“ТАМГАГҮЙ ТӨР”-ИЙГ БҮТЭЭГЧИД

2025-05-30, 493

Хөдөлмөрийн баатар, Ардын уран зохиолч Б.Лхагвасүрэнгийн зохиол, найруулагч Б.Баатарын бүтээл “Тамгагүй төр” жүжгийг УДЭТ-ын тайзнаа дахин тоглож байгаа билээ. Бид тус жүжгийн дүрүүдийн талаар уншигч танд онцлон хүргэж байна.

АРЧУГ ХААН

"Тамгагүй төр" жүжгийн Арчуг хааны дүрийг Б.Лхагвасүрэн зохиолч Ардын жүжигчин Л.Жамсранжав гуайд зориулан бичсэн гэдэг. Төрийн хаан хүн ямар байх ёстойг, түүний алхаа гишгээ, ааш зан, сүр хүч, хайр энэрэл, алсын харааг тодотгон бичсэнийг тэр л домогт жүжигчин тодруулан босгож, толилуулан бүтээнэ гэдэгт итгэж байсан хэрэг. Тэр хүсэл, сэтгэлд нь ч анхны Арчуг хаан дүүрэн хүрч, халааг нь авах дараагийн уран бүтээлчид өндөр босго тогтоосон байдаг. Тэгвэл энэ өндөр босгыг торохгүй давж, тайз, дэлгэцнээ хэзээний л онцгойрч ирсэн шигээ онцгой тоглож буй нэгэн бол МУГЖ Г.Эрдэнэбилэг. Түүний дүрүүд час халуун, эсвэл цэл хүйтэн мэдрэмж төрүүлдэг. Нэг тийм бардам сэхүүн, баялаг нөөцтэй. Тоглолт ахих тусам дотоод нөөц, ширгэж дундрашгүй авьяас билгээ нээж, нэрж, асгаж дүрээ бүтээдэг. Арчуг хааныг тэр хаанаас нь ч харсан өв тэгш, өндөр дээд сайхан бүтээж буй. Тэр дуу хоолойны өнгө, харц, эгдүүцэхдээ үл мэдэг инээмсэглэл тодруулж буй нь гээд олон тоглолтын араас бүр нэг бүрчлэн сууж өгсөн чадварууд нь илэрхий мэдрэгдэж, үзэгчид рүү халууцуулан төөнөж байсан. Үүгээрээ тэр агуу уран бүтээлчийн анхны шанг нь татаж, дархлан үлдээсэн дүрийг дүүрэн сайхан үргэлжлүүлж яваа. Арчуг хаан үргэлж нухацтай бодож чаддаг, нэг шийдвэрт хүрсэн бол эргэлзэлгүйгээр гүйцээж чаддаг. Тиймдээ ч тамга, суудлаа алдаагүй. Харин бүхний түрүүнд төр хэмээн сэтгэхдээ хайртай бүхнээ алдаж, ганцаараа үлддэг ч төрд шургалсан шуналт сэтгэлтнүүдийг цэвэрлэж чадсан нь сэтгэл амраадаг билээ.

ЭГЭРЭГ ТҮШМЭЛ

Хүн хамгийн итгэлт, бүр ойрын хүндээ хууртан мэхлэгдэх нь бий. Арчуг хаан Эгэрэгт яг л тэгж хууртсан. Жүжигт бүгдийг гартаа оруулж, өөрийнхөөрөө удирдаж, холыг сэтгэж, хүүхдүүдийг солих санаа өвөртөлж, их хатныг эрхэндээ оруулж буй дүр бол Эгэрэг. Юу ч болоогүй мэт хүчин зүтгэж, бүгдийг хааны ёсоор гэж дүр эсгэхдээ хэзээний ийм нэг бусдын итгэлийг олж мэхэлдэг чадварт суралцсан гэлтэй. МУГЖ С.Болд-Эрдэнэ бол том дархлаа. Авьяас билиг, хөдөлмөр зүтгэл, сэтгэл зүрх, бүхнээ зөвхөн уран бүтээл, дүрийнхээ төлөө зориулж чаддаг уртай, иртэй, төрмөл жүжигчин. Дүр бүхнээс нь чадвар чансааны ааг омог мэдрэгдэж, үзэгчдийн сэтгэлийг ханатал тоглож чаддаг. Шунахай сувдагт сэтгэлээ бүрмөсөн дүрж, хорон муу санаагаар бодол, санаагаа дүүргэж, ямагт түүнээсээ найруулан бусдад хүртээж, амар хөнгөнөөр эрх мэдэл, эрх ямбанд хүрэх гэж тэмүүлэн яваа хүний шар хор, зэвүүцэл, жихүүцэл, уур омгийг тэр Эгэрэг түшмэлийн дүрээр бүрэн гаргаж, бүтэн үзүүлж байна. Хурц жад шиг иртэй энэ дүрийг үнэхээр түүнд л өгөхгүй бол дутуу ажиллагаагаар мухарлаж, тэгсгээд шим шүүсийг нь хатаах байсан биз. Хөшиг нээгдэнэ. Хаан их, бага хатантайгаа, хамгийн итгэлт Эгэрэг түшмэл, албатуудтайгаа зогсож байна. Сайтар ажваас Эгэрэгийн нүд үү. Энэ нүд энд ихийг гүйцэтгэнэ...

