд болмогцоо Э.Болормааг Бээжинд Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банканд ажиллаж байхад нь дуудаж авчраад, Ажлын албаны даргаараа томилж байв.

Улмаар Л.Оюун-Эрдэнэ 2022 оны намар найз, Ажлын албаны дарга Э.Болормаагаа Ховд аймгийн Засаг даргаар “залсан” түүхтэй. Энэ томилгоо нь үндсэндээ УИХ-ын ээлжит сонгуульд зориулсан байсан нь тодорхой байдаг. Улмаар Э.Болормаа УИХ-ын сонгуульд II тойргоос сонгогдож, Их хуралд гишүүнээр суугаад байна. Э.Болормаа сонгуулийн сурталчилгаагаа “Тооноор орсон ч хаалгаа нээсэн Болормаа” хэмээн хийж байсан нь олны дургүйцлийг хүргэж байлаа. Ховд аймгийн Засаг дарга байхдаа Э.Болормаа 2.3 тэрбумын гурван орон сууцтай, гадаад дахь дансандаа 330 саяын хадгаламжтай гэж ХОМ-тээ мэдүүлсэн байдаг. Хөрөнгө орлогынхоо талаар тэрбээр “Гаднын компанид ажиллаж байхдаа зөвхөн гар дээр ирдэг цалингаар бус, ажилчдынхаа эрүүл мэндийн даатгал, хүүхдийн сургалтын төлбөр, тэтгэврийн санд нь мөнгө хийх гэх мэт цалингаас гадна дэмжлэг их байдаг. Бусад дэмжлэг орохгүйгээр гар дээр сард монгол мөнгөөр 30 гаруй сая төгрөгийн цалин авдаг байсан” хэмээн онцолж байжээ.

УИХ-ын гишүүн Э.Болормаагийн хандивын тайланг судалж үзвэл, гаднын хөрөнгө оруулалттай компаниас хандив авсан нь сонгуулийн тухай хууль зөрчсөн асуудалд ороод буй. Тодруулбал, Монгол Улсын Их хурлын Сонгуулийн тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1 дэх хэсэгт “Гадаад улс буюу гадаадын байгууллага, олон улсын байгууллага, гадаадын хөрөнгө оруулалттай байгууллага, төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага хандив өгөхийг хориглоно” гэж заасан байдаг. Гэтэл Э.Болормаагийн сонгуулийн зардалд 100 хувийн гаднын хөрөнгө оруулалттай “Ханбогд Эксплорэйшн” компани 30 сая төгрөг хандивласан байна. Тус компани нь Их Британи, Умард Ирладын Нэгдсэн Вант Улсын хөрөнгө оруулалттай ашигт малтмалын хайгуулын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг, Kuok Hui Kwong, Kuok Khoon Chen, Kuok Khoon Ean гэх гадаад улсын иргэдийн эзэмшлийн компани юм. Уг нь сонгуулийн хуулиар нэр дэвшигчдийн зардлын тайланг Үндэсний аудитын газар хянаж, хууль бус зардлыг буцаах эрх зүйн зохицуулалт бий. Гэвч УИХ-ын гишүүн Э.Болормаагийн сонгуулийн зардлын тайлангаас харахад хууль бус хандивыг буцаасан баримт байхгүй байна.

МОНГОЛ УЛСАД ХАМГИЙН ОЛОН ОРД ГАЗАР ЭЗЭМШИГЧЭЭС ХАНДИВ АВСАН Э.БОЛОРМААГИЙН АШИГ СОНИРХОЛ

УИХ-ын гишүүн Э.Болормаагийн сонгуулиийн зардалд хандив өгсөн гэх “Ханбогд эксплорэйшн” ХХК-ийн толгой компани болох Умард Ирландын Вант Улсын хөрөнгө оруулалттай “Кью эс жи Холдинг Лимитед” ХХК нь Монгол Улсад хамгийн том орд газар эзэмшдэг 30 компанийн нэг юм. Өөрөө хэлбэл, Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулга АТГ-т “Монгол Улсыг 30 гэр бүл удирдаж байна” хэмээн зарлаж, хамгийн олон лиценз эзэмшигч 30 компанийг шалгуулахаар хандаж байлаа. Үүний нэг нь 100 хувь гаднын хөрөнгө оруулалттай “Ханбогд эксплорэйшн” ХХК-ийн толгой компани болох “Кью эс жи Холдинг Лимитед” ХХК байжээ. Тус компани нь Монгол Улсын газар нутаг дээр 167 тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг.

