• Өнөөдөр 2024-03-29

ТЭД БИДНИЙ ТУХАЙ: Монгол ОХУ, БНХАУ-аас бүрэн салж, бие даасан гадаад бодлого хэрэгжүүлж, дэлхийд үлгэрлэнэ

2022-10-31,   574

              Эргэлт.мн мэдээллийн сайт “Тэд бидний тухай” буландаа олон улсын хэвлэл мэдээллийн сайт, агентлагуудад Монгол Улсын тухай бичсэн нийтлэлүүдийг хөрвүүлэн хүргэдэг. Тэгвэл энэ удаагийн дугаартаа Колумбийн их сургуулийн Төрийн бодлого, олон улсын харилцааны сургуулийн дэд профессор Жулиан Диеркесийн Монгол Улсын гадаад бодлого, интернационализмыг хэрэгжүүлж байгаа тухай онцолж, “Foreign Policy” сайтад нийтэлсэн тоймыг хөрвүүлэн хүргэж байна.

-МОНГОЛ УЛСЫН СТРАТЕГИЙН ГОЛ ТҮЛХҮҮР ИНТЕРНАЦИОНАЛИЗМ-

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх өнгөрсөн есдүгээр сарын 21-ний өдөр болсон НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн чуулганд хэлсэн үгийнхээ бараг талыг нь Монголын интернационализмын төлөөх тууштай тэмцэл, дайн, мөргөлдөөнөөс зайлсхийж буй байр сууриа илэрхийлэхэд зориулсан. Тэрбээр ОХУ, Украины асуудлаар түрэмгийлэл аль эсвэл шууд ОХУ-ыг шүүмжлэлгүйгээр Монгол Улсын бие даасан бодлогыг тодорхой хэлсэн. Монгол Улс ЗХУ-ын дэмжлэгтэйгээр ардчилсан хувьсгал хийснээсээ хойш хөрш ОХУ, БНХАУ-аас хараат бус байдлаа хадгалах гадаад бодлогоо тодорхойлох олон арга, оролдлого олон улсын хамтын нийгэмлэгээр дамжуулан хэрэгжүүлж байв. Харин өдгөө Монгол Улсын хэрэгжүүлж буй шинэ арга барил нь дэлхийн бусад оронд шинэ ертөнцийн үлгэр жишээ болж магад.

                                  ОХУ, Украины асуудал олон улсын харилцаанд олон асуулт гаргаж ирсэн. Тэр асуултуудын нэг нь БНХАУ, ОХУ болон Азийн бусад оронд ямар олон улсын төрийн нэгдэл бий болох вэ асуудалд төвлөрч байна. Харин бодит үзэл, баримтлал нь Азийн тусгаар тогтносон орнууд БНХАУ-ын удирдлагад нийцүүлэн шахалтыг эсэргүүцэж чадах хүлээлт юм. Саяхан болж өнгөрсөн ШХАБ-ын дээд хэмжээний уулзалт БНХАУ-ын удирдагчид Төв Азид улс төрийн нэгдэл байгуулах тэмцлийн талбар болж байгааг шинжээчид онцолж байв. Гэсэн ч өдгөө Төв Азийн орнууд Бээжиний улс төрийн нэгдэл байгуулах аргыг эсэргүүцэж байна. Харин одоо Өмнөд Америк болон өөр хувилбараар Зүүн Өмнөд Азийн хүрээлэл идэвхтэй нэгдэл болох тухай боломж яригдаж эхэлжээ.

Баавгай, луу гэх тодотголтой ОХУ, БНХАУ-ын дунд оршдог Монгол Улс яг одоо маш эгзэгтэй нөхцөл байдалд байна. ОХУ-аас эрчим хүч, түлшээр Монголыг хангадаг. Харин БНХАУ өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүнийй Монгол руу экспортолж, эсрэгээрээ байгалийн баялгийг нь импортлох замаар Монгол Улсын гадаад худалдаанд илт давамгайлдаг бөгөөд гол төлөв зэс, алт, нүүрс болон бусад ашигт малтмалыг импортолж авдаг.