ЦЭЦЭР

Хайр дутсан хүн хүний үгэнд, хайранд автахдаа амархан. Эгэрэг түүний хамгийн том сул талыг дөрөөлөн атгасан. Хэдий түүний үгээр хүүхдүүдийг сольж нүгэл үйлдэн, хорон муу санаанд нь хутгалдсан ч Цэцэрийг өмөөрөх, өрөвдөх сэтгэл илүү санагдана. Хэдий төрсөн үрээ бага хатны хүүтэй сольсон ч тэр Хүчирийг хайраар дутаалгүй эвийлэн өсгөсөн. Хааны хүүг хир буртаггүй тунгалаг гэгээн өндийлгөсөн. МУГЖ У.Уранчимэг энэ дүрд гарцаагүй тун сайхан зохицож, их хатны шаналал зовнил, дотоод эмтрэл, Эгэрэгийг жигшин зэвүүцэхдээ үзэн ядаж, бүр хутга далайхдаа тулж буй илэрхийллүүдийг өөрийн чадвар, чансаагаараа тулган тоглосон. Харин С.Баярцэцэг жүжигчний хувьд хичээж дүрдээ бэлдсэн нь илт байвч Гавьяатын тоглолтын энд арай хүрэхгүй байсныг тодотгох нь зүйтэй байх. Гэхдээ мэдээж олон тоглолтын дараа сайжирч, дүрээ өөрийн болгоно байх. Дүрийн хувьд Цэцэр ажиллагаа ихтэй, үйлдэл ч олонтой, дотоод сэтгэлээ үзэгчдийн өмнө бүтэн дэлгэн харуулдаг дүр. Үүнийг Гавьяат Урнаа гарцаагүй гүйцэтгэж, Цэцэрийг цэцтэйхэн үзүүлж чадаж байсан. Одоо харих үзэгчид О.Одончимэгийн бүтээсэн Цэцэрийг үзэж буй юм байна. Мөн л огшмоор, онцолмоор жүжигчин. Хэрхэн чухам Цэцэрийг бүтээснийг үзэгчдэд л үнэлнэ байх.

ГҮРГЭЛ ХАТАН

Ийм гоо, тийм зөөлөн гэгээн, хэн ч харсан хиртээчих вий гэмээр цагаахан бага хатны дүрд СТА, жүжигчин О.Дөлгөөн яв цав тохирчээ. Зохиолчийн бичсэн тэр гоё хайрын үгсийг Арчуг хаан бага хатандаа хэлэхэд, түүний зөөлөн харц, энхрий төрхөд нь ямар сайхан нийцэж байв аа. Үнэхээр ч хаан тийм сайхан хатныг уулын цаана уул байхгүй юм шиг, усны цаана ус байхгүй мэт хайрлахаас аргагүй. Тэнгэрийн живаа оддоос дэргэдээ буулгасан ганц од нь гарцаагүй Гүргэл байсан. Түүний шаналал, зовнилт, үхэл үгүйрэл хүртэл гэрэлтэй, гэгээтэй, уяралтай, ухааралтай юм. Б.Баатар найруулагч Гүргэл хатны дүрд зүгээр ч нэг гоо үзэсгэлэнт сонгоогүй гэдгийг О.Дөлгөөний дуулалт, жүжиглэлт, дуу хоолойны өнгө, үгээ үзэгчдийн сэтгэлд үлдтэл хэлж байгаагаас харагдлаа. Хааны хязгааргүй их хайрыг мэдэрч, түүнтэй он жилүүдийг туулахдаа хайранд өлгийдүүлж, бахдал дүүрэн амьдарснаа сэтгэл хангалуун хэлж, талархаад оддог. О.Дөлгөөн жүжигчнийг бид ихэвчлэн тийм нэг зөөлөн намуухан, ухаалаг гэгээлэг дүрээр нь мэдэх билээ. Тайз, дэлгэцнээ алинд нь ч чадварлаг, эвлэгхэн тоглочихдог. "Тамгагүй төр" жүжгийг үзсэн хэн бүхэн Гүргэл хатныг хайрлаж, түүний үзэсгэлэн гоо, ухаан, сэтгэлд мэхийж буйн зэрэгцээ эл уран бүтээлч улам өсөж, чадваржиж буйг харсан биз ээ.

