Эргэлт.мн мэдээллийн сайт “Тэд бидний тухай” буландаа олон улсын хэвлэл мэдээллийн сайт, агентлагуудад Монгол Улсын тухай бичсэн нийтлэлүүдийг хөрвүүлэн хүргэдэг билээ. Тэгвэл энэ удаагийн “Тэд бидний тухай” буландаа гаднын уул уурхайн салбарыг онцлон тойм, мэдээлэл бэлтгэдэг “Hellenic” сайтад Монголын нүүрс, зэсийн бүтээгдэхүүнийг онцолсон нийтлэлийг хөрвүүлэн хүргэж байна.

2021 онд уул уурхайн салбар, тээврийн экспорт нь “шалдаа буусан” Монгол Улс 2022 онд коксжих нүүрс, зэсийн баяжмалын нийлүүлэлтээ нэмэгдүүлэхээр зэхэж байгаа гэнэ.

            Монгол нь БНХАУ-ын коксжих нүүрс, зэсийн баяжмалын томоохон нийлүүлэгч. Гэсэн ч Монголоос эх газрын Хятадад хүрэх уул уурхайн бүтээгдэхүүн цар тахлын үед багасаж, тээвэр ложистикийн ноцтой асуудал тулгарч байв. Харин энэ жил Монгол Улс гурван төмөр замын шугамыг ашиглалтад оруулах нь “Уул уурхайн салбарыг илүү шинэ түвшинд гаргах” талаар Монгол Улсын Уул уурхайн дэд сайд О.Батнайрамдал “S&P Global Commodity Insights” агентлагт өгсөн ярилцлагадаа дурджээ.

Уул уурхайн дэд сайд О.Батнайрамдалын хэлсэнчлэн дээр дурдсан төмөр замын шугам ашиглалтад орвол ачаа тээврийн автомашинаас илүү аюулгүй, зардал бага байх аж.

            Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр зам нь 75 хувийн гүйцэтгэлтэй байгаа бөгөөд ирэх долдугаар сард ашиглалтад орно. Мөн Зүүнбаян-Ханги чиглэлийн төмөр замын ажил өнгөрсөн гуравдугаар сард эхэлсэн бөгөөд энэ ондоо багтаан ашиглалтад оруулахаар төлөвлөж байгаа гэнэ.

-“ОЮУТОЛГОЙ”-Н ЗЭСИЙН БАЯЖМАЛЫГ ЯПОН, БНСУ РУУ ТУРШИЛТЫН ЖУРМААР ХУДАЛДАЖ БАЙНА-

Өнгөрсөн 2021 оны арванхоёрдугаар сараас 2022 оны нэгдүгээр сар хүртэлх хугацаанд БНХАУ-ын зүгээс цар тахалтай холбоотойгоор хязгаарлалтын журам гаргасан нь Монголын зэсийн баяжмалыг Эрээний боомтоор тээвэрлэх ажил тасалдсан. Тээвэр ложистикийн асуудал хүндрэлтэй байсан ч энэ оны эхний улирал Монгол Улс БНХАУ руу 335 мянган тонн зэсийн баяжмал нийлүүлсэн буюу жилийн төлөвлөгөөнийхөө 25.6 хувийг биелүүлжээ.

БНХАУ-аас бусад орны зах зээлд өрсөлдөх гэдэг ч, тээвэрлэлтийн зардал хэт өндөр байгаагийн улмаас экспортолдоггүй Монгол Улс БНХАУ-ын зах зээлийг л түшиж тулах бололтой.

Монгол Улсын өнгөрсөн онд БНХАУ руу 1.2 сая тонн зэсийн баяжмал нийлүүлсэн нь БНХАУ-ын зэсийн баяжмалын худалдан авалтын 5.1 хувийг эзэлж байна. Тус салбарын дэд сайдын онцолж байгаагаар Монгол Улс уул уурхайн чадавхаа нэмэгдүүлж чадвал 2030 он гэхэд дэлхийн тав дахь томоохон зэсийн “тоглогч” болох боломжтой гэнэ.

            Өнгөрсөн нэгдүгээр сард Монгол Улсын Засгийн газар “Рио Тинто” групп болон “Оюутолгой” компанитай тохиролцоонд хүрч, далд уурхайн үйл ажиллагааг эхлүүлсэн. “Оюутолгой”-н ил болон далд уурхайгаас 2028-2036 он хүртэл жилд дунджаар 500 мянган тонн зэс олборлох боломжтой талаар “Рио Тинто” группээс мэдэгдэж байсан. Мөн үүний хажуугаар “Оюутолгой” ордод зэс хайлуулах үйлдвэр байгуулах ажил яригдаж байнаа аж.

Мөн нэгэн эх сурвалжийн мэдээллээр “Оюутолгой” ордын зэсийн баяжмалыг Япон, БНСУ-ын хайлуулах үйлдвэрт туршилтын журмаар худалдаж байгаа гэнэ.

-БНХАУ-ЫН НҮҮРСНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛД ЭРГЭЛТ ХИЙХ БОЛОМЖ БАЙНА-

БНХАУ-ын коксжих нүүрсний нийлүүлэлт өнгөрсөн сард эрэлттэй байсан ч, эсрэгээрээ Монгол Улсын хувьд тийм байсангүй. Харин Австралиас БНХАУ-д нүүрс нийлүүлэлтийн хориг арга хэмжээ авснаар олон улсын зах зээлд коксжих нүүрсний үнийн савлагаа үүсэж, олон ч орон хамт “савласан”.

            “S&P Global Commodity Insights” агентлагийн мэдээлснээр 2021 оны нэгдүгээр сараас коксжих нүүрсний үнэ хоёр дахин өсөж, 615 ам.долларын дундажтай байна.

Коксжих нүүрсний үнийн өсөлтөөс үзэхэд БНХАУ-д коксжих нүүрсний эрэлт нэмэгдэнэ. Хэрэв энэ боломжийг Монгол Улс ашиглаж чадвал БНХАУ-ын коксжих нүүрсний зах зээлд томоохон эргэлт хийх боломжтой.

Гэсэн ч 2020 онд өдөрт нүүрс тээвэрлэсэн 2000 гаруй ачаа тээврийн автомашин БНХАУ-ын хил давдаг байсан нь өнгөрсөн онд 200-300 болтлоо буурсан. Харин Монгол Улс энэ онд БНХАУ руу 36.7 сая тонн коксжих нүүрс нийлүүлэхээр зорьж байгаа юм байна.

            Хэрэв энэ ажлаа амжилттай хэрэгжүүлж чадвал, 2022 онд Монгол Улсын экспорт өнгөрсөн оныхоос 161 хувиар өснө. Өөр нэгэн сонирхолтой жишээ дурдвал, өнгөрсөн онд Монголоос БНХАУ руу 14.04 сая тонн коксжих нүүрс нийлүүлсэн нь БНХАУ-ын нийт импортын дөрөвний нэгийг эзэлж байгаа юм.