                                 Сүүлийн 30 жилийн хугацаанд Монгол Улс өөрийн тусгаар тогтносон замналаа тодорхойлохыг хичээж ирсэн ч ОХУ, БНХАУ-тай түншлэл нь гүнзгийрэхийн хэрээр өмнө нь хана, хэрэм босож байлаа. 1990-ээд оны дунд үеэс Монгол Улс хоёр хөрштэйгөө “гуравдагч хөрш”-тэй, өөрөөр хэлбэл, ардчилсан амлалттай, зах зээлийн эдийн засагтай гаднын орнуудтай харилцаагаа идэвхжүүлж, зарим бүтээлч харилцаагаа тэнцвэржүүлэх чиглэл баримталж ирсэн. Үүнд,

  • 2019 онд АНУ-тай стратегийн түншлэлийн харилцаа тогтоож,
  • 2003 оноос хойш Монголд жил бүр зохион байгуулдаг “Khaan Quest” цэргийн сургуулилтын түнш болсон зэрэг багтаж байна.

Харин одоо Монгол Улс цаашид ч үүний адил хүчин чармайлт гаргаж чадах эсэх, БНХАУ-ын манлайлал, ОХУ-ын түрэмгийллийн улмаас геополитикийн өөрчлөлтийг үл харгалзсан бие даасан гадаад бодлого үргэлжлэх эсэх асуулт үлдэж байна.

                                 Өнгөрсөн I нэгдүгээр улирлаас хойших ажиглалтаар Монголын гуравдагч хөрштэйгөө харилцах харилцаа дуусгавар болж байгаа бололтой. Монгол Улсын Засгийн газар ОХУ, Украины асуудлаар ямарваа нэгэн шууд шүүмжлэл, мэдэгдэл гаргаагүй бөгөөд НҮБ-ын хэд хэдэн тогтоолоос түдгэлзсэн. Харин Монгол Улсын Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж, Ерөнхий сайдасан М.Энхсайхан зэрэг нэр хүндтэй хүн ОХУ-ын түрэмгийллийг эрс шүүмжилсэн мэдэгдэл гаргасан бөгөөд тэд Оросын армид буриад зэрэг цөөнх ястан зонхилж байгааг онцолж байв. Гэсэн ч Монголын дээд давхаргын өрх, гэр бүлийн дийлэнх хэсэг нь орос хэлээр ярьдаг төдийгүй илт “орософич” байдаг гэнэ. ЗХУ бутран унахаас өмнө Монголд орос хэл хоёрдогч хэл байсан бөгөөд Монголын дээд давхаргынхан хойд хөршдөө дээд боловсрол эзэмшдэг байв. Өнөөдрийн Монголд олон хүн гуравдагч хөршид дээд боловсрол эзэмшихийг эрмэлздэг. Сонирхолтой нь, ахимыг насны голцуу “Твиттер” хэрэглэгчид Оросын талыг идэвхтэй дэмжиж байгаа харагдана. Гэвч Монгол Улсын Засгийн газар ОХУ, Украины асуудлаар нэг чиг барьсан байр суурь баримтлаагүй ч өнгөрсөн хугацаанд Улаанбаатар хотод болсон олон айлчлал, албан ярианаас авч үзэхэд НҮБ-ын тогтоолыг хэрэгжүүлэхээс түдгэлзсэн нь үнэхээр зоригтой алхам байсан бөгөөд уг алхам Монгол Улс дахин ОХУ, БНХАУ-тай нэгдмэл байхгүйг илтгэж байна.