АЧИР

Жихүүцэм дүрийг жигштэл бүтээсэн МУГЖ Ш.Доржсүрэн жүжигчний авьяас билиг, дүрээ бүтээх ховорхон чадварыг ёстой үзсэн хүн бүр бахдам юм аа. Ачирын тэр салганан чичирдэг, аахилж, уухилсан эв хавгүй, эрдэм ухаангүй дүрийг ёстой үзэн ядтал бүтээсэн. Үүгээр нь Дооёо гэж нуугисан авьяастай, бишрэм тоглолттой жүжигчин гэдгийг илүү тодоор таньж мэдлээ. Хэзээнээс ч найруулагчаас авсан дүрээ найдвартай, үлгэр жишээ бүтээдэг байсан тэр өдгөө "Тамгагүй төр"-д ёстой тааваар тарвалзаж, дураар дургин, зоргоороо ярьж, муйхарлан зүтгэж буй хааны хүүгийн дүрийг чинээнд нь тултал бүтээлээ. Хаанаас гараад ирэв, хэн ийм болгож, ингээд хорлочихов гэмээр хүүгээ хаан аргадаж нэг, аашилж нэг үзсэн. Засаж, залруулах гэж ч оролдсон. Гэсэн ч цовхчиж орилоод, хутга далайж дайраад даанч нэг эрээ цээргүй. Яасан ч хаан төрийг залгамжилж өвлөх хүн тийм дээрэнгүй, дураар, их адгаа алдсан байх аргагүй. Үүнээс үзэхэд хааны шийд зөв байсан. Үгүй хийхгүй л бол төр улсыг нь сөнөөж дуусгах ичгүүргүй тэнэгээс салах л ёстой.

ХҮЧИР

Ухаант аав, уяруу гоо ээжийн төгөлдөр хөвгүүн. Гэвч эрх мэдэлд шунасан хорон санаатнуудын хороор түшмэлийн гэрт өсөж, сая нэг өсөж том болж учраа олох нь гэсэн Эгэрэгийн гарт үрэгдчихсэн. Энэ дүрд залуу жүжигчин О.Самданпүрэв царай төрх, дуу хоолойны өнгө, үг хэллэгийн хувьд тун сайхан нийцжээ. Гэсэн ч Б.Шинэбаярын бүтээсэн Хүчирийн дэргэд арай л чамлалттай, дутуу дулимаг буй нь илт. Самдааг бид сүүлийн жилүүдэд олон сайхан дэлгэцийн бүтээлд дурлалт залуугийн дүрээр харж буй. Түүнээс гадна "Про" театрын "Шадар гурван цэрэг"-т тоглож "Гэгээн муза" наадмаас шилдэг залуу уран бүтээлчийн шагнал хүртсэн. Хүчирт тэр цаашид улам уусан нэгдэж, дүрийн хувьд илүү ч бяр тэнхээ суух биз ээ...

“ТАМГАГҮЙ ТӨР”-ИЙГ БҮТЭЭГЧИД

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 1

Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2025-05-30 18:40:28

BOLD: BAVUUGIIN HUUGIIN MUUHAI JIJUG DAN HAR BARAAN ZOHIOMOL AD CHUTGURIIN TUUH . MONGOL HUNII ES ZUID BAIGAAGUI MUUHAI YUM ZOHIOSON SHUU