Мөн “Кью Жи Экс Холдинг лимитэд” компани нь Австралийн хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй “Занаду майнс” компанийн монгол дахь охин компани болох “Монгол металс” ХХК-тай хамтран “Оюут-Улаан” ХХК-ийг эзэмшдэг. “Оюут-Улаан” ХХК нь алдарт “Хармагтай” алт, зэсийн орд газрын ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг 100 хувь эзэмшдэг. Оюутолгойн ордтой эн тэнцэхүйц гэж яригддаг Хармагтайн орд газрыг 2013 оны есдүгээр сарын 27-нд дээрх хоёр компанийн эзэмшлийн “Оюут-Улаан” ХХК эзэмшиж эхэлсэн байдаг. Угтаа бол стратегийн ач холбогдол бүхийн Хармагтайн ордыг 680 мянган тонн зэс, 70 тонноос багагүй алт, 203 сая тонн хүдрийн нөөцтэй гэж тодорхойлж байсан бөгөөд нөөц нь жил ирэх бүр нэмэгдсээр байгаа том ордод эзэн суусан гэсэн үг.

Мөн “Ханбогд эксплорэйшн” ХХК нь дангаараа Завхан аймгийн Завханмандал, Эрдэнэхайрхан сумын заагт 6525.41 га талбайд “Гал XV-018532”, бүртгэлтэй тусгай зөвшөөрөл, Завханмандал суманд 5343.36 га талбайд “Ханбогд XV-018269” гэх хоёр хайгуулын тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг байна. УИХ-ын сонгуулийн II тойрог Ховд, Завхан, Увс, Говь-Алтай аймгаас сонгогдсон Э.Болормаа гишүүн баруун бүсэд хамгийн олон тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг гаднын хөрөнгө оруулалттай компаниас сонгуулийн хандив авсны ард ашиг сонирхлын асар том зөрчил байгааг хууль хяналтын байгууллага шалгаж эхэлсэн байна.

Э.БОЛОРМААГИЙН ААВ, ХҮРГЭН АХЫН АШИГ СОНИРХОЛ

УИХ-ын гишүүн Э.Болормаагийн аав А.Энхбат насаараа БОАЖЯ-нд газрын даргаар ажилласан. Жишээлбэл, Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийг “Тэрбум мод” төслийг хэрэгжүүлж эхлэх үед Уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх газрын даргаар ажиллаж байсан. Угтаа бол Ерөнхийлөгчийн “Тэрбум мод” төслийг хариуцагчдын нэг нь гэсэн үг. Тэгэхээр Э.Болормаа Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн Харвардын найз төдийгүй аавынх нь нөлөөлөл ч түүний карьерт тус дэм болж ирсэн гэсэн үг. Учир нь, А.Энхбат 2022 онд БОАЖ-ын сайдаар Б.Бат-Эрдэнийг томилогдох үед Төрийн нарийн бичгийн даргын түр орлон гүйцэтгэгчээр томилогдож байгаад 2023 онд тэтгэвэртээ гарсан.

Сануулахад, УИХ-ын Э.Болормаагийн төрсөн эгч Э.Ундармаа нь АШУИС-ийн Нийгмийн эрүүл мэндийн сургуульд багшилж байгаа бол Э.Ундармаагийн нөхөр Э.Болормаагийн хүргэн ах М.Бүрэнбаяр нь байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын нарийвчилсан үнэлгээ хийдэг “Цавчирын хөндий” ХХК-д хувьцаа эзэмшиж байгаад нэрээ хасуулсан байдаг. Хэдийгээр М.Бүрэнбаяр “Цавчирын хөндий” ХХК-аас нэрээ хасуулсан ч түүнийг хувь эзэмшигчээр бүртгэлтэй байх үед хадам аав нь БОАЖ-ын яаманд удирдах албан тушаал хашдаг байсан гэсэн үг. Эндээс харахад, хадам аав нь БОАЖЯ-ны удирдах албан тушаалтан байтал хүргэн хүү нь байгаль орчны нарийвчилсан үнэлгээ хийдэг компанитай байсан нь ашиг сонирхлын асар том зөрчилтэйд тооцогдоно.

Э.Болормаагийн ах Э.Тулга нь “Жи Си аналитикс” ХХК-ийг дүүтэйгээ хамтран эзэмшиж байгаад улс төрд орохтой нь зэрэгцэн татан буулгажээ. Харин өдгөө Э.Тулга нь кофе шоп, зайрмагны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг “Креми вийлс”, өндрөөс аврах төхөөрөмж нийлүүлдэг “Гурав эс лифт”, гадаад худалдаа аялал, жуулчлалын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг “Бигт-Инвестмент гэх компанитай юм байна. Эцэст нь, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ багаа бүрдүүлж, хүчээ зузаатгаж байгаагийн нэг нь Ховдын Засаг дарга асан УИХ-ын гишүүн Э.Болормаа юм. Угтаа бол түүний кноп Л.Оюун-Эрдэнийн талд бүрэн дүүрэн үйлчилж байна.

"ТООНООР" ОРЖ ИРСЭН УЛСТӨРЧИЙН ТООГҮЙ БАРИМТ

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.