                                 Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бие даасан үзэл баримтлалаа хадгалах боломж бүр нь интерционализмд орно. Тус улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх хэлсэн үгэндээ “1990 онд ардчилсан хувьсгал хийснээс хойш олон жилийн түүхтэй Монгол Улс энхийг эрхэмлэгч, нээлттэй, олон тулгуурт, бие даасан гадаад бодлогыг тууштай баримталж ирсэн. Эдгээр амлалтын эхний онцлох үйл явдал нь Варшавын гэрээ татан буугдсанаас хойш ердөө нэг жилийн дараа буюу 1992 онд НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн чуулганаар цөмийн зэвсгээс ангид статустай байхаар тунхагласан явдал байв.

                                 Сүүлийн 20 жилийн хугацаанд энэ амлалт энхийг сахиулах ажиллагаанд идэвхтэй оролцох болон өргөжсөн. Энхийг сахиулагч эмэгтэйчүүдийг дэмжих зэрэг тодорхой санаачилгууд нь дээрх амлалтын улам бүр бататгаж байна” гэж онцолсон юм. Өнгөрсөн наймдугаар сард ч НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутерриш Монгол Улсад айлчилж, уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх үйлсэд хувь нэмрээ оруулж байгаа Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн санаачилсан тэрбум мод тарих кампанит ажлыг онцлон дурдаж байлаа.

                                 Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх мөргөлдөөнийг шийдвэрлэхийн тулд яриа, хэлэлцээ хийхийг уриалсан нь ОХУ-ын түрэмгийлэл, өнгөрсөн сард болсон Төв Азийн үймээнийг нуун дарагдуулсан явдалд Монгол Улс дарангуйлагч хөршүүдийнхээ дарамт шахалтад бие даасан гадаад бодлогоо явуулах хүсэлтэй байгааг дахин нотолж байна. Үүнд АНУ-ын дэмжлэг онцлох үүрэг гүйцэтгэнэ. Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн чуулганд хэлсэнчлэн “Өнөөдрийн ээдрээт бодит байдлыг өнгөрсөн үеийн алдаанаасаа суралцаж, харилцан итгэлцэл, ойлголцол, хүндэтгэлийг эрхэмлэж, аливаа үл ойлголцол, зөрчил, дайныг шийдвэрлэхийн тулд бүхий л хүчин чармайлтаа гаргах ёстой. Энх тайвны арга хэрэгсэл нь яриа хэлэлцээ” юм.

 

Зарим гурдагч хөрш Азийн орнуудын БНХАУ, ОХУ-тай харилцах харилцаанд тулгуурласан шинэ алхмыг хэдийнэ хийгээд байна. Энэ онд Герман Улс Монголд үзүүлэх гадаад тусламжаа дахин эхлүүлэхээ мэгдэж, Австрали монголчуудад ажлын амралтын визээр хилээ нээж өгсөн.

 

                                 Монгол Улсын хувьд гуравдагч хөрш болон АНУ-ын оролцоог нэмэгдүүлэх чиглэлд эрчим хүчний аюулгүй байдал нэгдүгээрт яригдах болно. Европ ОХУ-аас эрчим хүчний хараат байдлаас ангижрахаар тэмцэж байгаа энэ үед АНУ нүүрстөрөгчийн нөөцийг дотооддоо хангасан тогтвортой байр суурьтай байгаа. Уур амьсгалын гамшиг нүүрлэж буй дэлхийн дахины нийлүүлэлтийг өөр зүг рүү явуулбал, Монгол Улс өөрийн нүүрсний нөөцөд түшиглэх болно. Гэсэн ч батлагдсан нөөцөөр Монгол Улс өөрийн эрчим хүчийг хангаж, хөгжүүлэх хангалттай нөөцтэй. Уг нөөцдөө тулгуурлан Монгол Улс БНХАУ руу дамжих нүүрсээрээ томоохон экспортлогч орон болох нэмэлт боломж байсаар ирсэн. Гэсэн ч эдийн засгийн харилцаанд хөшүүрэг болгохын тулд өөрийн цахилгаан сүлжээг бий болгох маш том хөрөнгө оруулалт шаардлагатай. Тэгвэл Монгол Улсын Засгийн газраас өөр нэгэн боломж гаргаж ирсэн нь УЦС-ыг хөгжүүлэх явдал. Одоогоор орон нутгийн иргэдийн тэмцэл, бэлчээрийн хомстол, барилгын санхүүжилт, ложистик зэрэг асуудалтай холбоотойгоор удаашраад байгаа Монголын УЦС ОХУ-ын татах эрчим хүчний хараат байдлыг шууд эсэргүүцэх боломжтой юм.

                                 АНУ болон дэлхийн бусад орны зүгээр Монгол Улсад хэрэгжүүлэх олон эрчим хүчний төсөлд дэмжлэг үзүүлэх нь гуравдагч хөршийн харилцааг шинэчлэх гарц болохоор байна. Эцэст нь, БНХАУ-ОХУ-ын эвслийн эсрэг сөргөлдөөн улам бүр нэмэгдэж байгаа нь дээр дурдсан түншлэлийг хэрэгжүүлэх, Монгол Улсын ардчилал, хүний эрх, тусгаар тогтнолын төлөөх амлалтаа цаашид бэхжүүлэхэд хүчин чармайлтаа гаргахыг шаардаж байгаа юм.

Улаанбаатар хотын ундны усны асуудалд гол анхаарлаа хандуулж буй Монгол Улсын Усны компакт гэрээтэй АНУ одоогоор хамтарсан ажиллагаагаа идэвхтэй явуулж байгаа. Альтернатив эрчим хүчний салбарыг хөгжүүлэхээр бэлчээрийн талбайг багасгах нь орон нутгийн иргэдийн шүүмжлэлтийн эрс нүүр тулж байгаа ч үүнийг шийдвэрлэхийн тулд Монгол Улсын нүүдэлчин мал соёлыг авч үлдэхээр өргөн хүрээтэй хашаа барих томоохон ажил эхлүүлэх шаардлагатай болно.

                                 Мэдээж энэ бүхэнд санхүүжилт хэрэгтэй. Дээрх дурдсан төсөл, ажил, эрсдэл бүрд БНХАУ-ын зах зээлийн сэдэл байгаа учир олон улсын санхүүжилтийн бусад эх үүсвэрээс тодорхой хэмжээнд тэнцвэрийг хангах ёстой.

Аюулгүй байдлын хувьд Монгол Улсын Засгийн газарт шийдвэрт гаргах эрх чөлөөг нь олгох чухал. Өнгөрсөн зургаан сарын хугацаанд Оросын гадаад бодлогыг эсэргүүцээгүй мэт мэдэгдэл хийж байсан ч, түрэмгийллийг шүүмжилсэн байр суурь баримталж байсан. Цэрэг татлагаас зайлсхийсэн олон орос эрийг Монгол Улс хилээрээ нэвтрүүлж, оршин суух зөвшөөрлийг нь олгосон. Гэсэн ч эх орноосоо зугтаасан эрчүүдийг ОХУ буцаан авахыг шаардвал хэрхэх вэ.

                                 БНХАУ, ОХУ-ын дарамт, шахалтыг сөрж, зогсож чадалгүй байгаа дэлхийн бусад оронд Монгол Улс том үлгэр жишээ үзүүлж чадна. Монгол Улс их гүрний тодотголтой хөршүүдээ илт буруушааж чадахгүй байж болох ч ОХУ, БНХАУ-д дуртай байна гэсэн үг биш юм.

 

 


ТЭД БИДНИЙ ТУХАЙ: Монгол ОХУ, БНХАУ-аас бүрэн салж, бие даасан гадаад бодлого хэрэгжүүлж, дэлхийд үлгэрлэнэ
АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 0
Шинэ мэдээ
Нийтлэлчид
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, VIII хороо, "Ардын эрх"-ийн байр, Гуравдугаар давхарт Эргэлт.мн редакц
7509-1188